“Kadija te tuži, kadija ti sudi”, tako bi se mogla opisati politička scena u Bosni i Hercegovini. Najnoviji primjer je imenovanja odbornice SNSD-a u Skupštini opštine Višegrad za v.d. direktoricu Doma zdravlja Višegrad. Tako će nova direktorica Snežana Đurović sama sebi polagati račune: ona će istovremeno lokalnoj Skupštini podnositi izvještaje o radu, te o njima glasati.
piše: Slađan Tomić
Velikim političkim zavrzlamama u maloj i nerazvijenoj opštini Višegrad nikada kraja. Posljednja u nizu odigrala se 13.12. kada je sa 11 glasova za i jednim protiv na mjesto v.d. direktora Doma zdravlja Višegrad imenovana Snežana Đurović, aktuelna odbornica u lokalnoj skupštini. Nakon promjene skupštinske većine opozicioni odbornici bojkotuju rad Skupštine, a jedini odbornik opozicije koji je prisustvovao sjednici je PDP-ov Milenko Janjić.
Od 21 odbornika, skupštinsku većinu čini njih 11, među kojima je i Đurović. Iz zapisnika sa sjednice koji nam je dostavljen iz stručnih opštinskih službi, jasno je da je Đurović glasala sama za sebe.
“Rješenje o imenovanju dr Snežane Đurović za v.d. direktora Javne zdravstvene ustanove “Dom zdravlja” Višegrad usvojeno je sa 11 glasova “za” jednim “protiv” i bez suzdržanih”, navedeno je u zapisniku sa sjednice. Budući da je na sjednici bilo 12 odbornika, od kojih je jedna Đurović, protiv je bio samo odbornik Janjić pa je podrška Đurović samoj sebi očigledna.
Zapisnik sa sjednice koji dokazuje da je Đurović sama za sebe glasala
Ona se na poziv novinara Impulsa javila, a nakon što je čula pitanje spustila je slušalicu. Nakon ponovljenog poziva kratko kaže: “Ne znam šta bih trebala reći, eto. Ne razumem Vaše pitanje i ne razumem odakle Vam moj broj telefona.”
No, pitanje je jasno – da li je u redu sam sebi biti revizor i nadređen. Jasno je da prema manjkavom Zakonu o sprečavanju sukoba interesa Republike Srpske Đurović nije u sukobu interesa, ali to ne znači da je njen potez prihvatljiv u demokratskom društvu.
Đurović tako smatra da je u redu da sama sebi bude nadređena i to ne smatra sukobom interesa, ali smatra da je bivša direktorica Sonja Mitrašinović bila u sukobu interesa jer je za nju glasala odbornica koja je u kasnije u Domu zdravlja imenovana za zamjenicu direktora.
“U obrazloženju prijedloga je navedeno da je dr Sonja Mitrašinović imenovana na funkciju v.d. direktora, a kasnije za direktora Javne zdravstvene ustanove „Dom zdravlja“ Višegrad, na način što je za imenovanje glasala i odbornica u Skupštini opštine Višegrad dr Jasna Dujmušić-Vidaković, koja je bila presudni 11-ti glas za izbor, a kasnije po stupanju na dužnost direktora dr Jasna Dujmušić-Vidaković je imenovana za zamjenika direktora Javne zdravstvene ustanove „Dom zdravlja“ Višegrad, po prijedlogu direktora dr Sonje Mitrašinović”, stoji u obrazloženju smjene bivše direktorke objavljenom u Službenom glasniku Opštine Višegrad.
Službeni glasnik opštine Višegrad
Ovaj potez Skupštine opštine Višegrad bio bi za svaku pohvalu da se na istoj sjednici nije pokazalo da odbornici imaju duple aršine. Smijenili direktoricu zbog sukoba interesa, pa imenovali direktoricu koja je sama za sebe glasala, ali to ne smatraju sukobom interesa.
Srpko Baranac (DNS), ključna jedanaesta ruka nove skupštinske većine, i predsjednik Skupštine opštine Višegrad za Impuls kaže da su za smjenu bivše direktorice imali dva razloga: sukob interesa i nesprovođenje Odluke o nabavci sanitetskog vozila.
“Sukob interesa je jedan od razloga, drugi od razloga je nesprovođenje nabavke sanitetskog auta i Dom zdravlja Višegrad gotovo godinu dana nema sanitetsko auto, novac stoji na računu, odbornici novog saziva misle da je to jedan od dovoljnih razloga za smjenu”, kaže Baranac.
No, upitan da li je onda po istoj logici sukob interesa i imenovanje odbornice za direktoricu koja je glasala za svoje imenovanje, odgovara: “Zakon je jedno, sukob interesa drugo, svi mi možemo da tumačimo naše razmišljanje , šta je moralno, a šta je sukob interesa. Jedino Komisija za sukob interesa će dati konačnu riječ ko je u pravu, a mi k’o odbornici imamo pravo da to tumačimo na svoj način i kažemo šta mi mislimo.”
Nemoralno, ali po zakonu
Iako je obrazloženje za smjenu Mitrašinović s mjesta direktorice bio sukob interesa, kada je u pitanju imenovanje Đurović, predsjednik Skupštine kaže da o sukobu interesa odlučuje republička Komisija. Za jedne važi jedno pravilo, a za druge pravila ne važe. Ako je sukob interesa jer je za imenovanje direktorice glasala njena buduća zamjenica, kako nije sukob kad odbornica glasa sama za sebe.
“Ja vam govorim, to nije moralno možda, ali po zakonu je tako. Kad bi mi sve radili moralno ne bi trebalo ni sudova ni policije, ništa. Sad je stvar zakona, a zakon to dozvoljava”, pojašnjava Baranac.
Damjan Ožegović iz organizacije Transparency International pojašnjava da prema Zakonu o sprečavanju sukoba interesa direktori javnih preduzeća ne mogu biti ujedno i odbornici budući da oni sami sebi podnose izvještaje, odlučuju o izvještajima institucija kojima rukovode.
“Međutim ono što je sporno da naša komisija za sprečavanje sukoba interesa tvrdi da vršilac dužnosti nije direktor u punom kapacitetu. Dakle, da vršioci dužnosti direktora ne mogu biti u sukobu interesa na način na koji mogu biti direktori koji rade u punom kapacitetu, prema njihovom tumačenju”, pojašnjava Ožegović za Impuls.
No, dodatni problem je i što zakon tretira samo javna preduzeća što Domovi zdravlja nisu.
“Takođe, ono što jeste sporno, i što je veliki nedostatak u sprečavanju sukoba interesa jeste da on ne tretira javne ustanove (Domove zdravlja, bolnice…), te u tom smislu u ovom slučaju možemo govoriti o dva nedostatka: zakona i tumača zakona odnosno Komisiju”, dodaje Ožegović.
Stefan Blagić, predsjednik UG “ReStart Srpska” govoreći za Impuls ocjenjuje da je svakome ko se imalo bavio ovom temom kristalno jasno da su i zakon i praksa na ovoj temi zakazali.
“To se najbolje vidi na primjerima v.d. direktora, za koje Komisija kaže da se ne nalaze u sukobu interesa ako su istovremeno i npr. poslanici, jer tobože nisu direktori u punom kapacitetu. Sa druge strane, oni nerijetko ostaju na poziciji v.d. direktora i duži niz godina, a rade sve kao i izabrani direktori, pa tu vidimo ozbiljan rascjep između tumačenja Komisije i stvarnosti”, smatra Blagić.
Primjera poput ovog u Višegradu je puno, ali vlast na promjeni zakona ne radi jer su upravo oni ti kojima ovakav zakon odgovara.
“Posebne nelogičnosti vidljive su na lokalnim nivoima, gdje mnogo odbornika istovremeno vrše i funkcije direktora u javnim ustanovama, što je, po mom mišljenju, nedopustivo. Međutim, očigledno je da stranke kojima ovo itekako odgovara nisu zainteresovane da mijenjaju stvari i na taj način, na još jednom primjeru, možemo da vidimo da tjeraju društvo u propast. Zašto? Pa zbog toga što ne može biti dobro za društvo da si direktor preduzeća i odbornik ili poslanik koji glasa za poslovno finansijski izvještaj tog istog preduzeća. Sukob interesa koji naprosto izbija oči”, mišljenja je Blagić.
Zakon potrebno mijenjati
Zakonska rješenja trebaju ići u tom smjeru da tretiraju sve javne institucije, budući da javna ustanova čiji je osnivač lokalna zajednica podnosi izvještaje lokalnom parlamentu, smatra Ožegović.
“Formalno pravno ne postoje zakonske prepreke, međutim suštinski to bi trebalo da bude sukob interesa budući da rukovodioci javnih institucija na lokalnom nivou se biraju u lokalnom parlamentu kojem opet na kraju podnose izvještaje onda ti odbornici i rukovodioci podnose izvještaj sami sebi. Dakle, suštinski je to sukob interesa, ali zakonski nije”, smatra Ožegović.
Osvrćući se na slučaj direktorice i odbornice Đurović dodaje da je to tek sukob interesa te da prema mnogim zakonima koji tretiraju rad lokalnih parlamenata svi odbornici koji imaju direktan finansijski interes, prilikom odlučivanja bi trebalo da se izuzmu od glasanja.
“Tako i u ovom slučaju, gdje ne postoji formalno-pravno prepreka za imenovanje, bi trebalo da se izuzme od glasanja, da glasa sama za sebe. Sukob interesa se dokazati, ali se ne može sankcionisati budući da zakon to ne prepoznaje”, smatra Ožegović dodajući da je neophodno mijenjati zakon.
I odbornik Janjić koji je glasao protiv imenovanja nove direktorice postavio je odborničko pitanje – da li je Đurović glasala sama za sebe i je li to sukob interesa. Janjić nije htio komentarisati slučaj za Impuls, ali saznajemo da će se smijenjena direktorica sudskim putem boriti za fotelju direktorice jer je smijenjena na početku četverogodišnjeg mandata, odnosno nakon tek četiri mjeseca rada. Tokom sjednice odbornik Janjić je takođe rekao da je smjena bivše direktorice nezakonita i politički motivisana odluka.
Đurović je 10 godina u skupštinskim klupama bez prekida, i već je bila u fotelji direktorice Doma zdravlja Višegrad.
Dok odbornici većine i nova direktorica ne vidi problem da rukovodi institucijom koja je u nadležnosti lokalnog parlamenta u kojem i sama sjedi, Evropska unija od Bosne i Hercegovine nastavlja insistirati na zakonskom sprečavanju ovakvih situacija.