Zagađenje okoline doprinosi većem broju smrtnih slučajeva širom svijeta nego kovid-19, navodi se u novom izvještaju Ujedinjenih nacija.
Posebni izvjestilac UN-a Dejvid Bojd je u izvještaju, objavljenom u utorak, iznio podatak po kojem su najmanje devet miliona prevremenih smrti prouzrokovali zagađenje ili toksini iz okoline, što je dvostruko više od broja smrtnih slučajeva evidentiranih u prvih 18 meseci pandemije kovida-19.
U izvještaju piše i da u svijetu od bolesti povezanih sa zagađenjem okoline umire svaki šesti stanovnik naše planete, što je 15 puta više od broja smrtnih slučajeva od nasilja.
Kada je riječ uopšte o zagađenju okoline, preuranjenoj smrti najviše doprinosi zagađenje vazduha. U izvještaju se procjenjuje da ono uzrokuje oko sedam miliona smrtnih slučajeva godišnje.
Najviše smrti povezanih sa zagađenjem pretežno je evidentirano u zemljama s niskim i srednjim prihodima. Tamo je ono odgovorno za više od 90 posto smrtnih slučajeva u populaciji.
U posebnoj su opasnosti radnici koji su direktno izloženi štetnim materijama. Godišnje ih umre više od 750.000 zbog izloženosti isduvnim gasovima, azbestu i zagađenju vazduha sitnim lebdećim česticama.
Rješavanje ovog problema može biti ogroman izazov, napisao je Bojd, jer on proizlazi iz kombinacije postojećih i novih prijetnji.
Na primjer, izloženost pojedinaca olovu još uvek je povezana sa oko milion smrtnih slučajeva godišnje, a istovremeno se javljaju dodatne opasnosti povezane s perfluoralkilnim i polifluoroalkilnim materijama (PFAS). Riječ je o velikoj grupi hiljada sintetičkih hemikalija.
Sve hemikalije iz te grupe sadrže veze ugljenika i fluora, a to je jedna od najsnažnijih hemijskih veza u organskoj hemiji, koja hemikalijama omogućuje otpornost na razgradnju pri upotrebi u okolini.
Većina hemikalija iz grupe PFAS lako se prenosi u okolini i prelazi velike udaljenosti u odnosu na izvor ispuštanja.
Zagađenje PFAS-om često se pronalaze u podzemnim vodama, površinskim vodama i u tlu. Čišćenje kontaminiranih područja tehnički je zahtevno i skupo. Ako se ispuštanje PFAS-a nastavi te će se hemikalije i dalje akumulirati u okolini, pitkoj vodi i hrani.
U izvještaju stoji i da je uticaj zagađenja okoline na čovjekovo zdravlje povezan sa ostalim ekološkim krizama, poput klimatskih promjena i nestanka biološke raznolikosti.
“Hemijska industrija pogoršava vanredna klimatska stanja jer troši više od 10 posto fosilnih goriva proizvedenih na globalnom nivou i godišnje ispušta oko 3,3 milijarde tona gasova sa efektima staklene bašte”, napisao je Bojd.
Upozorio je i da globalno zagrijavanje doprinosi oslobađanju i ponovnom aktiviranju opasnih materija iz lednika koji se otapaju, a odmrzavanje perfmafrosta moglo bi “osloboditi” brojne viruse i bakterije.
“Zagađenje i toksične materije istovremeno su jedan od pet glavnih pokretača katastrofalnog pada biološke raznolikosti, s posebno negativnim uticajem na oprašivače, insekte, slatkovodne i morske ekosisteme (uključujući i koralne grebene) te na ptičju populaciju”, zaključuje se u izvještaju.
Agencije