Istorija ljudskog roda je prožeta pričama o velikim pobjedama, epskim poduhvatima i junačkim djelima. Neizostavnu ulogu u tim pričama imali su konji.
Prema arheološkim istraživanjima sa sigurnošću se može reći da je pripitomljavanje konja pošlo za rukom ljudima u periodu oko 3.500 godina prije nove ere. Moguće je da se to desilo i ranije, ali za to nema evidentnih dokaza. Pretpostavka je da su konji prvo korišteni za jahanje, a zatim i kao pogonska snaga za vuču kola. Prvi pouzdani dokazi o upotrebi konja za vuču kola datirani su u period oko 2.500 godina prije naše ere. Od tog doba konji se ne koriste isključivo za rad i vojne potrebe, već na sebe preuzimaju i takmičarsku ulogu.
Konjske trke starog doba
Konjske trke koje su pobjedniku donosile veoma visoku nagradu opisane su u Homerovoj Ilijadi. Antički Grci su konje koristili prvenstveno za vojne pohode, a odmah zatim i za razna takmičenja. Trke bornih dvokolica sa četvoropregom održane su prvi put na Olimpijskim igrama 680 godina prije nove ere, a takmičenje u jahanju ušlo je u program igara par decenija kasnije. U petom vijeku prije nove ere Ksenofont je napisao djelo o uzgajanju i jahanju konja. Antički graditelji projektovali su hipodrome koji su mogli da prime i više desetina hiljada posjetilaca. Najslavniji sportski objekat ove vrste nalazio se u Konstantinopolju, a kapacitet njegovih tribina iznosio je 80.000 gledalaca.
Grci nisu bili jedini narod koji je zabavu pronalazio u konjskim trkama. Postoje zapisi o ovakvim takmičenjima kod Asiraca, Vavilonaca i svakako kod starih Rimljana. Divljenje prema konjima je ponekad prelazilo granice normalnog poimanja stvarnosti. Imperator Kaligula je svog konja proglasio za člana rimskog Senata. Aleksandar Veliki je svom vjernom i voljenom Bukefalu podigao spomenik. Vijekovima kasnije Ričard III je nudio kraljevstvo za konja.
Viteška vještina jahanja
U doba Ričardovog vapaja konji su imali kultni status i bili neodvojivi dio slike o plemenitom vitezu. Viteški turniri su podrazumijevali učešće konja, a prve trke u srednjem vijeku održane su u Engleskoj 1174. godine. Škole jahanja nastale su nekoliko vijekova kasnije, a prva je otvorena u Napulju u XVI vijeku. Slijedilo je formiranje sličnih ustanova u Francuskoj, Španiji i Austriji. U početku je akcenat u ovim školama stavljan na dresuru konja. Sa ozbiljnijom obukom jahača započeto je tek u XVII vijeku.
Danas se događa ponovni rast popularnosti viteških turnira koji se održavaju širom planete. Sportsko takmičenje koje ulazi u redovni program Olimpijskih igara, a koje je nastalo na osnovu spoja nekadašnjih vještina neophodnih za vojnu službu, poznato je kao moderni petoboj. Ono uključuje trčanje, jahanje, plivanje, mačevanje i streljaštvo.
Elitni status
Konjica je vijekovima predstavljala elitni rod vojske, ali je napretkom modernih tehnologija polako potonula u zaborav. Mnoge armije i danas imaju u svojim redovima konjičke jedinice, no one su tu više zbog prestiža, nego zbog stvarne upotrebne vrijednosti. Policijske jedinice još uvijek koriste konje u aktivnoj službi. O značaju koji su konji imali u nekadašnjim sukobima govori i podatak iz američkog Građanskog rata u kome je nastradalo milion ovih plemenitih životinja. Posljednji zabilježen konjički juriš u skorijoj istoriji bio je uzaludan, a ipak herojski pokušaj poljske konjice da se odupre njemačkoj okupaciji na početku II svjetskog rata.
Posjedovanje konja je oduvijek imalo prizvuk luksuza. Danas se za punokrvne trkačke konje na svjetskom tržištu izdvajaju nezamislive sume jednake onim koje za svoje ljubimce izdvajaju zaljubljenici u sportske automobile.
Moderna takmičenja
Konjički sport danas ima brojne discipline. Galopske trke spadaju u najatraktivnije, odvijaju se na ravnoj stazi ili na onoj sa preprekama, dok zaljubljenici u ljepotu konjskog kasa uživaju u kasačkim takmičenjima. Tu su i preponske trke, takmičenja u dresuri, konjički višeboj, takmičenja zaprega… Sve popularnija su endurans takmičenja u okviru kojih takmičari na konjskim leđima prevaljuju velike razdaljine po unaprijed utvrđenim stazama kroz prirodu.
Klađenje na konjske trke je jedna od unosnijih industrija današnjice i često trkački konji bivaju žrtve nemilosrdne želje za pobjedom. Antidoping kontrole su obavezni dio takmičenja i bar donekle uspijevaju da sačuvaju zdravlje veličanstvenih trkača.
Rekreativno jahanje
Svoje slobodno vrijeme mnogi ljudi posvećuju druženju sa konjima. To ne podrazumijeva samo jahanje, već i brigu o konju, timarenje i češkanje, uspostavljanje međusobnog odnosa povjerenja. Rekreativno jahanje može da se praktikuje u ograđenom prostoru, u okviru brojnih škola jahanja prisutnih na gradskim hipodromima, a oni napredniji rekreativci često se odlučuju i za jahanje u prirodi. Ovaj vid opuštanja nije moguće lako opisati riječima, kao ni osjećaj koji sa zadovoljstvom otkrivaju svi koji se popnu u sedlo. Skladni i ritmični pokreti, osjećaj upravljanja moćnom, snažnom životinjom, svjež vazduh i fizički napor koji jahanje zahtijeva doprinose tome da se najveći broj ljudi koji probaju jahanje trajno veže za ovaj vid rekreacije.
Djeca u sedlu
Većina mališana jednostavno ne može da sakrije svoje oduševljenje prilikom susreta sa četvoronožnim ljepotanima. Još kada im se pruži prilika da ih zajašu, sreći nikad kraja. Konje koji se koriste za jahanje u školicama instruktori pažljivo biraju. U njihovom žargonu takav konj mora da bude „spomenik”, što znači da je u pitanju savršeno uravnotežena životinja, koja neće učiniti ništa nepredviđeno, bez obzira na spoljne nadražaje. Svakako bi prije izbora školice trebalo da se raspitate o njihovim referencama, a kao i uvijek najbolje je dobiti direktnu informaciju od nekoga ko je već vodio svoje dijete kod njih. Jahanje je veoma korisno za mališane i doprinosi jačanju njihovog samopouzdanja, poboljšanju koordinacije pokreta i povezanosti sa onom iskonskom prirodnom vezom koja se sve češće nepovratno kida u modernom svijetu.
Hipoterapija
Harmonični ritmični pokreti koji se ponavljaju tokom jahanja pokazali su se kao odlično sredstvo u terapiji brojnih zdravstvenih poremećaja. Hipoterapija se pokazala izuzetno uspješnom u tretiranju ozbiljnih zdravstvenih stanja kao što su: oštećenja mozga, cerebralna paraliza, smetnje u razvoju, kičmeni deformiteti kao i mnoga druga stanja. Konj tokom svog kretanja obavlja niz složenih pokreta, a jahač na njih reaguje prilagođavajući svoje tijelo svakoj promjeni. Ovo za posljedicu ima aktivaciju velikog broja neuronskih veza i mišićnih grupa kroz seriju ponovljenih pokreta koje tijelo drugačije ne bi izvelo. Rezultati su vidljivi već nakon nekoliko terapija. Djeca sa dijagnostifikovanim autizmom takođe pozitivno reaguju na hipoterapiju, a srž uspjeha leži u individualnom pristupu svakom pacijentu.
Posljednjih decenija u SAD i Engleskoj šetlandski poniji su se pokazali kao odlični vodiči slijepih i slabovidih lica. U odnosu na pse pokazuju veću smirenost u urbanom okruženju, a jedna od prednosti je i njihov životni vijek koji je nekoliko puta duži od psećeg.
Autor: D. Šašić
Izvor: Betty.ba