S ciljem borbe protiv korona virusa načelnik sarajevske opštine Centar Nedžad Ajnadžić, direktnom pogodbom sa firmom SYS Company i Patrio d.o.o. Visoko nabavlja termalne hibridne kamere kao i kamere za mjerenje temperature. Naravno u ovom gestu ne bi bilo ništa sporno da kamere nisu plaćene više od tržišnih vrijednosti kao i da se proizvođač kamera ne nalazi na američkoj crnoj listi.
Piše: Predrag Blagovčanin
Agencija za javne nabavke u martu ove godine kao odgovor na pandemiju korona virusa olakšava postupke hitnih nabavki usluga i roba putem pregovaračkog postupka bez objave obavještenja.
Ovu mogućnost iskorištava opština Centar koja ovim postupkom, pored sanitetskog vozila kao i građevinskih radova potpisuje tenderske ugovore za nabavku dva seta termalnih hibridnih kamera u vrijednosti od 115.000 KM sa firmom SYS Company kao i ručnih kamera za mjerenje temperature u vrijednosti 40.000 KM isporučenih od firme Patrio d.o.o.
Hitnost zbog korona virusa
Tenderskom dokumentacijom koja je objavljena na zvaničnoj stranici opštine Centar evidentno je da tehnička specifikacija odgovara termalnim kamerama kineskog brenda Dahua čiji je generalni zastupnik u BIH firma SYS Company.
Opština Centar informaciju o nabavci dva seta termalnih kamera objavila je 25.03.2020. godine, a poziv za dostavljanje ponuda firmi SYS Company upućen već sutradan nakon istraživanja tržišta i interesa ponuđača da u vrlo kratkom roku izvrši isporuku.
Nakon toga su uslijedili pregovori te su predstavnici opštine Centar uspjeli da umanje prvobitnu cijenu za nevjerovatnih 85 KM. Dakle, nakon pregovara za dva seta kamera nije isplaćeno prvobitnih 98.500,00 KM nego 98.414.53 KM bez PDV-a odnosno 115.145,00 KM s PDV-om.
Međutim, kolika je realna cijena termalnih kamera ovakvih tehničkih specifikacija?
Razni internet distributeri kineskog brenda Dahua termalne kamere nude u od 6000 do 10.000 dolara, Blackbody za mjerenje tjelesne temperature može se pronaći po cijeni od 6000 dolara, 16-channel AL Network video rekorder po cijeni od 2000 dolara, monitori do 1000 dolara, odgovarajući Tripod po cijeni od 240 dolara i konektori po cijeni od 100 dolara bez carine i prevoza.
Naš izvor iz opštine Centar ističe da je ovoj instituciji nuđen kompletan sistem automatskog mjerenja temperature prolaznika također kineskog proizvođača (MEGVII Ming Ji – Mini sistem) bez monitora po cijeni od 19.000 KM po setu ali je ova ponuda odbačena u korist mnogo skupljeg Dahua sistema plaćenog preko 57.000 KM firmi SYS Company u vlasništvu Faruka Telibećirevića.
Telibećirović javnosti je poznat kao nekadašnji direktor firme Logosoft koja je prije nekoliko godina prodana MTEL-u za 25 miliona KM iako je prema pisanju medija BH Telecom bio zainteresiran za kupovinu ove firme po cijeni od 30 miliona KM.
Sadašnja firma Faruka Telibećirevića SYS Company danas odlično posluje na tržištu BIH, a kao najunosniji poslovi ističu se javne nabavke Microsoft licenci za državne institucije.
Zajedno u konzorciju sa banjalučkom kompanijom Lanaco d.o.o. i mostarskom kompanijom Teamwork firma SYS Company u periodu od 2016. do 2019. godine potpisuje tender za licenciranje vrijedan 19 miliona i 750 hiljada bez PDV-a. Prije nekoliko dana isti konzorcij potpisuje novi okvirni sporazum na period od tri godine za koji će biti izdvojeno nešto više od 21 miliona bez PDV-a.
Iz rukovodstva SYS Company do objave ovog teksta nisu odgovorili na naša pitanja vezano za javne nabavke u kojima učestvuje ova firma.
Sa američke crne liste
Prema pisanju New York Timesa te dostupnim podacima, kineska kompanija Dahua specijalizirana za video nadzor, a čiji je partner u BIH firma SYS Company od prošle godine nalazi se na američkoj crnoj listi zbog uloge ove kompanije u kršenju ljudskih prava.
Naime, pored Dahua technology na američkoj crnoj listi našlo se preko 20 kineskih kompanija koje su specijalizirane za umjetnu inteligenciju, prepoznavanje glasa, podataka.
Američki sekretar za trgovinu Wilbur Ross u izjavama za medije nakon uključivanja sankcija ovim kompanijama naglasio je da „Vlada SAD-a kao i Ministarstvo trgovine ne mogu i neće tolerisati brutalno suzbijanje etničkih manjina unutar Kine.“
Podsjećamo, Kina se već duže vrijeme suočava sa osudom svjetske javnosti kao i grupa za ljudska prava zbog zatočenja Ujgurskih muslimana u provinciji Xinjiang na sjeverozapadu Kine u sklopu „centra za stručno osposobljavanje“.
Prema navodima Human Rights Watch-a u regionu Xinjianga, muslimanska manjina Ujguri je internirana u tzv. logore za ponovnu naobrazbu gdje su maltretirani. “U najvećem valu hapšenja posljednjih desetljeća privedeno je više od milion muslimana koji potiču iz Turske i na neodređeno vrijeme zatvoreno i podvrgnuto prisilnoj indoktrinaciji”.
„Pri tome kao centralni instrument svoje represije Kina koristi tehnologiju i ima najveći državni sistem kontrole i nadzora koju je svijet ikada vidio. Videokamere prepoznaju lica, službenici stiču saznanja pomoću aplikacija i postoje elektronski punktovi za kontrolu – checkpoints.
Ovo digitalno nadgledanje je nadopunjeno fizičkom prezentnošću. Milion službenika i članova partije je mobilizirano kako bi redovno “posjećivali” muslimanske porodice, neko vrijeme se uselili kod njih i izvještavali ako neka porodica primjerice obavlja molitvu ili na drugi način prakticira vjeru, navodi se u izvještaju. Osim toga, kako se dalje navodi, Kina je između ostalog koristila veto u Vijeću sigurnosti UN-a kako bi blokirala mjere UN-a za zaštitu najprogonjenijih ljudi širom svijeta.“
Dahua technology zajedno sa drugim kineskim kompanijama prema dostupnim podacima američke administracije uključena je u kinesku kampanju represije, masovnog pritvora te nadzora uz pomoć visoke tehnologije.
Sve po zakonu
Uporedo sa nabavkom termalnih hibridnih kamera opština Centar nabavlja i medicinske kamere za mjerenje tjelesne temperature. Pa je tako za 9 kamera plaćeno 40.000 KM sa PDV-om firmi Patrio d.o.o. Visoko.
Sulejman Abazović, direktor firme Patrio d.o.o. naglašava da je ova firma registrovana na portalu Agencije za javne nabavke te može aplicirati na bilo koji tender. Navode izvora u opštini Centar o isplaćenim višim cijenama za ovu opremu, odbacuje.
„Demantujemo da je oprema plaćena po drastično višim cijenama, nego je roba isporučena i naplaćena čak po nižim cijenama od tržišnih cijena.“
A kao dokaz, Sulejman Abazović dostavio nam je isječke sa Internet stranica na kojima se vidi cijena kamera kineskog brenda Hikvision.
Međutim, vizuelno kamere koje je načelnik opštine Centar Nedžad Ajnadžić prezentirao javnosti u više navrata, kako prilikom primopredaje tako i prilikom donacija nisu kamere Hikvisiona nego proizvođača Visiotech-UNI-T koje se mogu nabaviti u rasponu od 300 do 600 dolara.
Iz opštine Centar ističu da je proces ovih nabavki urađen u skladu sa zakonskim propisima.
„Informacija o pokretanju javnih nabavki objavljena na zvaničnoj stranice ove institucije te da su svi zainteresovani ponuđaći mogli dostaviti svoje ponude.“
Prema navodima iz opštine Centar, osim SYS Company i firme Patrio d.o.o. nijedna druga firma nije se javila na tender.
„Dakle jednako, odnosno ravnopravno za sve zainteresirane firme iz BiH koje su transparentno pozvane da učestvuju u nadmetanju za najpovoljnijeg dobavljača navedene opreme. S obzirom da je tendersku dokumentaciju preuzela samo firma SYS Company i dostavila svoju ponudu identično kao i firma Patrio d.o.o., Komisija za javne nabavke Općine je u skladu sa članom 21. stav (1) tačka d) Zakona o javnim nabavkama obavila pregovore sa samo jednim ponuđačem koji se javio na javni poziv, što je u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama, te predložila načelniku Općine kao ugovornom organu da donese odluku o prihvatanju ponude ovog dobavljača.“
Nabavljena oprema u vrijednosti više 150.000 KM prema navodima iz opštine Centar donirana je ustanovama kojima su ti aparati neophodni za obavljanje njihovih funkcija.
„Kamere su dodijeljene u skladu sa odlukom općinskog štaba Civilne zaštite koji je prethodno razmatrao pismene zahtjeve dole navedenih ustanova i donio jednoglasne odluke da se njihovi zahtjevi prihvate ocjenjujući da su im ta sredstva neophodna za obavljanje njihovih funkcija. Na osnovu odluke štaba uređaji su donirani sljedećim ustanovama: Domu zdravlja Kantona Sarajevo, Organizaciona jedinica Centar, Opća bolnica “Prim.dr. Abdulah Nakaš”, Kliničkom Centru Univerziteta u Sarajevu i Graničnoj policiji BiH.“
Nadležne institucije u periodu proglašenja „vanrednog“ stanja u BIH zbog korona virusa sprovele su desetine tenderskih ugovora primjenom najnetransparentnijeg postupka nabavke. Zloupotrebe ove mogućnosti evidentne su svakodnevno – od nabavki respiratora, testova, medicinske opreme do nabavki koje nemaju nikakve veze sa prevencijom epidemiološke krize.
I dok nadležne institucije za kontrolu u oblasti javnih nabavki analiziraju stotine ugovora potpisanih u periodu od dva mjeseca a Tužilaštva pokreću istrage, bh. javnost čeka na barem jedan sudski epilog.