Foto: Gary Lopater/Unsplash
Najbogatijih 1% ljudi na svijetu već je potrošio svoj udio u globalnom proračunu za ugljik za 2025., i to za samo 10 dana.
Za manje od dvije sedmice, potrošačke navike pojedinca iz ove bogate elite već su uzrokovale u prosjeku 2,1 tonu emisije ugljičnog dioksida, prema analizi Oxfama GB. Nekome iz najsiromašnijih 50% čovječanstva trebale bi tri godine da stvori istu količinu zagađenja.
Ugljični dioksid (CO2) nastaje kad god se izgaraju goriva na bazi ugljika kao što su ugljen, plin i nafta – koja se koriste za proizvodnje električne energije, industrijske procese, grijanje i transport.
Kada se CO2 akumulira u atmosferi, onda ima izolacijski učinak, i sprječava toplinu koja do Zemlje dolazi od sunca da se zrači nazad u svemir. Posljedica povećanja koncentracije atmosferskog CO2 je slom klimatskih uslova koji su bili stabilni 10.000 godina.
Vlade su se obavezale da će ograničiti globalno zagrijavanje na 1,5C (2,7F) iznad predindustrijskih nivoa, ali svijet je daleko od dostizanja ciljeva potrebnih da se zadrži na ovom nivou.
U petak su podaci Evropske službe za klimatske promjene Kopernikus pokazali da je 2024. bila prva godina koja je premašila cifru od 1,5 stepeni Celzijusa.
Rastuće temperature dovele su do novih kriza i ekstremnih vremenskih neprilika, od suša preko uragana do toplotnih talasa, što je dovelo do povećane nesigurnosti hrane, gubitka staništa divljih životinja, nestajanja glečera, porasta nivoa mora i niza drugih efekata.
Prema analizi, 1% najbogatijih – oko 77 miliona ljudi, uključujući sve one koji zarađuju više od 140.000 dolara (114.000 funti) godišnje – odgovorano je za više od dvostruko zagađenja ugljenikom svake godine od najsiromašnije polovine čovječanstva, prenosi Guardian.
Ali najsiromašniji ljudi trpe najozbiljnije posljedice klimatskog sloma, koji su gori u tropskim regionima. Oni takođe imaju najmanje resursa da ublaže katastrofalne posljedice iznenadnih klimatskih promjena, dok najbogatijih 1% živi klimatski izolovano, uglavnom na globalnom sjeveru.
Zajednička istraga koju su sproveli Oksfam i Stokholmski institut za životnu sredinu 2023. godine otkrila je da bi emisije od samo 1% bile dovoljne da izazovu smrt od toplote 1,3 miliona ljudi u narednim decenijama.
Kjara Liguori, viši savjetnik za politiku klimatske pravde u Okfam GB, rekla je da „Budućnost naše planete visi o koncu, ali superbogatima je dozvoljeno da nastave da rasipaju šanse čovječanstva svojim raskošnim načinom života i investicijama koje zagađuju.
„Vlade treba da prestanu da se povlađuju najbogatijim zagađivačima i umjesto toga natjeraju ih da plate svoj pravi dio za haos koji prave na našoj planeti. Lideri koji ne reaguju krivi su za krizu koja ugrožava živote milijardi.”
Najbogatiji žive živote koji su zaista rasipni u korišćenju preostalog svjetskog budžeta za ugljenik. Prethodno istraživanje o klimatskoj nejednakosti koje je sproveo Oksfam otkrilo je da su dva privatna aviona u vlasništvu Džefa Bezosa, osnivača Amazona, provela skoro 25 dana u vazduhu tokom perioda od 12 mjeseci, ispuštajući onoliko ugljenika koliko bi proizvelo 207 zaposlenih ljudi za godinu dana.
Tri jahte porodice Volton, nasljednice maloprodajnog lanca Valmart, imale su kombinovani otisak ugljenika u jednoj godini od 18.000 tona.
Da bise izračunao pravičan udio pojedinca u preostalom ugljeničnom budžetu planete, Oksfam je uzeo procjenu iz izvještaja UN-a o jazu u emisijama ugljika i nivou emisija u 2030. u skladu sa 50% šanse da se globalno zagrijavanje ograniči na 1,5C, i podijelio je sa 8,5 milijardi., što je prognozirana populacija planete do te godine.
Da bi se uskladilo sa putem do 1,5C, 1% najbogatijih ljudi bi morali da smanje nivo emisija ugljika iz 2015. za 97% do 2030. Ali prema analizi Oksfama, vjerovatno će smanjiti emisije za samo 5%.
U Velikoj Britaniji, Oksfam poziva Rejčel Rivs, kancelarku, da poveća poreze na primjere ekstremnog bogatstva koji zagađuju klimu, kao što su privatni avioni i superjahte.
Liguori je rekao: „Kako globalne temperature nastavljaju da rastu, Ujedinjeno Kraljevstvo mora pokazati kako će generisati sopstveni udio u novom, poštenom finansiranju kako bi zadovoljilo rastuće potrebe za finansiranjem klimatskih promjena i borilo se protiv nejednakosti. Značajno veći porezi na luksuzne proizvode koji zagađuju kao što su privatni avioni i superjahte je očigledno mjesto za početak.”