Foto: Impuls
Kada se vulkansko ostrvo Sirtsej 1963. godine izdiglo iz sjevernog Atlantskog okeana, ponudilo je naučnicima jedinstvenu priliku da posmatraju uspostavljanje života na potpuno novoj i neplodnoj zemlji. Decenijama su ekolozi vjerovali da sposobnost biljaka da dođu do udaljenih i izolovanih mjesta zavisi uglavnom od posebnih adaptacija za širenje na velike udaljenosti: na primjer, vjerovalo se da mesnati plodovi privlače ptice, koje bi jele plod i kasnije raspršivale sjeme, što je tim vrstama davalo prednost u kolonizaciji, piše EurekAlert!
Nova studija objavljena u Ecology Letters dovodi u pitanje ovu dugogodišnju teoriju. Istraživači sa Islanda, iz Mađarske i Španije otkrili su da većini od 78 vrsta vaskularnih biljaka koje su kolonizovale Sirtsej od 1965. nedostaju bilo koje osobine tradicionalno povezane sa širenjem na velike udaljenosti. Umjesto toga, galebovi, guske i šljukarice su igrale vodeću ulogu u donošenju sjemena na ostrvo, noseći ih u svojim crijevima ili izmetu. Na taj način, ptice su transportovale širok spektar biljnih vrsta, postavljajući temelje za ekosistem Sirtseja koji se razvija.
– Ptice su se pokazale kao pravi pioniri Sirtseja noseći sjeme biljaka koje, prema konvencionalnim teorijama, ne bi trebalo da budu u stanju da tamo dospiju. Ovi rezultati opovrgavaju tradicionalne pretpostavke o kolonizaciji biljaka i pokazuju da, da bismo razumjeli kako se život širi i reaguje na promjene u okolini, moramo sagledati interakcije između biljaka i životinja. Život se ne kreće izolovano, on prati život – rekao je dr Pavel Vasovič iz Instituta za prirodne nauke Islanda, jedan od autora studije.
Dr Endi Grin iz Biološke stanice Donana u Španiji bio je vođa istraživanja.
– Naša otkrića imaju dalekosežne implikacije za ekologiju i konzervaciju. Životinje, a posebno ptice, ključni su pokretači raspršivanja i kolonizacije biljaka. Kako se migracione rute mijenjaju uslijed zagrijavanja klime, ptice će igrati vitalnu ulogu u pomaganju biljkama da se presele i prilagode novim okruženjima – rekao je on.
Studija naglašava izuzetan značaj Sirtseja kao prirodne laboratorije, gdje naučnici mogu posmatrati fundamentalne procese života: kako ekosistemi nastaju, razvijaju se i reaguju na promjene u okolini. Ona ukazuje na nove ekološke modele koji uzimaju u obzir stvarne biološke interakcije, umjesto da se oslanjaju isključivo na osobine sjemena ili taksonomske klasifikacije.
– Dugoročna istraživanja poput onih sprovedenih na Sirtseju neprocjenjiva su za biologiju. Ona nam omogućavaju da svjedočimo ekološkim procesima koji bi inače ostali nevidljivi – kako se život kolonizuje, razvija i prilagođava. Takav rad je ključan za razumijevanje budućnosti ekosistema u svijetu koji se brzo mijenja – rekao je Vasovič.