Okružni sud u Banjaluci je donio presudu kojom se uvažava tužba Centra za životnu sredinu te poništava odluka Vlade Republike Srpske kojom je 2019. godine utvrđeno postojanje opšteg interesa za izgradnju svih objekata koji čine cjelinu male hidroelektrane Sutjeska 2-B, te dalekovoda za istu.
Razlog za poništenje opšteg interesa, a koji je Vlada RS nezakonito utvrdila zarad postupka eksproprijacije zemljišta na lokaciji planirane MHE Sutjeska 2B, sud je našao u propuštanju ispunjavanja uslova iz Zakona o eksproprijaciji.
“Nakon što smo 2015. godine uspjeli, poslije nekoliko godina borbe, da odbranimo Nacionalni park Sutjeska od planiranih pet hidroelektrana, to je bio ogromni podstrek za druge aktiviste i čuvare rijeka širom države i regiona. Borba je prije par godina nastavljena zbog najavljene hidroelektrane van nacionalnog parka, a ovom presudom se nadamo da smo korak bliže konačnom obustavljanju planova za hidroelektrane na rijekama Sutjesci i Hrčavki”, navela je Nataša Crnković, koordinatorica kampanje Bitka za Sutjesku u Centru za životnu sredinu.
Budući da je evidentno da sud nije imao saznanja da je Vlada od Skupštine opštine Gacko prethodno tražila izjašnjenje povodom planirane izgradnje MHE Sutjeska 2-B, te kako je Prostorni plan za Nacionalni park Sutjeska iz 1986. godine istekao još 2000. godine, a novi je u proceduri i ni do danas nije usvojen, jasno je da u trenutku utvrđivanja opšteg interesa Vlada nije mogla postupiti u skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine, koji se po tumačenju suda, kao lex specialis, zajedno u vezi sa Zakonom o nacionalnim parkovima i Zakonom o Nacionalnom parku Sutjeska, ovdje mora primjeniti.
“Nisu ispunjeni svi kumulativni uslovi iz Zakona o eksproprijacijii, odnosno, s jedne strane, nije postojao način da sud utvrdi ispunjenje istih, niti je, sa druge strane, postojala jasna namjera Vlade da se u toku upravnog spora dokaže suprotno. Dodavši uz to da su svojevremeno lokalno stanovništvo i šira javnost iskazali protivljenje ovom projektu planiranom u širem okviru jednog bastiona prirodnog ali i kulturno-historijskog nasljeđa kakav je Nacionalni park Sutjeska, te činjenicu da za realizaciju istog nema pravnog uporišta u smislu nedostajanja adekvatnog planskog akta, neosporno je ovakvo rezonovanje suda”, istakao je Redžib Skomorac, pravnik u Centru za životnu sredinu.
Sudu nije jasno kako je Vlada RS zaključila da neće doći do ugrožavanja životne sredine, nacionalnog parka i rijeke Sutjeske, te da nije jasno koji opšti interes je iznad interesa zaštite životne sredine i nacionalnog parka.
Naime, u kontekstu napora ulaganih u ovoj borbi, te za dostizanje generalne ekološke pravde, ovakva navedena tumačenja suda naročito ohrabruju.
“Kao i prethodni put, bili smo spremni na borbu i mimo sudskog postupka, međutim, sud je donio relativno brzu i pozitivnu presudu. Ovo područje tek sada ponovo vraća popularnost kakvu zaslužuje, a da smo dozvolili izgradnju hidroelektrana, ovdje ne bi bilo ni turista, niti bi lokalno stanovništvo moglo da se razvija kroz očuvanje i promociju prirodnih vrijednosti”, izjavio je Nenad Ikonić, predstavnik lokalne zajednice i učesnik kampanje Bitka za Sutjesku.
Ovakva sudska odluka je donešena naročito imajući u vidu koliki je značaj očuvanja nacionalnih parkova u koji se ubrajaju svi nenadoknadivi prirodni resursi kojima nesporno obiluje Nacionalni park Sutjeska.
Stoga, vjerujemo da će izvršne vlasti nezakonito utvrđivanje opšteg interesa konačno prestati dovoditi u konkurenciju sa zakonitim aktima koji su usvojeni kao volja građana, te da će i u ovom slučaju prvenstveno provesti Deklaraciju o zaštiti rijeka u Republici Srpskoj, kojom je Narodna skupština zadužila Vladu na reviziju svih dodjeljenih koncesija u periodu u koji spada i koncesija dodjeljena na rijeci Sutjesci, te da će prepoznati prirodne blagodati ovog područja koje nadilaze sve materijalne benefite štetnih, spornih, i uopšte nelegitimnih, energetskih ambicija Vlade.
Napominjemo da se u konkretnom slučaju vodi i postupak pred Vrhovnim sudom Republike Srpske, čije vijeće je Centar obavijestio o donošenju ove pozitivne presude. Pored toga, Centar je podnio i prijedlog za ponavljanje postupka kod Okružnog suda u Banja Luci, ali i kod nadležnog ministarstva, a kako bi se bez odlaganja i potencijalne nepovratne štete po životnu sredinu poništile dozvole koje su izdate za ovo postrojenje. Nadamo se da će donesena sudska odluka i njeno obrazloženje poslužiti za konačni epilog ovog slučaja, a da će u međuvremenu, inspekcijski organi nastaviti nadzor svih eventualnih nezakonitih aktivnosti koje bi se mogle dovesti u vezu sa ovim projektom.