Foto: Agencije
Evropski birači više nijesu podijeljeni na ljevicu i desnicu, pro ili anti EU tabore, već u pet različitih plemena čije će suprotstavljene bojazni vjerovatno dominirati na skoro 20 izbora koji će se ove godine održati širom kontinenta, pokazalo je nedavno istraživanje.
Izvještaj, čije je detalje objavio britanski “Gardijan”, navodi da je živote Evropljana pogodilo pet velikih kriza – urgentnost klimatske situacije, migraciona kriza 2015, globalno ekonomsko previranje, rat u Ukrajini i kovid. Ističe se da će se birači na izborima za Evropski parlament i na nacionalnim izborima ove godine fokusirati na jednu od ovih tema koja ih najviše zabrinjava.
Autori izvještaja tvrde da su se svih pet kriza “osjetile širom Evrope”, mada u različitom intenzitetu u zavisnosti od regiona “da su ih mnogi Evropljani doživjeli kao egzistencijalne prijetnje; da su dramatično uticale na vladine politike – i da ni na koji način nijesu završene”.
Jedan od autora studije Mark Leonard je kazao da je 2019. godine “centralna borba bila između populista koji su željeli da okrenu leđa evropskim integracijama i mejnstrim partija koje su željele da spasu evropski projekat od bregzita i Trampa.
“Ovog puta, ovo će biti takmičenje suprotstavljenih strahova od rasta temperature, imigracije, inflacije i vojnog sukoba”, naveo je Leonard, direktor Evropskog savjeta za spoljne odnose sa sjedištem u Berlinu.
Ivan Krastev iz Centra za liberalne strategije u Sofiji kazao je za “Gardijan” da je studija pokazala da se građani Evrope “udaljavaju od ideoloških veza desnice i ljevice” i da umjesto toga na njih utiču stavovi prema navedenim krizama.
Izvještaj pod nazivom “Sopstevena kriza: Politika traume u evropskoj izbornoj godini” ističe da bi glavne političke stranke mogle imati poteškoća u mobilizaciji birača oko pitanja poput budućnosti evropskog projekta, predlažući umjesto toga da “ispitaju i predlože rješenja” za pitanja koja najviše zabrinjavaju birače.
Generalno, navode autori izvještaja, klimatska kriza i imigracija će se pokazati kao najveći pokretači u izbornim kampanjama koje će se odvijati u Evropi 2024 – kao što je to bio slučaj na parlamentarnim izborima u Holandiji održanim u novembru.
Britanski list podsjeća da je na tim izborima najviše glasova osvojila antiimigrantska Slobodarska partija Gerta Vildersa, dok je na drugom mjestu bio savez Zelenih i laburista na čelu sa bivšim potpredsjednikom Evropske komisije Fransom Timermansom.
“Borba između ta dva klana je sudar dviju pobuna protiv izumiranja”, naveli su autori. “Klimatski aktivisti strahuju od izumiranja ljudskog i drugog života; antiimigracioni aktivisti strahuju od nestanka svojih nacija i kulturološkog identiteta”.
Birači koji na imigraciju gledaju kao na najveću krizu uglavnom podržavaju desničarske partije poput Nacionalnog okupljanja u Francuskoj i AfD-a u Njemačkoj; oni čiji je prioritet klima uglavnom podržavaju zelene ili ljevičarske partije poput španskih socijalista ili poljske ljevice.
Pored izbora za EP, koji su zakazani za jun, birači u 15 evropskih država – uključujući Portugal, Belgiju, Austriju, Hrvatsku, Litvaniju i Veliku Britaniju – glasaće na parlamentarnim i predsjedničkim izborima, podsjeća “Gardijan”.
Istraživanje, sprovedeno u devet članica EU koje predstavljaju 75 odsto stanovništva bloka, plus Velika Britanija i Švajcarska – pokazalo je da 73,4 miliona evropskih birača smatra da je klimatska situacija najvažnija kriza koja se odnosi na njihovu budućnost.
Skoro isto toliko (72,8 miliona) smatra da je kovid – koji je razotkrio ranjivosti državnih zdravstvenih sistema, i imao velike ekonomske posljedice – najvažnija tema, dok je 69,3 miliona kazalo da ih najviše zabrinjava ekonomsko globalno previranje, 58,2 miliona se odlučilo za imigraciju, 49 miliona za rusku invaziju na Ukrajinu, a 46,4 miliona nije izabralo nijednu od ovih pet tema.
Istraživanje je međutim pokazalo da ovi biračka “plemena” nijesu ravnopravno raspoređena u geografskom smilu, po starosnoj dobi ili po obrazovanju. Primjera radi, birači u Njemačkoj (31 odsto) smatraju da je imigracija kriza koja ima najveći transformacioni potencijal, dok u Francuskoj smatraju da su to klimatske promjene (27 odsto).
U Italiji i Portugalu, zemljama koje su žestoko pogodile finansijska kriza 2008. godine i aktuelna kriza eurozone, oko 34 odstio ispitanika kazalo je da ih najviše zabrinjavaju svjetsko ekonomsko previranje i rast troškova života.
Strah od ruskog rata u Ukrajini najviše zabrinjava one koji su najbliži tom konfliktu. Tako je na primjer 40 odsto ispitanika u Estoniji, 31 odsto u Poljskoj i 29 u Danskoj kazalo da je to za njih najvažnija kriza, dok je takvog stava bilo svega sedam odsto ispitanika u Francuskoj i Italiji, i šest odsto u Španiji i Velikoj Britaniji.
Kada je u pitanju starosna dob, klimatska kriza najviše zabrinjava mlade birače uzrasta od 18 do 29 godina, dok je za starije generacije ključna tema imigracija. Među visokoobrazovanim biračima, klimatska kriza je razlog za najveću zabrinutost.
Za pristalice ekstremno desnih stranaka u zemljama gdje one nijesu na vlasti, imigracija je pitanje koje je najviše promijenilo način na koji gledaju na svoju budućnost, na primjer, Nacionalno okupljanje (76%) u Francuskoj, AfD u Njemačkoj (66%) i Reforma u Velikoj Britaniji (63%).
Međutim, u zemljama gdje je ekstremna desnica na vlasti, kao što je Italija, jedva 10% ispitanika u istraživanju je navelo imigraciju kao svoju najveću brigu, uključujući samo 17% birača koji podržavaju stranku Braća Italije, stranku premijerke Italije Đorđe Meloni.
Autori su kazali da će se izbori za Evropski parlament 2024. godine više svoditi na “projekcije nego na projekte”. “Svaka od pet evropskih kriza će imati mnogo života, ali će u biračkim kutijama one živjeti, umrijeti ili uskrsnuti. Evropski izbori neće biti samo takmičenje ljevice i desnice – euroskeptika i proevropljana – već takođe borba za nadmoć između evropskih plemena različitih kriza”.
Vijesti.me/Agencije