Foto: Jelena Jevđenić/Impuls
Životinje nisu samo stanovnici prirodnog svijeta – one su njegovi arhitekti. Nova studija koju je vodila profesorica Gema Harvi sa Univerziteta Kvin Meri u Londonu otkrila je kako stotine vrsta oblikuju krajolike o kojima ovisimo, od velikih termitnjaka vidljivih iz svemira do nilskih konja koji urežu drenažne sisteme i dabrova koji stvaraju cijele močvare.
Objavljena u naučnom časopisu Proceedings of the National Academi of Sciences, prva globalna studija ove vrste identifikuje 603 vrste, roda ili porodice koje utiču na površinske procese Zemlje. Od sitnih mrava koji pomjeraju tlo do lososa koji preoblikuje korita rijeka, studija naglašava raznolikost i razmjere uticaja životinja na sve slatkovodne i kopnene ekosisteme. Procjenom kolektivne energije ovih „prirodnih inženjera“, istraživanje pokazuje da se njihov geomorfni doprinos poredi sa doprinosima stotina hiljada velikih poplava.
Foto: Unsplash
Ključni uvidi iz studije:
Neočekivana raznolikost: Osim kultnih primjera poput dabrova i lososa, studija identifikuje stotine vrsta – uključujući insekte, sisare, ribe, ptice i gmizavce – koje oblikuju pejzaže na izuzetan način.
Slatkovodni ekosistemi u fokusu: Uprkos tome što pokrivaju samo 2,4% površine planete, slatkovodna staništa ugošćuju više od trećine ovih izuzetnih vrsta.
Impresivna proizvodnja energije: Životinje zajedno daju najmanje 76.000 gigadžula energije godišnje za oblikovanje Zemljine površine – cifra koja se može uporediti sa stotinama hiljada ekstremnih poplava. Ova procjena je verovatno konzervativna, pošto postoje značajne praznine u znanju, posebno u tropskim i suptropskim regionima gdje je biodiverzitet najveći, ali istraživanja su ograničena.
Fascinantni primjeri: Termiti grade ogromne mreže humaka u Brazilu, od kojih neke pokrivaju hiljade kvadratnih kilometara, dok mrešćenje lososa može da pomjeri onoliko nanosa koliko i godišnje poplave. Čak i mravi, svojim sićušnim, ali bezbrojnim akcijama, mijenjaju strukturu tla i drenažu.
Profesorica Harvi objašnjava: “Ovo istraživanje pokazuje da je uloga životinja u oblikovanju Zemljinih pejzaža mnogo značajnija nego što se ranije smatralo. Od dabrova koji stvaraju močvare do mrava koji grade humke tla, ovi raznoliki prirodni procesi su ključni, ali rizikujemo da ih izgubimo kako biološka raznolikost opada.”
Skoro 30% identifikovanih vrsta su rijetke, endemične ili ugrožene, što znači da bi vitalni geomorfni procesi mogli da prestanu prije nego što se shvati njihov puni značaj. Ovaj gubitak mogao bi imati duboke posljedice po ekosisteme i pejzaže koje oni podržavaju.
Ovo istraživanje pruža nove uvide u očuvanje biodiverziteta i obnovu ekosistema. Projekti ponovnog uvođenja vrsta, kao što je ponovno uvođenje dabrova za obnovu močvara, pokazuju kako bi iskorištavanje ovih prirodnih procesa moglo pomoći u borbi protiv ekoloških izazova kao što su erozija i poplave.