Danas, gotovo da ne postoji osoba mlađe generacije na području ex YU, koja nije čula ili gledala video klipove, samoprozvane teoretičarke zavjera iz Srbije, Jovanke Jolić.
Piše: Sandro Hergić
U javnoj sferi se pojavljuje za vrijeme pandemije Covid-19, s ostalim teoretičarima zavjere koji su tada uhvatili maha i iznosili nenaučne, a na momente, sulude teorije o porijeklu virusa. Od toga da je pušten namjerno iz laboratorije do toga da uopšte ne postoji.
Ove teorije su s protokom vremena sve više i više evoluirale.
Ono što fenomen Jovanke Jolić razdvaja od ostalih teoretičara zavjere jeste da dok su drugi postepeno padali u zaborav, Jovanka je nastavila svoj medijski život. Njene fantastične, gotovo naučno-fantastične, teorije o postanku Srba i bitkama s vanzemaljcima su izašle iz sfere klasične nacionalističke propagande, jer su nesvarljive čak i najtvrđim nacionalistima. Tako je Jovanka postala dio ex YU internet prostora. Njene izjave poput one „Prvo što su nam uzeli, uzeli su nam Egipat“ ili „Elon Mask je iz Republike Srpske ako se ne varam?“, postale su dio javnog žargona i diskursa.
Jovanka Jolić nije autentični izraz lokalnog balkanskog šovinizma, već je samo lokalna verzija zapadnih pseudoistoričara (teorija o Anunakijima i Tartariji) koje ona smješta u lokalni balkansko srpski kontekst. Njena online slava ne jenjava, već samo dobija nove forme i narative. Njena medijska reprezentacija djeluje dvojako. S jedne strane ona djeluje kao parodija srpskog nacionalizma devedesetih (Srbi kao nebeski narod), no s druge strane ona se može shvatiti kao jedna vrsta ekstremne mutacije istog. Uostalom, njene formulacije nisu ništa iracionalnije od onih pokreta QAnon koji iščekuje povratak JFK.
Ono što je također izdvaja od ostalih desnih teoretičara zavjere jeste da ne targetira direktno okolne narode, već sve izvodi na nivo zavjereničke apstrakcije. Tako izbjegava direktno zamjeranje svom nesrpskom auditorijumu. Jovanka Jolić je lokalni simptom globalnog sloma smisla i potpuno ciničnog odnosa spram realnosti. Jovanka tako postoji kao mim, virtuelni produkt savremenog doba, koje proživljava krizu smisla. Njena ideologija nije maliciozna i nema mobilizacijski potencijal da učini nikakvu štetu. Interakcija koja se odvija ispod njenih videa također ne obiluje međuetničkim prepucavanjima i uvredama, već humorom i ironijom Z generacije (Gen Z).
Jovanka kao medijska pojava ima i donekle, slobodno se može reći, politički subverzivan uticaj (snažno protivljenje režimu Aleksandra Vučića i prozivanje Milorada Dodika) te se tako svrstava u domen antisistemskog influensera. Jovanka Jolić se iz lokalnog srbijanskog konteksta pretvorila u regionalnu zvijezdu, budući da su njene replike i izjave postale dio regionalnog žargona mlađe generacije. Isječci njenih govora su dobili vlastiti život i postali dio pop kulturnog mejnstrima.
Naravno, ne treba ni tako lako odbaciti njene navode kao olaku postmodernu šalu, budući da na jednom nivou normalizuje govor mržnje prodavajući je kao vid humora i nadrealnosti. Ono što njenu pojavu čini još zanimljivijom jeste da sa protokom vremena njen medijski doseg počeo širiti i izvan našeg govornog područja, budući da sada postoje i titlovane verzije njenih videa na engleski jezik, što internacionalizuje njenu publiku. Tako da u njenoj pseudoistorijskim fantazijama sada uživa i strana publika, koja, da stvar bude još bizarnija, učestvuje u ovom igrokazu i ironično komentariše.
Sve to pokazuje da je ovo proces stvaranja jedne sasvim nove digitalne kulture humora koju je stvorila Z generacija, a koji je sposoban da prevaziđe kulturne barijere. Jovankina popularnost je duh vremena, glas cinične generacije, anti idol koji raskrinkava sve licemjerne ideološke kontradiktornosti koje politički mainstream nudi kao samorazumljive.