Arheolozi su na fragmentima murala koji datira iz 3. vijeka prije nove ere, unutar ruševina piramide u Gvatemali, otkrili piktograf na kome je zabilježen dan pod nazivom „7 jelena“, što predstavlja do sada najraniju poznatu upotrebu kalendara Maja, jednog od poznatih dostignuća ove drevne kulture.
Fragmenti su pronađeni na arheološkom nalazištu San Bartolo u džunglama sjeverne Gvatemale, koje je steklo slavu otkrićem zakopane komore sa složenim i živopisnim muralima koji datiraju iz oko 100. godine prije nove ere na kojima su prikazane ceremonijalne i mitološke scene Maja, naveli su istraživači.
Komadi sa zapisom „7 jelena“ otkriveni su unutar iste piramide Las Pinturasa gdje su se nalazili još netaknuti murali iz kasnijeg perioda. Kao što su arheolozi u dosadašnjim istraživanjima otkrili, Maje su često gradile hramove skromne veličine, a zatim su dograđivali. Ova piramida je na kraju dostigla visinu od tridesetak metara.
Zapis pronađen na fragmentima murala za „7 jelena“, jedan je od 260 imenovanih dana u kalendaru.
Profesor mezoameričke umjetnosti i pisma sa Univerziteta u Teksasu, Dejvid Stjuart, vodeći autor istraživanja objavljenog u časopisu Science Advances, opisao je fragmente kao „dva mala komada bijelog gipsa koji staju u jednu ruku“.
„Zid su namjerno uništile drevne Maje kada su obnavljale ovaj ceremonijalni prostor, koji je na kraju prerastao u piramidu“, dodao je Stjuart.
Do sada je najraniji utvrđeni zapis kalendara Maja datirao iz 1. vijeka nove ere.
Kalendar, zasnovan na posmatranju kretanja sunca, mjeseca i planeta, bio je zasnovan na ritualnom ciklusu od 260 imenovanih dana. Kalendar od 260 dana, nazvan „tzolkin“ (tzolk'in), bio je jedan od nekoliko međusobno povezanih sistema za računanje vremena, uključujući i solarnu godinu od 365 dana, veći sistem nazvan „Dugo brojanje“ i lunarni sistem.
U kalendaru koji je nekada bio uobičajen širom Srednje Amerike, 13 brojeva i 20 znakova su kombinovani da predstavljaju 260 specifičnih datuma
Kalendar je bio među dostignućima kulture koja je takođe razvila sistem pisanja koji obuhvata 800 piktograma, sa najranijim primjerima, pronađenim takođe na nalazištu San Bartola. Maje su gradile hramove, piramide, palate i opservatorije i bavile se sofisticiranom poljoprivredom bez upotrebe metalnih alata ili točka.
San Bartolo je bio regionalni centar tokom pretklasičnog perioda Maja, koji je postojao od oko 400. prije nove ere do 250. godine nove ere. Ovo doba postavilo je osnovu za procvat kulture Maja tokom sljedećeg klasičnog perioda, poznatog po gradovima, uključujući Tikal u Gvatemali, Palenke u Meksiku i Kopan u Hondurasu.
Oko 7.000 fragmenata murala – neki mali kao nokat, a drugi veličine do 20 x 40 centimetara – pronađeno je u San Bartolu, po riječima profesorke antropologije i koautorke studije, Heder Herst, sa Skidmor koledža u državi Njujork, predstavljaju „džinovsku slagalicu“.
Ovaj i drugi piktogrami koje su naučnici proučili u ovoj studiji, skupljeni sa 11 fragmenata murala u San Bortolu, nagoveštavaju da je u ovoj oblasti pismo i kalendar već dugo bili u upotrebi.
„Na drugim lokacijama ćemo vjerovatno pronaći još primjera, možda čak i iz ranijeg perioda“, dodaje profesorka Herst.
„Drugo, pisana tradicija predstavljena u ovih 11 fragmenata je raznolika, izražajna, njihova tehnologija pripreme boje i kaligrafska fluidnost je impresivna – ovo je bila dobro uspostavljena tradicija pisanja i umjetnosti“, smatra antropološkinja.
Neke zajednice Maja do danas koriste drevni kalendar.
„Ovaj kalendarski sistem je trajao najmanje 2.200 godina, a Maje su uspjele da ga održe uprkos nevjerovatnim promjenama, potresima i tragedijama“, naglašava profesor Stjuart.