Himalaji, koji se prostiru oko 2.900 kilometara između Indije, Pakistana, Kine i Nepala, predstavljaju najviši planinski vijenac na svijetu.
Pored Mont Everesta, najvišeg planinskog vrha na svijetu visine od 8.848 metara, vijenac ima još nekoliko planinskih vrhova iznad 8.000 metara. To je jedini planinski vijenac čije planine prelaze 8.000 metara, dok je drugi sljedeći po visini planinski vijenac u Južnoj Americi, čiji najviši vrh ima 6.962 metara.
Prije milion godina, ove planine nisu postojale. Azija je bila skoro netaknuta, ali je Indija bila ostrvo koje je plutalo nedaleko od obale Australije. Prije oko 220 miliona godina, u vrijeme kada se Pangea razdvojila, Indija je počela da se kreće ka sjeveru. Putovala je nekih 6.000 kilometara prije nego što se konačno sudarila sa Azijom prije oko 40-50 miliona godina. Zatim je dio indijskog kopna počeo da se podvlači ispod azijskog, pomjerajući ga na gore, što je doprinijelo izdizanju Himalaja. Smatra se da je indijska obala bila gušća i čvršće vezana za morsko dno, zbog čega je azijsko mekše tlo gurnuto nagore, umjesto da bude obrnuto.
Himalaji snimljeni iz svemira; Foto: NASA
Planinski vijenac je rastao brzo u poređenju sa većinom planinskih vijenaca i zapravo još uvek raste. Mont Everest i njegovi vršnjaci zapravo rastu svake godine za centimetar. U odnosu na njega, planine Apalači, koje su se razvile prije više od 300 miliona godina se smanjuju. Kontinuirani rast Himalaja dešava se najvjerovatnije usljed indijske tektonske ploče koja se još uvek kreće sporo, ali sigurno ka sjeveru. Znamo da se ploča još uvek kreće zahvaljujući učestalim zemljostresima u regionu.
Ako se pozabavimo matematikom, videćemo da bi Himalaji bili 400 kilometara visoki da su rasli u prosjeku koji je prisutan danas u proteklih 40 miliona godina. Da je to slučaj, imali bismo mnogo jeftiniji način za slanje stvari u Zemljinu nižu orbitu i dalje (npr. Međunarodna svemirska stanica obično orbitira na udaljenosti od 300 do 400 kilometara od Zemlje).
Dakle šta se dogodilo? Djelimično, prosjek vertikalnog rasta je varirao tokom vremena u korist horizontalnog rasta. Osim toga, naravno, gravitacija i erozija su značajno ograničile rast planina.
Teorija o Indiji koja uranja u Aziju postala je opšte prihvaćena teorija o tome kako su Himalaji nastali oko 1912. godine. Tada je Alfred Vegener, njemački meteorolog, osmislio “Teoriju pomjeranja kontinenata” koja nam je dala prve ideje o Pangei, tektonskim pločama i kontinentima koji se pomjeraju dalje ili bliže jedni drugima.
Kako izgleda budućnost Himalaja? Nesumnjivo, planine će nastaviti da rastu, iako će erodirati u isto vrijeme. Takođe, vijenac će nesumnjivo nastaviti da raste, budući da ne izgleda kao da će indijska tektonska ploča usporiti u neko dogledno vrijeme. To znači veći broj zemljotresa i, vremenom, nešto više planine za penjanje, piše nationalgeographic.rs