Foto: Eirik Solheim/Unsplash
Kostarika, zemlja u kojoj su površinski kopovi zabranjeni, postala je vodeća u svijetu u vađenju teških metala poput litija, ali ne iz Zemlje, već iz starih baterija.
Tvornica za recikliranje Fortech, osnovana je prije skoro tri decenije u gradu Cartagu, 27 kilometara udaljenom od glavnoga grada San Josea, a zaposlenici je nazivaju „urbanim rudnikom“, javlja AFP.
Posljednjih šest godina u glavnom im je fokusu ekstrakcija litija iz punjivih baterija koje se svakodnevno koriste u brojnim elektroničkim uređajima poput mobitela, laptopa, električnih automobila i solarnih panela.
Godišnje se u svijetu bacaju milioni baterija. Iako se kućište baterije razgradi u periodu od 100 godina, teško otrovni metali koji se nalaze u njoj ne razgrade se nikad.
Fortech je pronašao „zlatan rudnik“ u ekstrakciji teških metala iz baterija, a našoj planeti istodobno pružio pojas za spašavanje.
„Sada znamo da to nije otpad. Znamo da je to resurs koji se može ponovno koristiti“, rekao je AFP-u Guillermo Pereia, izvršni direktor Fortecha, koji je sa svojim sinom Franciscom osmislio novu metodu ekstrakcije metala iz potrošenih baterija.
„Važno je razbiti paradigme. Svijetu je potrebna kružna ekonomija koje radije reciklira dragocjene primarne materijale nego što uzima potpuno nove“, rekao je Pereia.
Bijelo zlato
Rudarenje litija često se provodi u uslovima koji su štetni za okoliš, radnike i lokalno stanovništvo. No u Fortechu sav litij dolazi iz 1.500 tona potrošenih baterija koje se svake godine bace u Kostariki, pojasnio je projektni menadžer Francisco Pereia.
Korištene baterije skupljaju se u trgovačkim centrima, trgovinama s elektroničkom opremom ili na prodajnim mjestima električnih automobila.
Litij je prozvan „bijelim zlatom“ ili „naftom 21. vijeka“, a posljednjih godina cijena mu je eksplodirala na globalnom tržištu. U novembru 2020. godine vrijednost litija iznosila je 5.700 dolara po toni, a u septembru 2022. vrijednost mu je porasla na 60.500 dolara po toni zbog sve veće proizvodnje električnih automobila.
Ipak postrojenja za proizvodnju litija troše milione litara vode i mogu biti štetna za okoliš. No kada se litij vadi iz recikliranih baterija izbacuje se samo četvrtina ugljik dioksida koji zagrijava planetu u odnosu na direktno rudarenje litija, tvrdi Henry Prado, hemičar u Fortechu.
Recikliranje spašava planetu od onečišćenja okoliša uzrokovanog „uobičajenom metodom zbrinjavanja“ litijevih baterija, koje se najčešće jednostavno odbace, dodao je Henry Prado.
Po podacima Američkog hemijskog društva samo pet posto svih litij-jonskih baterija u svijetu se reciklira.
Pioniri u poslu
U Fortechu korištene baterije odlažu na pokretnu traku koja ih odvozi do drobilice. Na taj način se otpad pretvara u mješavinu kobalta, nikla, mangana i litija, poznate kao „crna masa“.
Ti metali čine gotovo 57 posto svake baterije, a ostatak su bakar, aluminij, plastika i željezo, koji se također mogu reciklirati.
Fortech nema tehnologiju kojom bi mogli razdvojiti pojedinačne metale iz „crne mase“, pa je zatim prodaju tvornicama u Evropi kako bi dovršile proces i proizvele baterije.
Njemačka agencija za razvoj (GIZ) tvrdi da je Fortech Kostariku pretvorio u „pionira Latinske Amerike za novu procjenu korištenih baterija od litija“.