Poluostrvo s najčistijim vazduhom na svijetu
Foto: Wikipedia
Uz krševiti sjeverozapadni vrh australijske ostrvske savezne države Tasmanije nalazi se zabačeno poluostrvo neobičnog imena - Kejp Grim (u slobodnom prevodu Mrgodni rt).
Malo posjetilaca dolazi u ovu regiju poznatu kao "kraj svijeta", ali oni koji dođu pronaći će dramatične litice, vjetrovite pustare i plaže s crnim pijeskom u upečatljivom kontrastu sa zelenim poljoprivrednim zemljištem na vrhovima brda, piše BBC, s prenosi Index.hr.
Ova izolacija nije samo održala Kejp Grim prekrasno nedirnutim, već mu je dala i neobičnu karakteristiku - na ovom mjestu pronaći ćete možda i najčistiji vazduh na Zemlji.
Jedna od 25 svjetskih atmosferskih stanica, "Cape Grim Baseline Atmospheric Pollution Station" (CGBAPS), otvorena je na vrhu litice 1976. godine kako bi prikupljala i analizirala sastav ovog netaknutog vazduha, na koji ne utiču lokalni izvori zagađenja kao što su izduvni gasovi ili industrijski dim.
"Jaki zapadni vjetrovi koji udaraju u stanicu za mjerenje vazduha Kennaook/Cape Grim prešli su hiljade kilometara preko ledenog Južnog okeana, čineći vazduh ovde jednim od najčistijih na svijetu", rekla je dr En Stjuart, viša naučnica u Komonveltovoj organizaciji za naučna i industrijska istraživanja (CSIRO), koja zajednički upravlja lokacijom sa Australijskom kancelarijom za meteorologiju (BoM).
Stanica takođe igra ulogu u svjetskim istraživanjima klimatskih promjena, bilježeći oštećenje stratosferskog ozona, kao i vrijedne informacije o vremenu i klimi poput temperature, količine padavina, vjetra, vlažnosti i sunčevog zračenja. Ta mjerenja su posebno važna jer definišu kako se sistem globalne atmosfere promijenio i kako nastavlja da se razvija.
Jaki zapadni vetrovi
Kad je javnost saznala za prikupljanje ovih uzoraka vazduha, stigle su ponude od ljudi koji su u svojim garažama imali boce za ronjenje. Njihove donacije uzoraka vazduha iz ovih boca znače da sada postoji istorija vazduha iz regije koja datira iz 1956. godine.
Ukoliko stanete na stjenovite vrhove Kejp Grima, oduševiće vas žestoki udari vjetra po kojima je to područje poznato, koji dostižu i do 180 km/h i nose netaknuti vazduh sa Antarktika.
More zapadno od Tasmanije najduže je neprekinuto vodeno prostranstvo na planeti, a Kejp Grim je mjesto gdje u obalu udaraju takozvani Roaring Forties - jaki zapadni vjetrovi između geografskih širina 40° i 50° koji čine Južni okean jednim od najopasnijih na Zemlji. Budući da je vjetar putovao preko cijelog okeana bez smetnji s kopna, ovo su najčistiji uzorci vazduha na svijetu.
"Koristeći podatke o brzini i smjeru vjetra, znamo da se oko 30 odsto vazduha koji dopire do rta Grim može smatrati onim što naučnici nazivaju 'osnovnom linijom', to jest vazduhom na koji ne utiču lokalni atmosferski izvori", rekla je Stjuart, objašnjavajući da mjerenja daju indikaciju globalnih prosječnih atmosferskih koncentracija. CGBAPS takođe mjeri "vazduh izvan osnovne linije", poput vazdušne mase nastale iznad Melburna prije putovanja do stanice.
"Uzorci služe kao arhiv vazduha koji se može analizirati kasnije, kada se otkriju novi gasovi ili postanu dostupni novi instrumenti. To je kao vinski podrum, ali za vazduh", dodala je Sara Prajor, oficirka zadužena za CGBAPS.
Najčistiji vazduh na svijetu
Ostala udaljena mjesta čistog vazduha širom svijeta uključuju stanicu Mauna Loa na Havajima, ostrvo Makvori, stanicu Kejsi na Antarktiku i grad Ny-Ålesund na norveškom ostrvu Svalbardu. Loše vrijeme i dramatične litice Kejp Grima bili su ono što je tasmanijsku fotografkinju Oliviju Satler privuklo ovamo, a ona kaže da uprkos divljini, turbulentnom vremenu i udaru talasa, regija takođe nudi tišinu.
"U Tasmaniji ima mnogo nepristupačnih predjela, ali iako sam putovala ostrvom i fotografisala sva područja, svejedno sam bila oduševljena time koliko je zabačen i surov Kejp Grim. Sve je tako lepo i divlje. Magla lebdi nad talasima i, kada sunce izađe iznad vode, vidite nevjerovatne jarke boje kako se spuštaju iznad dubokog plavetnila okeana. Svježi miris slane morske trave, talasasta brda i način na koji se drveće izvija usljed vjetra daje utisak obalne divljine", rekla je Satler.
Kaže da vrijeme udara po licu zimi, a čak i ljeti potrebno je dobro se obući za odlazak na plažu jer može biti prohladno. Vrijeme je neumoljivo, ali to je ono što ovo područje čini posebnim.
Čistoća životne sredine san je marketinških stručnjaka, a preduzetnici proizvode sve, od flaširane kišnice do ručno izrađene votke, viskija i džina. Jedan mještanin čak prodaje flaširani tasmanijski vazduh (oko 130 udisaja svježeg tasmanijskog vazduha po kanistru).
Ova sjeverozapadna regija takođe je mjesto gdje ćete pronaći neke od najboljih proizvoda Tasmanije. Degustacijska staza vodi do ukusnih poslastica kao što su domaći med, La Cántara specijalizovani sirevi napravljeni od 100 odsto tasmanskog mlijeka, Tarkine sveže školjke, Hursey kameni jastog i džinovski rak. A Kejp Grim govedina je poznata kao jedna od najboljih na svijetu.
