Rezolucija Evropskog parlamenta o Bosni i Hercegovini, usvojena krajem juna ove godine, bila je u žiži interesovanja u našoj zemlji, ali i susjednoj Hrvatskoj iz koje jedan broj evropskih parlamentaraca dolazi, a koji su u najvećoj mjeri i kumovali tome da Rezolucija i dobije toliki publicitet.
piše: Denis Čarkadžić
Ono što je u fokus javnosti dovelo ovaj dokument, nije bilo ono što se na kraju u njemu našlo, već ono što nije, a to je pominjanje ne samo njihovih prava, već konstitutivnih naroda kao takvih u Bosni i Hercegovini uopšte.
Diplomatska ofanziva od strane državnog vrha Hrvatske, kao i zastupnika u EU parlamentu koji dolaze iz ove članice EU da se u rezoluciju na ovaj ili onaj način ugrade konstitutivni narodi bila je bezuspješna, a 483 glasa “za” usvojeni tekst, samo 73 “protiv” i 133 suzdržanih, jasno govori u prilog tome koliko je taj poraz bio ubjedljiv.
Temelji na kojima počiva Rezolucija, odnosno stav više od dvije trećine njenih zastupnika, nalaze se prije svega u demokratskim standardima i načelima na kojima je Evropska unija izgrađena, a koji su Bosni i Hercegovini jasno predočeni, te njihovo usvajanje naloženo u presudama Suda za ljudska prava u Strazburu.
Ko je čitao presude iz Strazbura zna da je u njima Sud primijetio da je “u vrijeme kada su donesene sporne ustavne odredbe na terenu došlo do vrlo krhkog primirja, te je cilj tih odredbi bio da se zaustavi brutalni sukob obilježen genocidom i etničkim čišćenjem”.
Zna i da je Sud konstatovao da je “priroda tog sukoba bila takva da je bilo neophodno pristati na „konstitutivne narode” kako bi se osigurao mir”.
Zna i da je Sud rekao da “sada, više od osamnaest godina nakon završetka tragičnog sukoba, ne može postojati bilo kakav razlog za održavanje na snazi spornih ustavnih odredbi”, kao i što zna da “Sud očekuje da će se bez daljeg odgađanja uspostaviti demokratsko uređenje, te da s obzirom na potrebu da se osigura stvarna politička demokracija, Sud smatra da je došlo vrijeme za politički sistem koji će svakom građaninu Bosne i Hercegovine osigurati pravo da se kandidira na izborima za Predsjedništvo i Dom naroda Bosne i Hercegovine, bez diskriminacije po osnovu etničke pripadnosti i bez davanja posebnih prava konstitutivnim narodima uz isključivanje manjina ili građana Bosne i Hercegovine”.
Zna, ko je čitao, odnosno onaj ko želi da zna.
Također, ko je čitao šta piše u Mišljenju Evropske komisije o zahtjevu Bosne i Hercegovine za članstvo u Evropskoj uniji zna da i tamo poziva da se provedu presude Evropskog suda za ljudska prava, a za imenovanja, izbor, te način odlučivanja na osnovu etničke pripadnosti poručuje da sa takvim “stečevinama” Bosna i Hercegovina neće moći napredovati na svom putu ka EU.
Više od dvije trećine evropskih parlamentaraca očigledno je pročitalo to što treba, te EU Parlament ništa drugo nije ni mogao osim da iz potonje Rezolucije izostavi konstitutivne narode.
Sa druge strane, iz Rezolucije nije izostavljena osuda narušavanju državnosti BiH.
Naglašeno je i da EU snažno podržava suverenitet, teritorijalni integritet i nezavisnost Bosne i Hercegovine, te pozvani domaći politički akteri da usvoje ustavne reforme koje bi Ustav BiH uskladile sa Evropskom konvencijom o ljudskim pravima.
U okviru sedam poglavlja koja obuhvataju proces pomirenja, funkcionisanje demokratskih institucija, vladavinu prava, osnovna ljudska prava, socioekonomske reforme, povezanost, energiju i okoliš, vanjsku politiku i sigurnost, naša zemlja je, po ko zna koji put, od strane EU pozvana da pokrene procese koji bi u navedenim oblastima značili suštinske promjene.
Apelovano je, opet po ko zna koji put, da se ispune ključni prioriteti iz Mišljenja EK, te osuđena nacionalistička i zapaljiva retorika, poricanje i veličanje ratnih zločina, uključujući i genocid u Srebrenici.
No, Parlament EU je jedno, a Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine nešto sasvim drugo.
Primjera radi, u najvećem zakonodavnom tijelu Bosne i Hercegovine dugi niz godina ne postoji većina koja bi usvojila zakon o zabrani negiranja genocida u Srebrenici, što zorno pokazuje koliko je jednom dijelu političkog spektra u našoj zemlji stalo do bilo kakvih demokratskih i svakih drugih vrijednosti.
Očekivati tako da ovaj saziv oba doma Parlamentarne skupštine BiH usvoji bilo šta što bi zaista značilo suštinski pomak ka onome što demokratski svijet čini demokratskim svijetom, optimizam je za koji je jako teško naći argumentaciju.
Stoga, nikada ne treba smetnuti sa uma da će, uz sve presude Suda za ljudska prava u Strazburu, Mišljenje EK, bilo kakve rezolucije, apele i pozive “izvana”, kako se to obično kaže, odluke, kao i dosada, donositi ili izbjegavati da ih donesu isključivo nadležne institucije u BiH.
Niko drugi niti može, niti hoće. A kada to prihvatimo kao činjenicu, tek tada se počinje samo nazirati dubina problema i čvrstina začaranog kruga u kojem se BiH nalazi, a sa njom i u njoj i njeni građani.
Autor: Impuls