Foto: Grad Sarajevo
Dolaskom proljeća u BiH se počinju obilježavati datumi, koji su usko povezani s početkom rata iz ranih 90-ih. Jedan od najznačajnijih datuma, ako ne i najznačajniji, jeste datum kojim se obilježava početak opsade glavnog grada BiH – Sarajeva koji, čini se, poprima jedan sasvim novi vid idološko – političkog izražaja.
piše: Muhamed Kovačevć
Danas, nakon što je završena po svemu sudeći „historijska“ ceremonija obilježavanja 30. godišnjice opsade Sarajeva, vrlo lako se može primijetiti politički dirigovani smjer, kako bi ta ceremonija trebala izgledati u budućnosti. Iako je sam 5. april, kao datum početka opsade grada, vrlo sporan, jer su se barikade paravojnih pripadnika SDS-a u gradu nalazile preko mjesec dana ranije, „dogovoren“ je opšti konsenzus da taj datum prevagne, pošto je tako simbolički vezan za još jedan krucijalno važan datum za grad Sarajevo, a to je datum oslobođenja Sarajeva od fašističkim snaga, koji se desio 6. aprila 1945. godine. Ipak, zbog očigledne ideološko – političke kontrole, fokus je prebačen s tog, na datum 5. april, iz jednog vrlo prostog razloga. Naime, tog 5. aprila 1992. godine grad Sarajevo, a samim tim i cjelokupnu tadašnju RBiH, preuzeli su čelnici nacionalističkih stranaka, oličenih u vječnoj koaliciji između SDA, HDZ-a i SDS-a. Pažljivo gledajući i analizirajući, danas možemo slobodno konstatovati da u vrlo detaljno režiranoj predstavi, u kojoj građani Sarajeva sa slikama Josipa Broza marširaju prema zgradi skupštine RBiH, u koordinisanoj akciji, počinje pucanje na njih od strane SDS paravojnih formacija, a nešto kasnije, počinje „spašavanje“ od strane dobrog „građanina“ Alije Izetbegovića, koji se prisutnim protestantima obratio u sali „oduzete“ skupštine RBiH. Prosuta krv nevinih građana, među kojima su medijski najpoznatije do danas ostale Suada Dilberović i Olga Sučić, značila je i konačnu smrt, odnosno bolje reći, ubistvo socijalističke ideje i ideologije u Sarajevu. Zanimljivo je da do današnjeg dana upravo detaljna analiza ovog događaja, koji se usput rečeno odvijao konstantno na televizijskom programu uživo, nije napravljena! Bilo bi zanimljivo otkriti, ko je zaustavio formiranje tadašnjeg građanskog plenuma, koji se nikada nije dogodio, kao i otkriti ulogu tadašnjih „vođa“ tog građanskog protesta, odnosno njihove današnje pozicije.
Naša dva nacionalizma
Od tog 5. aprila građani Sarajeva, a samim tim i BiH, žive dominantno dva nacionalizma. Prvi je srpski, koji se iskazao u svom agresivnom rušilačkom pohodu i koji je i dan-danas, 30 godina kasnije, uglavnom ekskluzivna medijska tema. Nacionalna reakcija na provođenje referenduma o nezavisnosti BiH dovela je srpsku intelektualnu i društvenu masu u stanje agresivne, revanšističke svijesti, gdje se grad Sarajevo više ne doživljava kao grad koji simbolizira mjesto za život, već kao politički simbol „zla“ koji je uništio „njihovu državu – Jugoslaviju“. Danas, 30 godina nakon fizičkog uništavanja grada, na sceni je agenda političkog uništenja, kojeg karakterišu blokade svih političkih, ali i drugih državnih institucija koje se nalaze u Sarajevu. Ovu akciju je od tadašnjeg SDS-a vrlo uspješno preuzeo Savez nezavisnih socijaldemokrata. Po svemu, ovaj avangardni politološki fenomen govori o tome da su vremenom prvobitne nacionalističke ideje doživjele transformaciju izražaja kod većine srpskog stanovništva, ali i to da se nije odustalo od početnih pozicija, zauzetih prije 30 godina. U prilog toj činjenici ide i podatak, da vlasti administrativnog dijela grada Sarajeva, koji nosi naziv Istočni, nikada nisu imale nikakve suštinske razgovore o povezivanju ili inkluziji tog dijela grada u njegov prirodni, federalni dio. Nasuprot tome, postavljanje table presuđenim ratnim zločincima na entitetskoj liniji, predstavlja čin daljnje kontinuirane politike mržnje i podjela, odnosno, politike koja nakon 30 godina ne želi da prihvati političku realnost i trenutačne političke odnose.
S druge strane, kao odgovor na ovu vrstu srpskog nacionalizma, nastao je bošnjački kvazinacionalizam, koji je svoje utočište pronašao u religijskim okvirima, ali i u religijskoj instituciji, koja se oslikava u djelovanju Islamske zajednice BiH. Presija zabrane razvijanja moderne, slobodne građanske misli, koja se tako suptilno i elegantno odvija u svakodnevnom životu, svoj puni ceremonijalni vrhunac dosegla je u trenutačnoj političkoj karikaturi, u vidu „socijaldemokratske“ gradonačelnice grada Sarajeva, koja upotpunjuje politološki fenomen sestrinske joj stranke iz Banje Luke. Tako je stranka SDA, koja je privatizirala „odbranu“ grada i države, zatim imajući apsolutni monopol na tokove šverca i otimačine, koji se dešavao u gradu tokom rata, posebno preko famoznog „tunela spasa“, stvorila novokomponovanu ratnoprofitersku i kriminalnu elitu, koja u suštini vlada gradom, a i državom. I to vlada posebice jednom ogavnom političkom praksom lokalizma, odnosno, simboliziranja grada Sarajeva kao da je država, što je u stvari revanšizam na primarnu politiku srpskog nacionalističkog revanšizma. U takvom omjeru snaga, potpuno je razumljivo da sam grad Sarajevo postaje regionalna kulturna, ali i ekonomska provincija. Uslovnost koja se očitava u tome, da samo podobni dobijaju razne vrste podsticaja za razne projekte, koji se ideološki moraju uklapati u sliku žrtve, s obaveznim primjesama religiozne tematike, dovela je do toga, da su sve kulturne institucije u gradu, od koje su mnoge i od državnog značaja, na potpunom izdisaju. Nema naznaka da će se takvo stanje u budućnosti promijeniti nabolje. Upravo takvo stanje iz udaljenog Mostara posmatraju pripadnici hrvatskog nacionalnog korpusa, koji iako imaju svoje zasluge za „odbranu“ grada Sarajeva, koja se veže za taj period 1992. godine, nisu „aktivni“ akteri događaja ni procesa u Sarajevu. Štoviše, obilježavanjem godišnjice HVO-a, koja se dogodila u Mostaru, hrvatska kulturno – politička elita je javno odustala od svog participiranja u Sarajevu što će u bližoj, a posebno u daljoj budućnosti, imati katastrofalne posljedice na i ovako užasno loše stanje.
Budućnost kasabe
Sarajevo je suštinski srušen grad. Srušen sa svih strana, posebno vojnih, a kasnije i političkih, potpuno izgubljen u vremenu i prostoru. Mnogi zaboravljaju da je Sarajevo jedan od rijetkih svjetskih gradova, koji je zvanično administrativno podijeljen, bez fizičke granice. Infrastruktura je očajna. Ljudi se godinama zimi guše u nesnosnom smogu, a vrlo brzo će doći i do nestašice pitke vode. Cjelokupni komunalni sistem je u raspadu. S druge strane, sama institucija grada, kao simbola, urušena je ovlastima kantona, koji nema namjeru da te ovlasti preda bez obzira na njihovu ustavnost, odnosno neustavnost. Ni administracija grada, a ni kantona nije uspjela da napravi kvalitetne regionalne poveznice, prije svega s gradovima u bivšoj Jugoslaviji, o Evropi je suvišno i pričati. Građani, oni s početka teksta koji su nosili slike Josipa Broza na protestima, uglavnom više ne žive u Sarajevu. Oni s manje sreće i više naivnosti, koji su ostali, uspjeli su da dožive i osjete svu dubinu i širinu koju je donio rat. Oni danas žive na apsolutnoj margini. Zaboravljeni, kao što je zaboravljeno i preko 7 000 sarajevskih Jevreja koji su istrebljeni od strane fašističkog režima u onom ratu. Ili pak, zaboravljeni kao oni građani Sarajeva, koji su stradali od legalnih organa ARBiH u ovom posljednjem ratu. Ostalo im je još da ispraćaju svoju djecu, baš kao što su prije 30 godina ispraćali svoje komšije, u neko novo i bolje Sarajevo.
Autor: Impuls