foto: Reuters
Malo je političkih vođa u postsocijalističkoj istoriji Rusije koji su značajnije doveli u pitanje moć Kremlja i Vladimira Putina kao što je to uradio Aleksej Navaljni. U tom smislu Navaljni je najdugovječniji i najpoznatiji ruski disident. Kombinacija mladosti i korištenja društvenih mreža, pomogla je Navaljnom da dopre i do onih generacija koje gotovo da ne pamte vrijeme i život prije vladavine Vladimira Putina.
piše: Sandro Hergić
Politički put Alekseja Navaljnog po svojoj trajektoriji je već viđen i kreće se na spektru od liberalizma do radikalne desnice, 2001. se pridružuje socijalno-liberalnoj stranci Yabloko u kojoj ostaje do 2006. Te iste godine organizuje takozvani Ruski marš na kojem se skupljaju razne neonacističke organizacije i pojedinci. Od marša se kasnije distancira, nakon čega biva izbačen iz partije zbog podrške ultradesnici. Godine 2007. osniva pokret Narod čija bi uloga bila zaštita prava etničkih Rusa, no tu se njegovo eksperimentisanje sa ruskim nacionalizmom nije završilo. 2011. je učestvovao na skupu naziva “Prestanite hraniti Kavkaz“, u kojem kritikuje poticaje koje vlada Rusije daje tim regijama.
Vanjskopolitički stavovi Navaljnog se takođe ne razlikuju značajno od stavova oficijelnog Kremlja. Podržao je rusku intervenciju u Gruziji 2008. godine i koristio rasistički sleng protiv Gruzijaca, za šta se još jednom izvinio. Navaljni takođe nema problema sa ruskom aneksijom Krima i zalaže se za integraciju Bjelorusije i Ukrajine sa Rusijom, u tom pogledu nema nikakve kolizije između njegove i Putinove vizije ruske vanjske politike.
Navaljni nije liberalni mesija koji će demokratizirati Rusiju preko noći i obračunati se sa oligarsima. Njegova privlačnost leži u tome što koristi površnu populističku dihotomiju, zle elite nasuprot osiromašenog naroda koja mu trenutno osigurava podršku najšire ekonomske i demografske baze u Rusiji. Navaljni kao dugogodišnji zagovornik neoliberalnog modela ne daje gotovo nikakav konkretan plan kako i na koji način se obračunati sa oligarsima bliskim Kremlju i što je još važnije, putem kojih mehanizama nacionalizirati njihovo bogatstvo i imovinu koje su stekli u pljačkaškim privatizacijama devedesetih.
Za veliki broj Rusa Navaljni je jedina vidljiva opcija i u neku ruku sabirna tačka u kojoj se kanališe njihovo nezadovoljstvo trenutnom situacijom, oni ne glasaju za Navaljnog nego protiv Putina i elite koju on personifikuje. Srednjovječnoj generaciji Rusa svježa su sjećanja na kolaps SSSR-a i siromaštva koje je potom uslijedilo i umnogome utiče na skepsu koju Rusi imaju prema političkim promjenama. Žrtvovati kakvu takvu stabilnost poslije haosa koju je donio Putin za idejno konfuznog Navaljnog ne čini se izvjesnim.
Najnovija zatvorska kazna će samo ojačati auru disidentstva i mučeništva oko Navaljnog, uz rizik da po njenom isteku on sam padne u zaborav, a Rusi za to vrijeme pronađu novu spasonosnu figuru. Bez sveobuhvatne ekonomske i društvene reforme teško je očekivati da će se rusko društvo osloboditi svojih problema (ovisnost o energentima, loša demografska situacija, dotrajala infrastruktura, etc). Ovaj tekst naravno nije nikakav panegirik Putinu, već postavlja pitanje da li je alternativa uistinu alternativa?
Autor: Impuls