Zeleni krovovi – Prednosti zelenih krovova (Treći dio)

Zeleni krovovi ne treba da predstavljaju privilegiju stanovništva ekonomski bogatih zemalja, već bi trebalo da postanu sastavni dio i redovna pojava u sistemu zelenih površina svih regiona. Ovakav tip krovova je vrijedan životni prostor insekata i ptica. Mikroklima oko objekta se poboljšava, jer se krov prekriven zelenilom manje zagrijeva. Veliki dio kišnice prvo se zadržava na krovu, a zatim postepeno isparava, za razliku od konvencionalnih krovova koji svu vodu odmah sprovode u kanalizaciju, a isparavanje preostale vode je brzo (što u kratkom vremenskom periodu stvara previsok stepen zasićenja vlagom – zaparu).

Pored toga, biljni pokrivač produžava vijek trajanja krovne izolacije, jer štiti od velikih temperaturnih kolebanja. Međutim, zeleni krovovi jesu privilegija stanovništva zemalja sa razvijenom ekološkom sviješću, kao i kulturom njegovanja zelenih površina.

Zeleni krovovi, u poređenju sa konvencionalnim, imaju brojne prednosti. U ovom tekstu ćemo navesti neke od njih.

1. Ekološke prednosti

• Efekti proizvodnje kiseonika i isparavanja vode poboljšavaju mikroklimu: isparavanje vode kontroliše temperaturu vazduha, dok biljke prečišćavaju zagađeni vazduh
• Smanjuje se udar na drenažni sistem zahvaljujući zadržavanju kišnice i smanjuje se prelivanje
• Pošto biljke zadržavaju prašinu obezbjeđuju se zdraviji uslovi života
• Zeleni krovovi predstavljaju ugodan, umirujući prizor i izazivaju osećaj prijatnosti, a naročito su pogodni kao način da se umekša kruti, kockasti izgled pojedinih građevina i uljepša gradski pejzaž
• Obezbjeđuje se dodatni životni prostor biljkama i životinjama
• Proširuju se mogućnosti odmora i rekreacije stanovništva

2. Ekonomske prednosti

Pravilno postavljen zeleni krov traje duže od neozelenjenog, proizvodeći uz to dodatne ekonomske povoljnosti koje se manifestuju smanjenjem troškova za odvođenje padavinskih voda i smanjenjem potrošnje energije. Istraživanja sprovedena u Evropi 2003. godine pokazuju da su zeleni krovovi, gledano sa ekonomske strane, veoma isplativa investicija, jer je životni vijek ozelenjenog krova dvostruko veći u odnosu na životni vijek konvencionalnog krova.

Iste rezultate pokazuju i američka istraživanja. Naime, 2002. godine izgradnja 1m2 konvencionalnog krova iznosila je od 4 do 8,5$. Pri izgradnji krovnog sistema po nižoj cijeni, vijek trajanja se procjenjuje na 15-20 godina, a pri skupljoj varijanti iznosi 30-50 godina. Sa druge strane 1m2 ekstenzivnog zelenog krova iznosio je 10-20$, a intenzivnog 20-40$, pri čemu se vijek trajanja ovog krovnog sistema procjenjuje na čak 50-100 godina.

Ušteda novca za energiju koja se utroši za rashladne sisteme ljeti i grijne sisteme zimi, zavisi od klime, veličine zgrade i tipa zelenog krova koji se na njoj nalazi. Svako snižavanje temperature za 0,5°C može redukovati količinu električne energije za 8%. Istraživanja koja su sprovedena u Kanadi, na krovu jednospratne zgrade, pokazala su da krov zgrade prekriven travom, sa 10cm supstrata (zemljišta za zasad), redukuje 25% potreba za hlađenjem tokom ljeta u odnosu na zgrade sa neozelenjenim krovom.

U ekonomske pogodnosti zelenih krovova mogu se svrstati i:

• mogućnost  smanjenja količine neophodne opreme,  standardne  izolacione opreme, upotrebe rashladnih sistema
• mogućnost da se redukuje ili čak eliminiše krovni odvod vode (odvodne cijevi, slivnici, oluci)
• mogućnost regulisanja svih zahtjeva za upravljanjem kišnicom i drugim padavinama.

Navedene prednosti zelenih krovova mogu se objasniti time što vegetacija apsorbuje veliku količinu padavinskih voda koje koristi za svoj rast i razvoj, istovremeno smanjujući potrebu za krovnim odvodima vode. Sa druge strane, biljkama svojstven proces transpiracije i evapotranspiracije ima ulogu u smanjenju temperature vazduha i redukuje upotrebu standardne izolacione opreme, rashladnih i grejnih sistema.

Ukoliko bi došlo do široke primjene zelenih krovova, moglo bi doći i do ekspanzije firmi, strukovnih visokokvalifikovanih i kvalifikovanih profila specijalizovanih za proizvodnju elemenata namenjenih formiranju ovakvih krovova: krovnih membrana, irigacionih sistema, supstrata, biljaka, sistema za prečišćavanje voda, kontrolu temperature i vlažnosti. Ovo bi takođe uključivalo i mnoge profesionalce: projektante, građevinske i inženjere pejzažne arhitekture, čija bi specijalizacija na ovom polju bila od velike važnosti prilikom izgradnje i adaptacije. Sve ovo bi dovelo do otvaranja novih radnih mjesta i za niže kvalifikovane radnike, do pokretanja prateće industrije i sistema obrazovanja, kao i do opšteg porasta ekološke svijesti i kulture koja bi se proširila i na druga polja ljudske djelatnosti.

Ozelenjavanje krovova može omogućiti uštedu cijeloj zajednici tako što može smanjiti potrebe za zdravstvenim servisima:

• zelene površine redukuju štetne materije koje negativno utiču na ozonski omotač, i direktno na zdravlje ljudi (naročito disajnih organa)
• zelene površine pozitivno utiču na povećavanje kreativnosti i produktivnosti radne snage zahvaljujući mogućnosti pasivnog doživljaja prirode i vegetacije.

Analiza odnosa uloženih sredstava i dobiti jedan je od mogućih načina da se na pravi način objasni pozitivan efekat ozelenjavanja krovnih površina na ekonomiju nekog regiona.

3. Zaštita od buke

Buka ima iritirajuće dejstvo na čovjeka i postepeno može dovesti do smanjenja koncentracije, zamora, ubrzanog pulsa, pa čak i do povišenog krvnog  pritiska. Biljke i supstrat mogu biti upotrebljeni da izoluju zvuk. Zvučni talasi, koje proizvode mašine i saobraćaj, mogu biti apsorbovani ili odbijeni. Supstrat blokira niže, dok biljke blokiraju više zvučne frekvencije. Ovakva uloga biljaka dobro je poznata i već se dugo primjenjuje u uređenju gradova.

Zeleni krov, sa 12cm supstrata, može da redukuje zvuk do 40dB, dok 20cm debeo supstrat redukuje zvuk do 46-50dB. Postoje brojni primjeri krovnog ozelenjavanja čija je glavna funkcija smanjenje buke. Jedan od njih je zeleni krov postavljen na zgradi aerodroma u Frankfurtu. Aerodrom u Frankfurtu je najveći i najprometniji u Evropi i mjesto jakog izvora buke. Na zgradi aerodroma postavljen je zeleni krov ekstenzivnog tipa sa supstratom debljine 10cm. Mjerenja zvuka prije i poslije njegovog postavljanja pokazala su da je došlo do redukcije zvuka za najmanje 5dB.

4. Uzgajanje zdrave hrane

Krovne površine pretvorene u bašte svakako imaju višestruku namjenu, a proizvodnja hrane na njima se pokazuje kao praktičan način korišćenja koji je svakako i ekonomski isplativ.

Adekvatan primjer je ozelenjena krovna površina hotela Fairmont u Vankuveru, Kanada. Krovna površina je pretvorena u baštu u kojoj se gaji povrće, cveće i aromatično bilje. Krovna bašta u potpunosti obezbjeđuje potrebe hotela za ovim vrstama namirnica i na taj način hotel ostvaruje uštedu od 20.000 do 30.000 kanadskih dolara godišnje. Gosti hotela imaju i tu mogućnost da uživaju u pogledu na ovaj nesvakidašnji prizor, što svakako utiče i na cijenu hotelskog smještaja. Zeleni krov pretvoren u baštu zauzima površinu od 195m² sa slojem supstrata od 45cm dubine.

5. Estetska funkcija

Estetska funkcija je dovoljan razlog za izradu zelenog krova, jer kao efekat oplemenjivanja gradskog pejzaža mnogo utiče na poboljšanje kvaliteta života u urbanim uslovima.

Ozelenjene krovne površine pozitivno utiču na zadovoljavanje estetskih potreba ljudi koji su zaposleni u objektima koji gledaju na zelene krovove zgrada. Ovakav pristup korišćenja biljaka na radnom mjestu ima i preventivno dejstvo, jer pojava bolesti kod zaposlenih može biti posljedica stresa i mentalnog umora, prije nego posljedica nezdravih uslova radne sredine.

6. Prečišćavanje vode

Zeleni krovovi ne zadržavaju samo kišnicu, već djeluju i kao prirodni filteri za bilo koji tip vode koji se nađe na njima. Oni redukuju oticanje kišnice i odlažu vremenski period koji je potreban da sva voda otekne, smanjujući mogućnost havarija na odvodnim sistemima, eventualna izlivanja i poplave u izgrađenim sredinama.

Zeleni krovovi redukuju zagađivače, koji se prenose lokalnim drenažnim sistemima i na kraju ulivaju u površinske vode. Jedan od zagađivača koji može da se kontroliše putem zelenih krovova je azot. Automobilski saobraćaj, poljoprivredna đubriva i industrija mogu da predstavljaju velike zagađivače azotom. Čestice azota dospijevaju do tla putem prašine, kišnih kapi ili jednostavno putem gravitacione sile. Kada kišnica raznese jedinjenja azota može doći do eutrofizacije površinskih voda. Samim tim, zeleni krovovi smanjuju zagađenje azotom i poboljšavaju kvalitet voda.

7. Kvalitetniji vazduh unutar objekta

Zeleni krovovi ne samo da apsorbuju toplotu smanjujući tendenciju toplotnih vazdušnih kretanja, već filtriraju vazduh na taj način što biljke na svojim asimilacionim organima zadržavaju zagađujuće čestice vazduha. Biljke takođe apsorbuju gasovite zagađivače kroz proces fotosinteze i na taj način ih izoluju u svom lišću.

Zeleni krovovi imaju značajan uticaj na kvalitet vazduha i regulaciju toplote. Zajedničkim djelovanjem sa ostalim zelenim elementima, imaju važnu ulogu u promjeni klime gradova u potpunosti. Tokom ljetnjih dana temperatura betonskog ili šljunčanog krova može da naraste od 25 do 60ºC (pa čak i do 80ºC). Ukoliko je krov prekriven travom, temperatura vazduha iznad travne površine ne prelazi 25ºC. Već 20cm supstrata sa 20 do 40cm visokom travnom pokrivkom ima istu moć izolacije kao kada bi se stavila staklena vuna u sloju od 15cm.

Vazduh u prostorijama zgrada koje su prekrivene zelenim krovom je za 3 do 4ºC hladniji nego vazduh spolja, kada je dnevna temperatura između 25 i 30ºC. Zeleni krovovi se koriste kao prirodna izolacija zgrada. Oni izoluju zgrade tako što onemogućavaju da toplota prodire kroz krov zagrijevajući ga. Opšte je poznato da se površina tradicionalnih krovova prekrivena betonom ili asfaltom brzo zagrijeva, a sporo hladi, dok zeleni krovovi onemogućavaju jako zagrijevanje.

Zeleni krov može redukovati sunčevu radijaciju do 90% pri spoljašnjoj temperaturi vazduha 25-30ºC. Kapacitet izolacije može da se poveća korišćenjem supstrata manje gustine i veće vlažnosti, kao i odabirom vrsta sa većom lisnom površinom.

8. Pozitivan efekat na biodiverzitet

Sa stanovništa očuvanja, kao i razvoja biodiverziteta, zeleni krovovi imaju sve veći značaj, jer ozelenjene krovne površine koje nisu namijenjene korišćenju od strane čovjeka (ekstenzivno ozelenjene krovne površine) mogu da predstavljaju stanište velikog broja biljnih vrsta, insekata i ptica.

Ptice, naročito one vrste koje se gnijezde na otvorenim poljima i stjenovitim staništima, vrlo uspješno se gnijezde i na ozelenjenim krovnim površinama.

gradjevinarstvo.rs