Foto: plasticcollective.co
Sa neba nam svakodnevno pada znatna količina mikroplastike. Ne vidimo je. Ne osjećamo je. Nema miris i ukus. Ali istraživači ističu da ozbiljno potcjenjujemo ovu nevidljivu „kišu“.
Nove procjene tima naučnika sa Univerziteta Okland na Novom Zelandu ukazuju da se u prosjeku skoro pet hiljada čestica mikroplatike svakodnevo taloži na svakom kvadratnom metru krovova Oklanda.
Ove slojevi „prašine“ dodaju oko 74 tone plastike svake godine, što je otprilike tri miliona plastičnih boca.
Ova zastrašujuća količina plastične „prašine“ mnogo je veća nego što je nedavno izračunato da pada na London, Hamburg ili Pariz. Studija iz 2020. procijenila je da u prosjeku samo 771 čestica mikroplastike padne na površinu iste veličine u Londonu.
Međutim, to nužno ne znači da je vazduh u Londonu šest puta manje zagađen česticama plastike nego u Oklandu. Na kraju krajeva, London je mnogo veći grad i ne nalazi se u tako udaljenom kraju svijeta.
Prije će biti da prethodne procjene kvaliteta vazduha, poput onih obavljenih u Londonu, jednostavno nisu mjerile najmanje čestice mikroplastike u cirkulaciji.
Nestandardizovano mjerenje čestica mikroplastike
Danas ne postoji standardna metodologija ili protokol za identifikaciju mikroplastike, što znači da se svaka studija sprovodi na malo drugačiji način.
Kako su instrumenti za mjerenje količine mikroplastike sve savršeniji, stručnjaci primjećuju mnogo više štetnih materija koje se kriju u vazduhu oko nas nego do sada.
Prethodna istraživanja obavljena na plućima ukazuju da čestice mikroplastike cirukulišu našim respiratornim sistemom, ali sa nepoznatim posljedicama po naše zdravlje.
„Buduća istraživanja treba da kvantifikuju tačno koliko plastike udišemo“, kaže hemičar Džoel Rindelaub sa Univerziteta u Oklandu.
Nalazi sa Novog Zelanda zasnovani su na devetonedeljnoj studiji dvije lokacije u Oklandu – jedne na krovu zgrade Univerziteta u centu grada i druge na ogradi u predgrađu. Mikroplastika iz vazduha hvatana je pomoću lijevka i tegle.
Na svakoj lokaciji, istraživači su otkrili ostatke osam različitih vrsta plastike. Najzastupljeniji su bili polietilen (PE), koji se koristi za kese i boce, polikarbonat (PC), koji se koristi u zaštitnoj opremi i medicinskim uređajima, i poli(etilen tereftalat) (PET), koji se koristi za pakovanje hrane i pića.
Ko je glavni prenosilac plastike po svijetu
Kada su duvali jaki vetrovi sa obale, uhvaćena je veća količina mikroplastike što upućuje na zaključak da u određenoj mjeri plastiku koja lebdi u vazduhu oko Oklanda podižu vetar i talasi sa obale.
„Mikroplastika stiže u vazduh iz talasa koji udaraju na obale, što znači da je voda generalno globalni transporter mikroplastike“, navodi Rinelaub. To bi moglo da nam pomogne da objasnimo kako mikroplastika ulazi u atmosferu i prenosi se i do najudaljenijih mjesta, kao što je Novi Zeland“.
Ovo bi mogao biti još jedan potencijalni razlog zašto se čini da je procenat plastike u vazduhu mnogo niži u Njemačkoj i Engleskoj. Ali čak i u unutrašnjosti, lebdeći mikrozagađivači i dalje predstavljaju veliki problem.
U 2019. godini, mala pilot studija u Evropi pronašla je mikroplastiku na udaljenim vrhovima Pirineja, koja je vjerovatno tamo dospjela iz nekoliko manjih obližnjih gradova.
Naučnici su 2021. godine upozorili da je mikroplastika u vazduhu sada toliko sveprisutna u atmosferi da možda već utiče na klimu na Zemlji. U budućnosti, ako koncentracije nastave da rastu, čestice bi mogle da pogoršaju efekat staklene bašte apsorbujući i rasipajući svjetlost i toplotu.
U studiji u Oklandu, istraživači su otkrili da je na lokaciji u centru grada svake nedjelje sakupljeno mnogo više mikroplastike nego u predgrađu.
Važna je veličina čestica
Velika većina čestica uhvaćenih tokom eksperimenta bila je veličine između 10 i 50 mikrometara. Većina njih su bili plastični fragmenti, a samo tri odsto je bilo veće od 100 mikrometara.
Ghastly plastic now lurks among all the beautiful glass of the diatoms in my plankton sample. Microplastic fragments and plastic microfibers. Every inshore sample I now collect contains our plastic litter. @zeiss_micro pic.twitter.com/KAo89s8EXy
— Dr Richard Kirby (@PlanktonPundit) November 29, 2022
Nalazi se malo razlikuju od onoga što je ranije pronađeno u Londonu, gdje se činilo da su plastična vlakna, a ne fragmenti, najveći izvor zagađenja. Neslaganje može biti posljedica ažuriranih tehnika uzorkovanja ili različitih vrsta zagađenja u različitim dijelovima svijeta.
Istraživanje iz 2019. sprovedeno u Hamburgu, na primjer, izmjereno je samo za mikroplastiku veću od 63 mikrometra. Broj čestica u vazduhu iz ovog grada takođe je bio 18 puta manji nego što je nedavno pronađeno u Oklandu.
Niko još ne zna da li mikroplastika koja se prenosi vazduhom utiče na zdravlje ljudi, ali što je manji fragment ili vlakno, veća je vjerovatnoća da će preći u naše ćelije kada ga udišemo.
Ako plastično zagađenje koje pada sa neba zaista ima toksične efekte, to je previše podmuklo da bi naučnici još uvek mogli da dokažu.