Okean je izvor života u pravom smislu riječi.
Ne samo što predstavlja glavni izvor hrane za preko milijardu ljudi širom svijeta, već planetu snabdijeva i sa najmanje 50 odsto ukupne količine kiseonika, saopštile su Ujedinjene nacije (UN).
Čineći 70 odsto Zemljine površine, okean obiluje raznovrsnim biodiverzitetom, od čega mnoge vrste još nisu otkrivene ili dovoljno istražene. Ipak, morsku idilu prijeti da uništi zagađenje i nekontrolisan, destruktivan ribolov, a suvišno je spominjati da štiteći okean, štitimo i čitavo čovječanstvo kao i ostale vrste koje, bilo direktno, bilo indirektno, zavise od njega.
Iz okeana uzimamo više nego što se može obnoviti, a da bismo ga sačuvali, moramo stvoriti novu ravnotežu, ukorijenjenu u istinskom razumijevanju morskih ekosistema i utemeljenu na odgovornom i održivom postupanju prema njima, saopštile su UN.
Idealna prilika da se podsjetimo značaja slanovodnih ekosistema, njihove ugroženosti i uloge koju imaju za opstanak živog svijeta na planeti je 8. jun, jer se tog dana svake godine obilježava Svjetski dan okeana.
Bogatstvo prirode i života koje se krije ispod površine mora nešto je što nije lako zamislivo niti još do kraja istraženo. Okeani su vijekovima fascinirali i inspirisali brojne ljude, bilo da se radilo o pjesnicima, ratnicima, moreplovcima, carevima i kraljevima, a bili su i tema brojnih umjetničkih djela. Sve tajne koje okeani sa sobom nose nisu poznate i vjerovatno nikada neće biti poznate ljudskom rodu.
Iako je 70 odsto površine Zemlje pokriveno vodom, okeani su i dalje velika misterija. Ono što je interesantno jeste da se više zna o površini Mjeseca nego šta se tačno krije u dubinama okeana.
Bilo da je u pitanju sunčani sat Vikinga za navigaciju ili poklon drevnih bogova, mnogo djela svjetske istorije se može pronaći na dnu okeana. Ako se tome doda ogroman broj brodoloma i brodskih olupina koje leže na dnu okeana, onda je jasno šta se sve može pronaći u dubinama mora i okeana.
Direktor Nacionalne agencije za okeane i atmosferu (NOAA) Džejms Delgado otkrio je da se tokom istorije dogodilo čak jedan milion brodoloma, ali da je većina olupina još neotkrivena. Posmatrajući samo ovo u okeanima se krije mnogo više bogatstva nego što se može zamisliti, a koje ne uključuje samo floru i faunu.
Blago u okeanima
Ono što je zanimljivo jeste da se više istorijskih artefakata može naći u okeanima nego u muzejima širom svijeta.
Prema podacima Nacionalne agencije za okeane i atmosferu, okeani sadrže blizu 20 miliona tona zlata, koje je veoma razblaženo. Procjenjuje se da bi, kada bi se sakupilo zlato iz svih okeana, svaka osoba na Zemlji imala četiri kilograma plemenitih metala.
Skriveni vodopadi
Vjerovali ili ne, u okeanima se kriju čak i vodopadi. Tehnički, najveći poznati vodopad na Zemlji se nalazi pod vodom, između Grenlanda i Islanda. Ovaj podvodni vodopad, koji se još naziva i katarakta Danskog prolaza, sadrži pet miliona kubnih metara i opada u slapovima od nevjerovatnih 3.505 metara.
Vodopad je oformljen razlikama u temperaturi u vodi sa svake strane Danskog prolaza. Kada je hladnije, gušća voda sa istočne strane se sreće sa toplijom, lakšom vodom sa zapada, dok hladna voda pada niz i ispod tople vode.
Podvodna jezera i rijeke
Kada morska voda curi kroz debele naslage soli, rastvara so i stvara depresiju na morskom dnu. Nacionalna agencija za okeane i atmosferu objašnjava kako rastvorena so takođe stvara vodu u toj gušćoj oblasti i kao takva se smješta u udubljenja. Ova podvodna jezera i rijeke, koji su takođe poznati i kao slani bazeni, a slični su jezerima i rijekama na kopnu, imaju obalu, pa čak i talase.
Čudni zvuci iz dubine
Nisu samo flora i fauna u okeanima predmet istraživanja mnogih naučnika, već i izobilje zvukova koji dopiru iz dubine okeana, a koje naučnici još ne mogu sa sigurnošću da objasne.
“Bloop” je možda najpoznatiji podvodni zvuk, koji je zabilježen 1997. godine hidrofonom, koji je postavila Nacionalna agencija za okeane i atmosferu. U pitanju je jedan od najglasnijih zvukova ikada zabilježenih, a budući da se buka javlja zajedno sa pucanjem podvodne sante leda, niko ne zna šta tačno proizvodi ovaj čudni zvuk.
Misteriozni život okeana
Iako 94 procenta zemaljskog života čini voda, oko dvije trećine morskog života su još neidentifikovane. Nove vrste se stalno pronalaze, što povećava broj pitanja o životu svjetskog mora.
Ove godine Koledž za zaštitu životne sredine i šumarstva SUNY je objavio listu od 10 novih vrsta, koja uključuje i upadljivu crvenu vrstu morskog zmaja, koja je ostala neotkrivena uprkos tome što žive u plitkim vodama na zapadnoj obali Australije.
O okeanima:
Na Zemlji ima pet okeana, od kojih je najveći Tihi okean. Zauzima gotovo trećinu Zemljine površine, a svoje ime može zahvaliti jednom od najpoznatijih moreplovaca – Ferdinandu Magelanu. Proteže se od Beringova mora na sjeveru do Antarktika na jugu te od Indonezije prema Kolumbiji i Peruu. Zanimljiva je činjenica i to što, osim što je to najveći okean, u dubini Tihog okeana nalazi se i najdublja tačka na svijetu od 11.034 metra, što je više i od najviše tačke na svijetu Everesta.
Drugi je po veličini Atlantski okean, a ime mu potiče iz grčke mitologije i znači Atlasovo more. Nalazi se između Amerike i Evrope, a obuhvata površinu od nevjerovatnih 106.450.000 metara kvadratnih. Prosječna dubina Atlantika je oko 3.926 metara, a najdublja tačka nalazi se na 8.605 metara.
Iza Atlantskog okeana po veličini dolazi Indijski okean, koji pokriva oko 20 odsto Zemljine površine. Sa sjevera je okružen Azijom, sa zapada Afrikom i sa istoka Malajskim poluostrvom i Australijom. Na jugu se spaja s Južnim okeanom. Zanimljivo je to da Indijski okean sadrži neke od najljepših ostrva na kugli zemaljskoj kao što su Madagaskar, Mauricijus, Sejšeli, Maldivi i Šri Lanka.
Preostala dva okeana su Južni okean, koji se nalazi oko Antarktika na južnoj polulopti, te Sjeverni okean, koji okružuje sjevernu poluloptu Zemlje, ledeni i nedovoljno istraženi.
Pet okeana na zemlji su:
• Arktički okean (Sjeverno polarno more)
• Atlantski okean (Atlantik)
• Indijski okean
• Tihi okean (Pacifik)
• Južni okean (Južno polarno more ili Antarktički okean
N.N.