Kako se drveće ne smrzne zimi
Foto: Simon Robben - Pexels
Preživljavanje drveća tokom hladnih temperatura ispod nule može izgledati kao misterija. Zašto se tokom zime ne smrznu kao druge biljke?
Drveće je, baš kao i živa bića, sposobno da se prilagodi različitim i neprijateljskim okruženjima. Drveće se zimi ne smrzava jer ima proces da preživi hladnu klimu. Ako se led razvije u ćelijama drveta (to jest ako se voda u ćelijama zamrzne), to može značiti smrt. Drveće ima različite procese za rješavanje ove situacije, kontrolišući gdje se led formira.
U hladnim klimama sa "blažim" vremenskim uslovima (onim sa temperaturama koje ne padaju mnogo ispod -20 Celzijusa), neka stabla mogu izolovati ranjive ćelije od "nukleatora" leda koji uzrokuju smrzavanje vode. Ćelije nekih stabala stvaraju proteine i šećere koji služe kao neka vrsta "antifriza".
U ekstremnijim klimatskim uslovima, neka stabla rade nešto što se zove "unutarćelijsko zamrzavanje" kako bi im pomoglo da prežive na temperaturama do -80 Celzijusa. U ovom procesu, drvo proizvodi proteinske molekule koje uzrokuju kristalizaciju leda oko njih. Ovi molekuli se proizvode u prostorima između, a ne unutar ćelija drveta. Kada se led počne stvarati u tim međućelijskim prostorima, smrznuta voda privlači tekuću vodu. Led između ćelija takođe privlači vlagu iz unutrašnjosti ćelija. Materijal koji je ostao unutar ćelija je skoro isušen; ne može više da se smrzne. Ovo je trenutak kada se drvo potpuno prilagodi novoj temperaturi.
Drveću treba vremena da se pripremi za zimu. Duge jesenje noći šalju poruku drveću da je vrijeme da ode u mirovanje zaustavljanjem aktivnosti rasta ćelija i opadanjem lišća. Kada temperatura padne malo ispod nule, drveće nastavlja sa pripremama za hladnije vrijeme.
Evo još nekih faktora koji pomažu drveću da preživi ekstremnu hladnoću:
Stabla su mekana i fleksibilna do određenog stepena. Tkivo drveta se može "rastegnuti", tako da ne puknu (kao cijevi) tokom zime.
Drveću je potrebno vrijeme da se pripremi za niže temperature. Kod većine drveća u ćelijama se oslobađa voda. Obično ulaze u dehidrirano, uspavano stanje kako bi preživjeli.
Neka stabla proizvode više šećera. Kada se ovaj šećer otopi u vodi, može sniziti tačku smrzavanja vode i djelovati kao neka vrsta "antifriza". Javorovi to rade.
