Bez obzira na sve političke probleme, zbog kojih je u prethodnih godinu i po, bila u žiži javnosti, Opština Gradiška spada među ekonomski najstabilnije lokalne zajednice u Republici Srpskoj. Tome u prilog ide i činjnica da je i prošlu godinu aktuelna opštinska vlast okončala sa suficitom od 1.270.000 konvertiblinih maraka. Za razliku od Vlade RS, koja joj je mnogo više odmogla nego pomogla, aktuelna vlast u Gradišci se nije zaduživala, već je uspjela vratiti značajan dio od blizu 45 miliona maraka dugova koliko je prethodna vlast do 2012. godine zadužila ovu opštinu.
Autor: Impuls
O tome kako je ova opština i pored svih problema s kojima se suočila u prethodnom periodu uspjela zadržati stabilnost i uspješno servisirati obaveze, razgovarali smo sa prvim čovjekom Gradiške Zoranom Latinovićem.
“Za razliku od nekih lokalnih zajednica koje imaju usvojen budžet, a nemaju raspoloživa sredstva u Gradišci je situacija obrnuta. Iako nemamo usvojen budžet, Opština redovno izmiruje sve mjesečne obaveze i po osnovu socijalnih davanja, stipendija, finasiranja budžetskih korisnika, plata, poreza, doprinosa… Rezultat je to ukupne aktivnosti koje smo vodili na planu stabilizacije budžeta u protekle tri godine, kako na planu racionalizacije tako i u nastojanju da pospješimo prihode koji su u nadležnosti lokalne zajednice tako da se budžetski okvir povećava”, ističe Latinović.
Kako kaže, sama činjenica da je opština 2015. godinu završili sa suficitom od 1.270.000 maraka ukazuje na jedan domaćinski pristup. Zahvaljujući tome Opština Gradiška je zaključno sa 31. decembrom prošle godine otplatila preko 13 miliona maraka kreditnih i drugih obaveza, to, kaže načelnik, ukazuje da bi ovaj mandat aktuelna vlast mogla okončati sa vraćenih između 17 i 18 miliona maraka kreditnih i drugih naslijeđenih obaveza iz prethodnog perioda.
Besmisleno zaduživanje vodi u propast
Opština Gradiška je, ističe načelnik, pokazala da se jednim odgovornim radom može na svim nivoima vlasti zauzeti drugačija politika, da se može funkcionisati i sa vlastitim sredstvima srevisirati kreditne obaveze i stvarati perspektiva da se određena sredstva prevashodno usmjeravaju u podizanje privrednih kapaciteta i radnih mjesta, a ne u stvaranje i izmišljanje radnih mjesta i budžetske potrošnje i pravljenje deficita koji dalje prouzrokuje potrebu kreditnih zaduženja. To dalje vodi stvaranju pozicije Republike Srpske da joj sutra neki današnji finansijeri određuju reformski put i diktiraju način funkcionisanja.
“Nažalost, činjenica da se RS u ovom trenutku suočava sa istorijskom zaduženošću, da je evidentno da se ne mogu isplatiti niti penzije niti ostali budžetski rashodi bez emitovanja obveznica ili trezorskih zaspisa, ukazuje na činjenicu da Vlada nije spremna da ulazi u reformske procese i da će po svoj prilici MMF određivati i obim i dinimiku reformskih procesa koji će evidentno biti poprilično teški i bolni. Moramo biti svjesni da je, sve što je rezultat politike kreirane u proteklih deset godina, zasnovano na sredstvima od prodaje Telekoma, od prodaje državnog kapitala u preduzećima koja su prethodne generacaije stvorile, a da se deficiti pokrivaju na uštrb generacaija koje još nisu ni rođene. Takva politika ne daje nam ohrabrenja da RS može biti finansijski i ekonomski održiva”, smatra Latinović
Projekti uprkos blokadi
Zbog političke blokade u kojoj se ova opština nalazi nakon prošlogodišnjeg neuspjelog pokušaja grupe odbornika okupljnih oko narodnih poslanika Slavka Dunjića i Zorana Adžića da uz političku podršku vrha RS, pa i asistenciju policije preuzmu lokalnu vlast, Skupština opštine Gradiška nije zasjedala još od kraja 2014. godine zbog čega opština nema usvojen budžet za ovu godinu.
Gradiška će zbog toga, do kraja ovog mjeseca, funkcionisati na režimu “privremenog finansiranja”, što joj omogućava nesmetano izvršavanje obaveza. Međutim, odluku o nastavku privremenog finansiranja, od 01. jula, odnosno usvajanju budžeta za 2016. na koji je Ministarstvo finansija, kao kontrolni organ dalo saglasnost, u skladu sa zakonom, bi trebao donijeti Okružni sud u Banjaluci. Opština je, kaže Latinović, već pripremila zahtjev koji se upućuje nadležnom sudu preko Ministarstva uprave i lokalne samouprave.
Na ovaj način bi se omogućilo normalno funkcionisanje ne samo uprave i budžetskih korisnika nego i finansiranje lokalnih izbora, za šta su predviđena neophodna sredstva.
Očekuje se da će kroz normalizaciju funkcionisanja organa lokalne vlasti u punom kapacitetu biti otvorene mogućnost za realizaciju brojnih infrastrukturnih projekata na teritoriji ove opštine. Neki od tih projekata su već u poodmaklim fazama realizacije, poput radova na sekundarnoj kanalizacionoj mreži. Nastavljaju se i biće urađeni značajni poslovi na izgradnji obilaznice koja bi uskoro trebala izaći do Žeravičkog puta sa završenim zemljanim radovima u dužini od oko tri kilometra.
Vrši se održavanje lokalne infrastrukture iako je prošle godine došlo do kašnjenja sredstava koja za održavanje puteva doznačavaju “Šume Srpske”.
“U ovoj godini ćemo prema usvojenom programu asfaltirati određene lokalne nekategorisane puteve, a nadam se da ćemo na bazi ušteda stvoriti određeni prostor da uz sredstva građana u nekim dionicama pristupimo modernizaciji puteva. Udovoljeno je i našem zahtjevu da se inžinjerijski vod Oružanih Snaga BiH angažuja na održavanju lokalnih puteva, na čišćenju zapuštenih kanala… To bi trebalo na neki način da omogući jednu normalnu komunikaciju i saniranje šteta koje su posljedica, jednim dijelom, i poplava i obilnih padavina”, ističe Zoran Latinović.
Smještena na obali rijeke Save, Gradiška spada u područja sa velikim rizikom od poplava. Zbog toga zašttita od ove prirodne nepogode predstavlja posebnu obavezu u životu lokalne zajednice.
“Prošle godine smo sa Vodama Srpske uspjeli sanirati tri velika klizišta, manja klizišta su se pojavila i nakon ovog visokog vodostaja rijeke Save, mislim da ćemo to u toku godine sanirati, a uradili smo i projekat gdje bismo trebali u samom slivnom području da rekonstruišemo odvodni kanal, odnosno da izvršimo njegovo odmuljivanja. Već preko 25 godina nikakve aktivnosti na saniranju tog jednog veoma bitnog kanala u sistemu zaštite od poplava i zaštite od oborinskih voda nisu rađene”.
Sportska dvorana – rupa bez dna
Sportska dvorana sa pratećim sadržajima na površini od cca 6.000 kvadrata, kapitalni je projekat započet za mandata prethodne lokalne vlasti. Velika obećanja iz Vlade RS i tadašnjih lokalnih struktura o brzom završetku ovog objekta ostala su samo obećanja. Dolaskom na čelo opštine nakon izbora 2012. godina, načelnika Zorana Latinovića i aktuelne vlasti, na svjetlost dana izašla je ona druga strana gradiškog “Skadra na Bojani”.
“To je jedan od megalomanskih projekata koji smo zatekli u fazi potpuno nesređenih odnosa sa privatnim partnerom “Niskogradnjom” iz Laktaša. Zatekli smo stanje sa neplaćenom fakturom u iznosu od blizu 700.000 maraka. U međuvremenu uprava za indirektno oporezivanje pokrenula je postupak oduzimanja PDV broja Javnom preduzeću “Servicium” (investitor radova čiji je osnivač Opština, op.a) gdje je obračunato preko 600.000 konvertibilnih maraka neplaćenog PDV-a. Sa zateznom kamatom to je dostiglo cifru od preko 800.000 maraka. Moram reći da smo nakon brojnih razgovora, uspjeli regulisati problem sa PDV-om i dogovoriti da se odustane od blokade JP “Servicium” odnosno moguće blokade opštine kao osnivača tog javnog preduzeća. Istovremeno smo sa preduzećem “Niskogradnja” dogovorili da se dug prepolovi. Druga polovina ovog duga bi bio prilog “Niskogradnje” u prevazilaženju postojećeg stanja”, kaže Latinović.
Međutim, suština problema oko izgradnje Sprotske dvorane jeste u čudnovatoj izmjeni projekta kojim je predviđena površina ovog objekta, preko noći, povećana gotovo tri puta.
“Ostaje otvoreno pitanje zašto je, nakon potpisivanja osnovnog ugovora sa privatnim partnerom o izgradnji dvorane na 2.260 kvadrata, projekat preko noći promijenjen i površina dvorane povećana na čak 6.000 metara kvadtratnih i to bez izvora finansiranja, bez rokova izgradnje, već na bazi obećanja iz Vlade RS da će nedostajuća sredstva za izgradnju na toj površini biti obezbijeđena. Istina, Vlada RS, je u 2012. godini doznačila 1,2 miliona maraka, dok je po procjeni građevinskih stručnjaka bilo neophodno između 4 i 5 miliona da bi se objekat stavio u funkciju” kaže Latinović.
Pritisnuti velikim kredintim obavezama i drugim dugovanjima koje su načelnik i aktuelna vlast zatekli kada su došli na čelo Gradiške, u protekle tri godine nisu imali nikakve mogućnosti za nastavak radova na megalomanskom projektu sportske dvorane. Od projekta se sigurno je, ipak neće odustati, jer to bi bila nesaglediva šteta za Gradišku. Načelnik je uvjeren da će ubrzo biti pronađeno rješenje za Sportsku dvoranu koja je više nego neophodna ovom gradu. Oni koji su započeli njenu izgradnju očito su imali i neke “drugačije” računice. Takva vremena, su, prema riječima prvog čovjeka Gradiške opštine, zauvijek iza nas.
Rezultati govore
Iako to zvanično još nije saopšteno, u Gradišci odavno nema dileme oko toga ko će biti kandidat Saveza za promjene za novog, starog načelnika ove opštine.
Latinovića ne interesuje ko će mu s druge strane izaći na crtu jer vjeruje da će građani Gradiške znati da prepoznaju šta je ko za njih i ovu sredinu radio u prethodnom periodu.
“Očekujem da ćemo u narednom periodu kada se i pokrenu rokovi za kandidaturu i odborničkih lista i kandidata za načelnika ukupnu proceduru i objaviti, verifikovati i našu predizbornu platformu koja će opet biti nastavak onoga što smo definisali 2012. godine, u očekivanju da i građani prepoznaju naš trud i napor, da za razliku od republičkog nivoa vlasti, uvedemo neki novi odnos vlasti prema građanima i prema poslovima koje vršimo. Mislim da možemo reći da smo protekle tri godine, a evo nadam se i u ovoj četvrtoj godini mandata uradili i većinu poslova koje smo i obećali građanima”.
Realizovani projekti koje načelnik posebno ističe odnose se prije svega na riješeno pitanje Toplane, povezivanje 20 sela Lijevča i Potkozarja na gradski vodovod, izgradnja sekundarne kanalizacione mreže na koju će se priključiti oko hiljadu domaćinstava čime će dodatno biti zaštićeno vodoizvorište u Žeravici, već pomenutu obilaznicu i druge projekte…. Cilj je i, kako ističe, da se kroz smanjenje administracije i povećanje efikasnosti kroz različite projekte omogući kvalitetniji život svim stanovnicima Gradiške. Slika ove opštine je popravljena i kada su u pitanju međunarodni donatori.
“Gradiška je jedina opština u Bosni i Hercegovini koja je prošla tri najznačajnija projekta koja finansiraju strani donatori. Tu je projekat razvoja uloge mjesnih zajednica, projekat lokalnog integrisanog razvoja koji je fokusiran prema privredi i takozvani MEG projekat, za koji bi trebali da, kada je u pitanju infrastruktura, polovinu sredstava obezbijedi Opština, dok bi druga polovina bila obezbijeđena iz donatorskih fondova. U prošloj godini je preko 800 hiljada maraka donatorskih sredstava uloženo u različite socijalne projekte. Cilj nam je da se popravi životni standard ljudi, pogotovo onih najugroženijih kategorija, kako povratnika, tako i raseljenih lica, da ih ekonomski koliko toliko osnažimo da mogu živjeti od svoga rada”. ističe načelnik Latinović
Poseban akcenat, načelnik, stavlja na podizanje privredne aktivnosti prema agroindustrijskoj zoni u Novoj Topoli, gdje su za tri prethodne godine pronađeni investitori koji bi kroz realizaciju biznisplanova trebali da otvore oko 630 novih radnih mjesta.
Razgovarao: Miljan Kovač