Rezolucija o napretku Bosne i Hercegovine u 2016. godini, usvojena u srijedu u Evropskom parlamentu, savršen je primjer za izučavanje šta je “svijet“ radio tako pogrešno da, evo, i treće decenije nakon postizanja Dejtonskog sporazuma nekog pravog napretka uopšte nema.
Projektovanje „evropskog imidža“: Predsjedavajući Vijeća ministara Bosne i Hercegovine Denis Zvizdić i evropski komesar za proširenje Johannes Hahn na konferenciji u Briselu
Pohvaljene su, naravno, ceremonijalne i simbolične manifestacije evropskog opredjeljenja kao što su podnošenje aplikacije za članstvo, usvajanje sveobuhvatnog projekta proevropskih reformi ili prijem upitnika Evropske komisije sa 3.242 pitanja na koja valja odgovoriti u roku od šest mjeseci (od kojih su dva već prošla). Ali, nijedan od ova tri uglavnom fotogenična događaja nije sam po sebi učinio bilo šta da se Bosna i Hercegovina – ostavljena na začelju evropskih integracija – počne približavati odmaklim susjedima.
U čemu je problem sa ovonedjeljnom rezolucijom?
Ona u samo jednom pasusu zagovara inicijative potpuno suprotne jedna drugoj. Poziva tako da se održi zamah u reformama koje će „transformisati BiH u potpuno efektivnu, sveuključujuću i funkcionalnu državu“ i ispravno kritikuje to što su reformska nastojanja često ometana etničkim i političkim podjelama a zatim među poželjnim „institucionalnim uslovima“ naglašava potrebu za reformom izbornog zakona, „federalizacijom, decentralizacijom i legitimnim predstavljanjem“.
Cristian Dan Preda na sastanku sa Mladenom Ivanićem u Sarajevu
Ne vjerujem da podnosilac rezolucije, izvjestilac Evropskog parlamenta za Bosnu i Hercegovinu Cristian Dan Preda ne zna kako je bosanskohercegovačka težnja za „funkcionalnom državom“ svih prošlih godina bila potiskivana u stranu međusobno nepomirljivim idejama „entiteta kao države“, „stopostotne Bosne i Hercegovine“ sve do najnovijeg modnog hita iz njegove rezolucije u vezi s „federalizmom“. Prihvatanje tog u bosanskim realnostima potencijalno vrlo zapaljivog termina bez detaljnijeg objašnjenja šta se pod tim podrazumijeva – da li harmonizacija odnosa između različitih nivoa vlasti ili teritorijalna razgraničenja uključujući i formiranje „trećeg entiteta“ i „reformu izbornog zakona“ koja će dalje garantovati nadmoć vladajućih nacionalnih oligarhija?
Očito je da je u uguravanju „federalizacije“ i „izbornog zakona“ u rezoluciju značajnu ulogu odigrala hrvatska delegacija u Evropskom parlamentu. Ona je i tako pokazala bosanskohercegovačkim prvacima jednu od prednosti članstva u Uniji: mogućnost da lobirate za vlastite političke prioritete i interese.
Tu negdje i prestaje bilo kakva upotrebna vrijednost najnovije rezolucije.
Ona će – kao i desetine drugih u više od dvije postdejtonske decenije – biti lijepo uvezana u fizičke ili virtualne arhive Evropskog parlamenta (eno je među životnim djelima izvjestioca na web stranici te institucije) a Bosni i Hercegovini ostaje da se kako može i zna nosi s projektom proevropskih reformi dok u isto vrijeme prvaci njenih „konstitutivnih naroda“ nastavljaju da guraju vlastite međusobno nepomirljive projekte. Prvaci bošnjačke vladajuće koalicije nastavljaju medijski bratoubilački rat. Dozvolili su da jedna međunarodnopravna odluka – o tome da li pokrenuti postupak za reviziju presude Međunarodnog suda pravde – umjesto da bude stvar striktno pravničke ekspertize i procjena njene realnosti postane novi povod za blokadu funkcionisanja državnih institucija. (Inače nemam ni najmanje povjerenja da bi bošnjački prvaci mogli da dođu do realne, pravnički utemeljene odluke o tužbi na desetak dana prije isteka roka kad to nisu uradili za punih deset godina od donošenja presude.) Uveliko u drugom poluvremenu svog tekućeg četverogodišnjeg mandata, oni su u sjeni ceremonijalnih samočestitanja povodom svečanog potpisivanja proevropskih obaveza nastavili da na teritorijama pod svojom kontrolom nemilice grabe izborni plijen postavljajući rodbinske i ideološke sljedbenike na najpoželjnije položaje u javnoj službi, uključujući i imenovanje ambasadorke u Ljubljani u roku od 24 sata. Za to vrijeme najbošnjačkija stranka zaokružuje preimenovanja javnih ustanova, ulica i trgova nerijetko po ličnostima mutne prošlosti i zasluga uključujući i nedavno imenovanje osnovne škole po ustaškom propagandisti.
Oznake ustaša na Partizanskom groblju u Mostaru, ilustrativna fotografija
Po tome se približavaju svom federalnom koalicionom partneru koji je odavno već obavio taj posao, rehabilitacije ustaštva, s kulminacijom ovih dana u napadu na antifašiste koji su obilježavali godišnjicu oslobođenja Mostara u Drugom svjetskom ratu. U percepciji te stranke ubacivanje riječi „federalizacija“ u evropsku rezoluciju, sa svim potencijalom za nove godine svađa, ucjena i opstrukcija uprkos svem nastojanju projektovanja „evropskog imidža“ važnije je od glumatanja odanosti evropskoj agendi.
Po istorijskom iskustvu, u kojem se tri nacionalizma napajaju jedan drugim, „treća strana“ bosanskohercegovačkog nacionalističkog trougla trenutno je prezauzeta u ispunjavanju vlastite misije – razvaljivanja državnih institucija – da bi se nešto aktivnije uključivala u svađe federalnih partnera. Oni podržavaju hrvatski projekt „federalizacije“ – pa čak i formiranja „trećeg entiteta“ – pod jednim uslovom: da teritorijalna razgraničenja ne zalaze u zabran Republike Srpske.
Mogu sad prvaci triju nacionalističkih partija na vlasti u vrlo rijetkim susretima s međunarodnim dužnosnicima uglavnom opadajućeg ranga i uticaja nastaviti da daju proevropska obećanja ali i oni su do sada iz više od dvije poratne decenije bavljenja Bosnom i Hercegovinom mogli naučiti da u stvarima ustavnih promjena („aprilski paket“) ili ravnopravnosti građana (Sejdić-Finci) proevropskog napretka, sa iskrenim prihvatanjem evropskih vrijednosti, jednostavno ne može biti.