U Bosnu i Hercegovinu prošle godine uvezeno je oko 800 šlepera konzumne jabuke sumnjivog kvaliteta, što potvrđuje i njena cijena, koja se kretala između deset i 30 feninga po kilogramu, upozoravaju u Spoljnotrgovinskoj komori BiH.
Sa druge strane, domaći proizvođači bili su ograničeni, jer je izvoz u Rusiju bio zabranjen zbog reeksporta gotovo pola godine, a na ruku im nisu išle ni vremenske prilike. Kada se sve sabere, kod izvoza se bilježi pad od 12 miliona maraka ili procentualno 61 odsto.
Voćari kažu kako je jabuka najvjerovatnije došla iz Poljske, Moldavije, Italije ili Slovenije. Te zemlje su im najveći konkurenti. Međutim, kako dodaju, s njima se veoma teško bore, zbog razlike u podsticajima.
“Oni imaju veoma visoke izvozne stimulacije koje se kreću i do 30 evrocenti po kilogramu. Kada im se pojavi višak, mogu ga bukvalno dati džabe”, kaže Dragoja Dojčinović, predsjednik Udruženja voćara Republike Srpske.
Dodaje kako domaći voćari, pod uslovom da bilo šta zarade, ne mogu proizvesti ovo voće ispod 50 feninga po kilogramu, a s tom cijenom nisu konkurentni uvoznicima.
Inače, izvoz u sektoru voća i povrća u BiH lani je iznosio 180 miliona maraka i manji je za 16 odsto u odnosu na 2017. godinu, dok se uvoz nije bitno promijenio i iznosi 347 miliona KM, od čega se 147 miliona KM odnosi na uvoz tropskog voća. Prema podacima iz analize Spoljnotrgovinske komore BiH i USAID-a, koji su predstavljeni juče u Sarajevu, pokrivenost uvoza izvozom prošle godine iznosila je 52 odsto.
Uprkos svim izazovima, smrznute maline su prošle godine količinski zabilježile rekordan izvoz od 23.458 tona, dok je vrijednost izvoza zbog nižih cijena pala za šest odsto i iznosi 66 miliona KM.
Osim malina i jabuka, među pet ključnih proizvoda su i kruške, kojih je lani izvezeno u vrijednosti od skoro 19 miliona KM, što je manje za 21 odsto u odnosu na 2017. godinu, te svježe šljive i kornišoni, čiji je izvoz smanjen za 58 odsto, odnosno 44 odsto.
Analize pokazuju da je u prosjeku svaki građanin BiH u prošloj godini pojeo 99 KM uvoznog voća i povrća, od čega je 55 KM voća, 25 KM povrća i 23 KM prerađevina od voća i povrća.
Tijana Muhamedagić, sekretar Asocijacije za prehrambenu industriju pri Spoljnotrgovinskoj komori BiH, rekla je da je Srbija najznačajniji partner BiH, ali da s njom zemlja bilježi deficit, jer je izvoz iznosio 32 miliona KM, a uvoz 42 miliona KM.
Ona je istakla da je Njemačka sa 32,9 miliona KM prvo izvozno tržište za ovaj sektor, ali i zemlja s kojom je ostvaren najveći suficit u ovom sektoru.
Prema njenim riječima, prostora za supstituciju uvoza ima mnogo, iako se čini da su najveći razlozi za uvoz niska cijena i dostupnost proizvoda tokom cijele godine.