Foto:Printscreen
Ova studija dodatno naglašava koliko je naše znanje o dubinama okeana ograničeno.
U najmračnijim i najdubljim dijelovima Arktičkog okeana, više od 1.000 metara ispod površine, krije se neobična biološka granica koja razdvaja populacije meduza – i to ne zbog stijena, kopna ili temperatura, već naizgled nevidljivim faktorima. Naučnici su otkrili da unutar iste vrste meduza, Botrynema brucei ellinorae, postoje dvije jasno prepoznatljive morfološke varijante, koje žive odvojeno na različitim geografskim širinama.
Otkriće ove misteriozne granice objavio je tim morskih biologa predvođen Javierom Montenegrom s University of Western Australia, a rezultati istraživanja ukazuju na postojanje dosad nepoznate faunalne barijere – biološke granice koja razdvaja faunu, bez fizičkih prepreka.
Dvije meduze, isti DNK
U hladnim i mračnim vodama takozvane “midnight zone”, naučnici su primijetili da iste meduze dolaze u dvije verzije: jedne s karakterističnom izbočinom na glavi, u obliku dugma, i druge koje su potpuno glatke. Ova morfološka razlika, iako vizualno izražena, nije podržana genetskom razlikom – obje varijante pripadaju istoj genetskoj liniji, piše Science Alert.
“Obje vrste pojavljuju se u arktičkim i subarktičkim regijama,” objašnjava Montenegro, “ali jedinke bez izbočine nikad nisu pronađene južno od područja Sjevernoatlantske struje, koja se proteže od Grand Banksa kod Newfoundlanda pa sve do sjeverozapadne Evrope.”
Foto: Dhugal Lindsay
Biološka granica bez granice
Ovakve pojave poznate su nauci i nazivaju se faunalne granice, odnosno nevidljive linije koje razdvajaju različite skupine životinjskog svijeta. Najpoznatije među njima su Wallaceova linija, Lydekkerova linija i Weberova linija koje odvajaju faunu jugoistočne Azije od Australije i Papue Nove Gvineje. Te granice ne moraju biti fizičke – mogu nastati zbog razlika u temperaturi, strujama, tlaku ili prehrambenim lancima.
No, u slučaju ove vrste meduza, naučnici se suočavaju s nevidljivom, ali stvarnom granicom. Dok se meduze s izbočinom nalaze u cijelom svijetu, one bez izbočine ograničene su samo na područja sjevernije od 47 stepeni sjeverne geografske širine.
Istraživanje iz dubina
S obzirom na ekstremne uslove u dubokom okeanu – pritisak koji drobi, hladnoću koja zaleđuje i potpunu tamu – istraživanja su moguća isključivo pomoću daljinski upravljanih podvodnih robota i mreža s istraživačkih brodova. Montenegro i njegov tim prikupili su brojne uzorke meduza, proučavali istorijske zapise i fotografije, te proveli genetsku analizu koja je potvrdila da su sve varijante iste vrste.
“Razlike u obliku, unatoč snažnoj genetskoj sličnosti kod primjeraka iznad i ispod 47 stepeni sjeverno, ukazuju na postojanje nepoznate bio-geografske barijere u Atlantskom okeanu,” navodi Montenegro.
Foto: Adisha Pramod
Izbočina kao prednost?
Naučnici još ne znaju šta tačno uzrokuje ovu granicu. Jedna od pretpostavki jest da izbočina na glavi meduze daje određenu evolucijsku prednost, možda pomažući u odbrani od grabežljivaca u južnijim, toplijim vodama, gdje su uslovi znatno drugačiji od arktičkih.
Dosadašnja istraživanja već su identifikovala regiju Sjevernoatlantske struje kao “prijelazni ekoton”, gdje se miješaju borealne (hladne) i suptropske (toplije) vrste, što dodatno potvrđuje ideju o ekološkoj prijelaznoj zoni, a ne čvrstoj fizičkoj granici.
Koliko još toga ne znamo?
Ova studija dodatno naglašava koliko je naše znanje o dubini okeana ograničeno. Otkriće takve suptilne barijere između gotovo identičnih organizama podsjeća da su životne forme u okeanima daleko složenije i raznolikije nego što smo dosad mislili.
„Prisustvo dviju morfološki različitih jedinki unutar jedne genetske linije pokazuje koliko je važno nastaviti istraživanje bioraznolikosti železastih morskih životinja,” zaključuje Montenegro.