Foto: Profimedia
Dinastija Džou je vladala Kinom skoro osam vekova, ipak nije ostala upamćena samo po tome.
Dinastija Džou je vladala Kinom od oko 1027. do 221. godine pre nove ere, što je svrstalo na sam vrh liste dinastija koje su najduže vladale ovom zemljom. Istoričari navode da je ova dinastija nasledila Šang dinastiju – te da su nad prvobitno stočarskim društvom uspostavili feudalnu društvenu organizaciju iz koje se razvila i srednja klasa.
U istoriji je ostalo zabeleženo kako za vreme njihove vladavine dolazi do upotrebe gvožđa, evolucije kineskog pisma u modernije forme, kao i formiranja filozofskih pravaca koji i danas imaju veliki uticaj na kinesku i svetsku kulturu.
Početak dinastije Džou
Kralj Vuvang je bio sin vođe Džou dinastije, a njihove teritorije su se prema istorijskim spisima nalazile na zapadnoj granici Šangove Kine. Istorijske činjenice ukazuju da se Kralj ratnik kako su ga još zvali, udružio sa liderima drugih država kako bi pobedio vladara Šanga.
Foto: Wikimedia
On uspeva da pobedi svog neprijatelja, a ovaj čin se među kineskim vladarima nazivao Nebeski mandat. Prema kom su Sinovi neba imali božansko pravo da upavljaju Kinom, sve dok ih neko ne svrgne – što se smatralo znakom da je postao nedostojan te uloge.
Podela dinastije Džou
Kada govore o istorijskoj podeli perioda dinastije Džou, istoričari je dele na Zapadni ili Kraljevski Džou koji je trajao od 1027. do 771. godine p.n.e. i Istočni Džou od oko 770. do 221. godine p.n.e.
Na početku Zapadnog Džoua, carstvo se prostiralo od Šanksija do poluostrva Šandong i oblasti Pekinga. Prvi kraljevi iz ove dinastije su davali zemlju svojim prijateljima i rođacima. Kao i kod prethodnih dinastija, postojao je jedan vođa koji je prenosio vlast na svoje potomke. Vazalni gradovi su ograđivani zidinama, a tokom vremena se razvijaju u kraljevstva. Ipak, do kraja Zapadnog Džoua, centralna vlast je izgubila gotovo svu moć.
Istoričari tvrde da je jedan događaj direktno uticao na ove gubitke. Oko 770. godine p.n.e. kralj Džoua je rešio da zameni svoju kraljicu konkubinom po imenu Baosi. Moćni markiz od Šena i nomadskog plemena Sjanrong nije sedeo skrštenih ruku i napao je svog bivšeg zeta pljačkajući i pustošeći njegovu prestonicu. Udruženi, plemići iz država Čeng, Lu i Ćin zajedno sa markizom proglašavaju kraljičinog sina za legitimnog naslednika.
Unutrašnji nemiri koji su usledili naterali su vladare dinastije Džou da napuste svoju domovinu koja se nalazila u dolini Vaj i da se presele u istočnu provinciju Luojang, gde se njihova moć polako smanjuje.
Tako nastaje Istočni Džou, koji istoričari dele na period Proleća i jeseni, kada su bronzano oružje i poljoprivredni alat zamenjeni gvozdenim. Ovaj period je poznat po stalnim ratovima koje su vodili bivši vazali dinastije. Ipak iako je okarakterisan kao razdoblje velike političke nestabilnosti, u ovom periodu kineska kultura se raširila izvan svojih granica.
Do 5. veka p.n.e. dolinom reke Jangcekjang i kroz južnu Mandžuriju širio se uticaj njihove kulture. Tada nastaje Period zaraćenih država, koji je trajao od oko 475. do 221. godine p.n.e. kada dolazi do ujedinjenja pod novom vladarskom dinastijom Ćin.
Tokom Perioda zaraćenih država istorijski izvori beleže kako regionalni gospodari i velmože anektiraju manje susedne države. Njihov sistem ratovanja se menja, sada se bore seljaci i to sa novim oružjem, koje je uključivalo samostrele, kočije i gvozdene oklope.
U ovom periodu oblasni gospodari koji su ranije koristili titule vojvoda, počinju da se oslovljavaju sa kraljevi. A ovo, prema mišljenju istoričara, znači samo jedno, sebe su smatrali jednakima kralju dinastije Džoua.
Kineski filozofi i religija
Istoričari ističu da se tokom Perioda zaraćenih država unutar dinastije Džou, razvila klasa naučnika među čijim članovima je bio i veliki kineski filozof Konfučije. Koliko je ovaj period bio plodonosan govori i podatak da je “Knjiga promena” napisana u ovom periodu, kao i da je jedan od najvećih starokineskih filozofa Lao Ce postavljen za bibliotekara istorijskh spisa kraljeva. Zbog svega ovoga ovaj period se ponekad naziva i Sto škola mišljenja.
Razvitkom filozofskih škola dolazi do razvoja širokog spektra misli i ideja o kojima se slobodno raspravljalo. Ove Prepirke sotoinu škola misli su direktno uticale na stil života i društvenu svest, a jedna od njih je dovela do zabrane ljudskih žrtava. Umesto toga razvija se kult obožavanja predaka.