Intervju je dat u Londonu, decembra 1974., za južnoafrički list “Afrički komunist”.
AFRIČKI KOMUNIST: I nas i narod u domovini interesovalo bi da saznamo kako i zbog čega je jedna crnkinja u Sjedinjenim Američkim Državama odlučila da postane komunista, da prihvati učenje marksizma-lenjinizma i da tu nauku marksizma-lenjinizma sagleda kao pravi način za rešavanje osnovnih problema sa kojima se čovečanstvo suočava danas.
ANĐELA DEJVIS: Moje članstvo u Komunističkoj partiji proisteklo je neposredno kao rezultat moga sudelovanja u crnačkom oslobodilačkom pokretu. Upravo kroz različite pokrete, preko Studentskog koordinacionog komiteta protiv nasilja, preko Partije Crnih pantera i drugih organizacija u crnačkom oslobodilačkom pokretu, došla sam u dodir sa crnačkim komunistima. Bilo mi je tako jasno da njihova teorijska pespektiva, njihova analiza položaja crnačkog naroda, kao rezultat njihovog marksističko-lenjinističkog obrazovanja, omogućava najefektivniju strategiju i taktiku koje treba da donesu oslobođenje crnačkom narodu. U jednom širem smislu svakako da sam ja član Komunističke partije i zato što shvatam neodvojivu povezanost između ugnjetavanja crnačkog naroda kao jednog naroda, kao jedne rase, i tendencije monopolističkog kapitalizma, s druge strane. Rasizam je direktan rezultat nezasite trke za profitima od strane monopolističkog kapitalizma. Ako pogledamo Sjedinjene Države, moći ćemo da razumemo način na koji je nasilno odvođenje mojih predaka sa Afričkog kontinenta i stavljanje crnačkog naroda u okove na Jugu pružilo osnovu za agrikulturni kapitalizam koji se razvijao na Jugu.
Danas, ako bacimo pogled na ekonomsku politiku Sjedinjenih Država, videćemo da monopolistički kapitalizam ostvaruje doslovno bilione dolara, 30 biliona dolara da budem tačnija, u vidu super-profita, što znači 30 biliona dolara iznad i povrh profita koje bi oni postigli ako bi crnački narodi i drugi pripadnici obojenih naroda primali iste nadnice za odgovarajući rad kakve primaju beli radnici. To samo po sebi diktira strategiju koja uključuje preokretanje celokupnog aparata, celokupnog kapitalističkog sistema. Ako želimo da dospemo do samih korena ugnjetavanja crnačkog naroda, ako želimo da dosegnemo do korena rasizma, treba da govorimo o kapitalizmu, monopolističkom kapitalizmu; a Komunistička partija je jedina organizacija u našoj državi koja ima jednu efektivnu strategiju u cilju konačnog zbacivanja vladavine monopolističkog kapitalizma.
To je u suštini razlog zašto sam ja član Komunističke partije. Svakako da ja ne ograničavam ni svoju perspektivu niti svoju viziju samo na one koje se tiču moga naroda, jer ta borba je borba radnih ljudi ma ko i ma gde oni bili. Crnački narod ima jednu naročitu poziciju upravo zbog uloge koju on igra u samoj radničkoj klasi. Devedeset četiri procenta crnačkog stanovništva čine radni ljudi, i u ključnim oblastima industrije Crnci sačinjavaju između 30 i 50 procenata ukupne radne snage. Stoga je sasvim jasno da ako govorite o oslobođenju crnačkog naroda, morate takođe govoriti i o oslobođenju radničke klase.
AFRIČKI KOMUNIST: Kako vi vidite odnos i međusobnu povezanost između borbe crnačkog naroda – a u ovu bih kategoriju takođe uključila Portorikance, Latinose i Indijance – i borbe crnačkog naroda ou Južnoj Africi?
ANĐELA DEJVIS: Svakako da naš narod, crnački narod u Sjedinjenim Državama, oseća posebnu povezanost sa našim sestrama i braćom u Africi, zbog toga što je Afrika kontinent sa kojeg su naši preci bili nasilno odvedeni. Afrika je, u veoma realnom smislu, naša majka-zemlja. Mi osećamo da je najbolji način na koji možemo da izrazimo solidarnost sa sestrama i braćom koji se bore protiv ugnjetavanja, protiv aparthejda i kolonijalizma u Africi, posebno na jugu Afrike, taj da se borimo protiv vođe svetskog imperijalizma, to jest Sjedinjenih Država.
U kontekstu te borbe mi moramo podići zahteve za oslobođenjem političkih zatvorenika sa juga Afrike. Mi moramo saopštiti našem narodu neophodnost potrebe da se podrže oslobodilački pokreti koji izražavaju stremljenja ljudi sa juga Afrike, naročito onih iz južne Afrike. Moramo pružiti najenergičniju podršku Afričkom nacionalnom kongresu zbog toga što istorijat ANK pokazuje da on zastupa potrebe, interese, stremljenja i želje naroda Južne Afrike.
AFRIČKI KOMUNIST: Na koji je način filozofija ljudi poput Garvija ili Karmajkla – “Nazad u Afriku” i “Afrika Afrikancima” uticalo na borbu crnačkog naroda u samim Sjedinjenim Američkim Državama?
ANĐELA DEJVIS: Ako pođemo sa tačke gledišta antiimperijalističke solidarnosti sa narodima koji se bore u Africi, to znači da će ta borba protiv imperijalizma diktirati i poseban način na koji mi izražavamo našu podršku. Kada ljudi kažu da bi Afrikanci trebalo da se ponovo vrate u Afriku, postoje dva načina na koja bih ja razmatrala to pitanje. Pre svega, rekla bih da je potpuno pogrešno i neispravno za crnački narod u Sjedinjenim Drzavama da ide u one afričke države koje su postigle nezavisnost kao rezultat mnogih decenija, čak vekova borbe, čiji je narod konačno postigao nešto i onda da tu žive kao paraziti, ništa manje, uživajući dobrobiti koje je postigao afrički narod.
Naš posao, na prvom mestu, jeste taj da se borimo protiv imperijalizma kod kuće, da se borimo unutar samih vrhovnih komandi svetskog imperijalizma, zbog toga što je to, najdelotvorniji način, da pomognemo našim sestrama i braći u Africi. Zatim, tu je i druga strana, takođe značajna. Ako crnački narod poseduje izvesne veštine, uvežbanost, koje mogu biti potrebne oslobodilačkom pokretu i koje mogu zatrebati jednoj zemlji koja je tek stekla nezavisnost i koja pokušava da se povuče iz orbite imperijalizma, onda to svakako predstavlja našu međunarodnu obavezu da pružmo naš doprinos u vidu tih veština. Ali, ovo bi trebalo učiniti jedino na poziv tog naroda, ili na poziv vlade. Naša borba sastoji se u tome da se izborimo za oslobođenje crnačkog naroda u Sjedinjenim Državama, a to se mora učiniti unutar konteksta borbe za oslobođenjem svih radnih ljudi kod kuće.
AFRIČKI KOMUNIST: Možemo li sada da dođemo do pitanja koje je bilo veoma značajno za naš narod u Južnoj Africi, a bilo je takođe od velikog značaja za crnački narod u Sjedinjenim Državama, do pitanja crnačke svesti. Možete li vi, kao jedan orni američki komunista, da nam kažete kakvu vezu vi vidite između crnačke svesti i nauke marksizma-lenjinizma? Kakav je uticaj imala crnačka svest na borbu Komunističke partije Sjedinjenih Država? Šta mislite, kakvo značenje može imati crnačka svest za Komunističku partiju Južne Afrike, koja je pokušavala da stvori organizaciju radničke klase koja prevazilazi okove rasizma ili etničkih grupisanja i u kojoj su radnici i svi ti ljudi koji prihvataju nauku marksizma-lenjinizma spremni da predano rade za jedno socijalističko i komunističko društvo?
ANĐELA DEJVIS: Mislimo da je to jedno veoma važno pitanje. To je pitanje sa kojim smo morali da se hvatamo u koštac dugo vremena, Pre svega, trebalo bi da bude potpuno jasno da je za crnački narod krajnje značajno da postigne poverenje u sebe i svoj identitet, da dođe do nečega što je vladajuća klasa belaca pokušala da nam oduzme tokom mnogih stotina godina. Istorija crnačkog naroda u Sjedinjeninl Državama je u mnogo vidova istorija genocida, kulturnog genocida, psihološkog genocida, i krajnje je važno za nas da ponovo uspostavimo svoj identitet, da govorimo o činjenici da ni standardi dominirajuće bele kulture nisu apsolutni. Crnački narod, onako kako izgledamo, ili kakva nam je kosa i tome slično, dobar je zbog toga što smo onakvi kakvi jesmo. Ali u isto vreme treba da shvatimo da to samo po sebi ne može obezbediti strategiju za oslobođenje. Uzeta izolovano, crnačka svest često može da bude iskorišćena od strane vladajuće klase, od strane reakcionara, da bi se unela pometnja među naš narod. Naša strategija za oslobođenje mora zavisiti od našeg položaja u odnosu na sredstva proizvodnje, od našeg položaja u ekonomiji monopolističkog kapitala. Baš zato što smo skoro svi mi radnici, bilo koja strategija za oslobođenje mora da bude strategija za oslobođenje radničke klase. To je jedini način kojim treba da idemo da bismo ostvarili blagotvorne elemente oslobođenja, a to treba da bude socijalizam. To ipak ne znači da mi treba da utopimo sve probleme koji se odnose na nas kao narod, niti da ne treba da istovremeno vodimo borbu za crnačko oslobođenje. To je vrlo značajno. Nacionalno pitanje se mora postaviti istovremeno sa klasnim pitanjem,
Dalje, postoji jedno sporno pitanje za koje mislim da je podjednako važno, a to je neophodnost ne samo za crnački narod, Latinose, Azijce i Indijance, već i za bele radnike, da preduzmu energičnu borbu protiv rasizma. Zašto? Zato što rasizam ne služi samo kao oruđe pomoću kojeg je vladajuća klasa u stanju da apsorbuje bilione dolara u ekstraprofitima, već služi da podeli, načini zbrku i odvrati pažnju od radničke klase u celini. I upravo zbog toga mi kao komunisti kažemo da je pitanje rasizma jedno od centralnih spornih pitanja – u stvari, u ovoj tački u istoriji naše zemlje i u svetskoj istoriji, sa ravnotežom kakva jeste – centralno pitanje sa kojim se suočava radnička klasa. Tek kada beli radnici budu naučili da moraju da preduzmu inicijativu u pobeđivanju rasizma, shvatiće i potrebu za klasnim jedinstvom, jer se rasizam, istorijski a i danas naročito, koristi kao oruđe pomoću kojeg vladajuća klasa ubeđuje većinu belih radnika da se bore protiv svojih crnih, žutih, crvenih… kolega, umesto da usmere svoje napade na stvarnog neprijatelja – na monopole.
I tako mi danas kažemo da radni ljudi moraju da shvate, a posebno beli radni ljudi, da je borba protiv rasizma, borba za njihove sopstvene interese, da je to borba za klasno jedinstvo, takva borba bez koje mi nećemo biti u stanju da postavimo osnovu jedne revolucionarne bitke za socijalizam.
AFRIČKI KOMUNIST: Da li biste ukratko mogli nešto da poručite našem narodu u Južnoj Africi i ljudima u ostalim delovima Afrike, o ulozi koju imperijalistička vlada SAD igra kada je u pitanju oslobođenje crnačkog naroda u Južnoj Africi?
ANĐELA DEJVIS: Nema sumnje u pogledu činjenice da ekonomski, politički i moralno vlada SAD predstavlja jednu od glavnih smetnji za ostvarenje oslobodilačke borbe u Južnoj Africi. Savez između Pretorije i Vašingtona ispoljio se ne samo u činjenici da postoje stotine multinacionalnih korporacija u sa bazama u SAD i sa njihovim filijalama u Južnoj Africi, već i u činjenici da unutar Ujedinjenih nacija i na međunarodnoj sceni vlada SAD predstavlja jednog od glavnih i najenergičnijih pomagača režima aparthejda.
Nedavno su objavljeni i tajni spisi o operaciji “Tarbabi” čije je arhitekta bio Henri Kisindžer. U tim spisima se obelodanjuje činjenica da američki imperijalisti nisu samo prihvatili neprekidno postojanje Vorsterovog aparthejdskog režima, već i to da su aktivno pomagali i podstrekavali tu vladu kako bi mogli imati dalje tle za operacije transnacionalnih korporacija, koje u ostvarivanju svojih profita tako čvrsto zavise od postojanja zemalja gde je jeftin rad, jeftine sirovine i tako dalje. Stoga ja mislim da na nama kod kuće, unutar Sjedinjenih Država, leži odgovornost da javno izložimo potajan sporazum između vlade SAD i Vorsterovog režima. Nije tako teško dokazati ovo, jer upravo iste rasističke politike koje podržavaju u Južnoj Africi, zadaju udarce obojenim narodima – crnačkom narodu, Portorikancima, Latinosima, Azijcima i Indijancima – unutar Sjedinjenih Država.
U ovoj posebnoj tački naš najvažniji zadatak jeste da istražimo i razvijemo konkretne akcije da bismo podržali oslobodilačku borbu. Moramo da razvijemo masovan pokret koji će štititi, pomagati, braniti i podržavati Afrički nacionalni kongres, pošto on vodi borbu na najopasnijem frontu. Stoga bih želela da iskoristim priliku u ovom intervjuu da učinim svečanu zakletvu našim sestrama i braći u Južnoj Africi da ćemo mi kao komunisti u Sjedinjenim Državama, kao učesnici u borbi protiv rasizma i pritiska, kao učesnici u antiimperijalističkom pokretu uopšte, ići za tim da proširimo naše napore i udvostručimo našu energiju da pošaljemo narodu Sjedinjenih Država oslobodilačku poruku koju Južnoafrička komunistička partija i Afrički nacionalni kongres prenose narodu Južne Afrike.
Naslov originala: Angela Davies – How I became a Communist
The African Communist, No 61 Sec. Quarter 1975
Prevod: Vesna Stamenković