Foto: Torsten Dederichs/Unsplash
Svjetska meteorološka organizacija potvrdila je da je 2024. bila najtoplija godina, sa temperaturom od 1,55 stepeni Celzijusa iznad predindustrijskog nivoa. Trend rasta temperature traje već 10 godina. To su pratile katastrofalne i ekstremne vremenske prilike, porast nivoa mora i topljenje leda, a sve je podstaknuto i rekordnim nivoima emisije gasova sa efektima staklene bašte. Takve pojave najčešće prouzrokuju ljudske aktivnosti, prema riječima Aleksandre Ugarković iz Svjetske organizacije za prirodu.
Svjetska organizacija za zaštitu prirode, prema riječima Aleksandre Ugarković, u naučnim studijama prepoznaje otopljavanje Grenlanda i Antarktika kao ključnu kritičnu tačku koja dovodi do povećanja nivoa i temperature mora. Ljeta se razlikuju i od onih prije deset godina, kada nije bilo zamislivo da se skinemo u majice kratkih rukava u aprilu, a sve češće je slučaj da iz čizama i jakni pređemo u kratke rukave i sandale.
„Uzeću za primer Jadransko more, u kom su morski psi i raže bili domaće vrste, a danas gotovo da ih nema. S druge strane imate vrste poput plavog raka i ribe-lava, koji nisu bili karakteristični za Jadransko more, a kojih sada ima u tolikoj meri da se preporučuje proređivanje i uvrštavanje u svakodnevnu ishranu“, kaže Ugarkovićeva.
Istraživanja pokazuju da za prethodnih 50 godina imamo pad u populacijama vrsta prosječno za 73 posto, navodi sagovornica Jutarnjeg programa Rts-a, što je prilično zabrinjavajuće, jer osim pada populacija javljaju se migracije sa područja koja su svojstvena vrstama, na neka druga u potrazi za odgovarajućim uslovima.
„Nemoguće je da kažem koje vrste su ugrožene, jer su sve na neki način. Priroda je jedan zaokruženi ekosistem i najmanja karika kad se poremeti, dolazi do remećenja na celom nivou. Čovek je zapravo glavni uzrok i posledica svega“, ističe Ugarkovićeva.
Vidra u Srbiji je karakterističan stanovnik vlažnih staništa, odnosno slatkovodnih sistema, i zbog situacije da nivo vode pada kada su katastrofalne suše, ona gubi svoje stanište i njen broj se smanjuje zbog ugroženog prirodnog ciklusa, navela je kao primjer Ugarkovićeva.
Na našem podneblju sve se više ističu samo dva godišnja doba, zima i ljeto, što prema mišljenju Aleksandre Ugarković utiče na usijeve, i na smanjenje hrane za stočarsku industriju.
Uvijek pođimo od sebe
„Pošto cene namirnica rastu, čovek pokušava da ih što više obezbedi, pa onda osvaja prirodne teritorije, suši vlažno stanište ili krči šume koje su glavni apsorbenti uljen-dioksida, i planeta nije u stanju da resorbuje ono što smo mi u stanju da napravimo“, kaže Ugarkovićeva.
U vezi sa tim, smatra da čovek mora da promijeni način razmišljanja i poslovanja, i da je neophodna transformacija ekonomskog sistema, načina na koji postupamo prema prirodi, našeg odnosa prema pravljenu i konzumiranju hrane.
„Trebalo bi najpre da pođemo od sebe i da naše potrebe za namirnicama svedemo u realne okvire. Kad bacimo hranu, za preradu tog otpada je potrebno mnogo energije, koja proizvodi mnogo ugljen-dioksida. Da se vratimo na početak, ako ne kupimo hrane koliko nam nije potrebno, to znači da neće biti velike proizvodnje hrane koja podrazumeva, kao što sam rekla, osvajanje prirodnih teritorija da bi se hrana proizvela“, ističe Aleksandra Ugarković.
„Ako promenimo nešto, npr. zaustavimo proizvodnju jednokratne plastike ili uvedemo oporezivanje emisije ugljen-dioksida koje emituju veliki zagađivači, ako i na svetskom korporativnom nivou nateramo velike korporacije koje profitiraju od korišćenja prirodnih resursa da svoje poslovanje usmere na održive sisteme, onda su moguće pozitivne promene“, kaže Ugarkovićeva.