Projekat “Južni tok” zamrznut je 2014. godine. Bombastično najavljivan, najviše poslužio u predizborne svrhe, a onda zaboravljen. Ovih dana u Srbiji “Južni tok” postaje “Srpski tok”, a šta se dešava u Republici Srpskoj?
Vaskrsnuo Južni tok, ali pod novim imenom – GASTRANS! Firma Gastrans registrovana u Novom Sadu gradiće gasovod kroz Srbiju kojim će ruski gas iz Turskog toka od Bugarske biti transportovan kroz Srbiju do Mađarske. Informacije potvdrila i predsjednik Vlade Srbije.
I dok ovakve najave stručna javnost karakteriše kao dnevnopolitičku izjavu predizbornog karaktera i nedovoljnu upućenost u materiju, s obzirom da je riječ o projektu koji je na “dugačkom štapu”, ne možemo da se ne zapitamo da li će neke koristi od ove vaskrsle ideje imati i Republika Srpska.
Premijerka Srpske Željka Cvijanović kaže da postoje mnogi planovi, ali da ništa ne zavisi od Republike Srpske.
”U svakom slučaju, mi smo zainteresovani za sve ono što bi značilo gasifikaciju RS. Nastavićemo da budemo dio takvog jednog projekta i takve jedne inicijative. Pritom, tu će nas čekati mnogo posla. Isto tako, znamo da će kad tad doći vrijeme da se ti projekti realizuju i da oni budu primjenljivi, da Srpska bude dio takvih projekata”, kazala je Cvijanovićeva.
Vlasti Republike Srpske svojevremeno su žarko željele da krak “Južnog toka” prođe I kroz Srpsku.
To je predviđao i memorandum koji je u septembru 2012. godine u rsukom Sočiju potpisao predsjednik RS Milorad Dodik i Aleksej Miler, predsjednik Upravnog odbora “Gazproma”.
Lijepo zamišljeno, ali ostalo samo mrtvo slovo na papiru. I dok se prolazak kraka gasovoda kroz Srpsku nije sviđao vlastima u Federaciji BiH koje u njemu nisu vidjele nikakvu korist, politička prepucavanja su bila i na globalnom planu.
U konačnici, Rusija 2014. godine donosi odluku da odustane od od projekta izgradnje gasovoda “Južni tok”. Ovakav rasplet, ma koliko bio očekivan zbog opstrukcije od strane Evropske unije, potpuno je šokirao političare. Odluka Moskve teško je pala i Miloradu Dodiku.
Kao po nekom pravilu, svi veliki projekti koje naše vlasti bombastično najave završe prije nego su i počeli.
Za ekonomiste je problem što se u velike priče ulazi bez nekog velikog ekonomskog pokrića.
”Ta priča o velikom gasovodu je bila bez ekonomskog pokrića, gasovod je veoma skup. Mi teško možemo da osiguramo njegovu ekonomsku otplatu. Naravno, ponovno ulaženje u kreditno zaduženje je problem zato što mi nemamo ekonomsku otplatu tih investicija”, kaže ekonomista Aleksa Milojević.
Da je “Južni tok” vizija koja nema šanse da uspije još prije osam godina govorio je stručnjak za bezbjednost Darko Trifunović. Amerikanci grade svoj gasovod – Južni koridor, koji ide teritorijalnim vodama preko Albanije, Crne Gore, Hrvatske, dijelom preko bosanske teritorije, dalje ka Sloveniji i centralnoj Evropi. Cilj je, kaže Trifunović, sprečavanje prodora ruskog uticaja.
”To se neće desiti bez velikih ratova u Evropi i bez velikih posljedica. A što se tiče RS, naša velika šansa je da mi budemo garant mira i stabilnosti Južnom koridoru i da budemo ti koji će gledati da se preko naše braće u Crnoj Gori ili na bilo koji način dobije cijev koja će ići ka RS iz Južnog koridora. To je jedina realna stvar”, kaže Trifunović.
Evropsko energetsko tržište postalo je još jedno “borbeno mjesto” Vašingtona i Moskve.
Za to vrijeme Rusija je pronašla alternativu i svoj gas preusmjerila ka Turskoj, koja je dobro iskoristila nove hladnoratovske okolnosti i dobila energent po znatno povoljnijim uslovima.
Projektom Turski tok predviđena je izgradnja gasovoda kojim će se preko Crnog mora dopremati ruski gas do evropskog dijela Turske i dalje do granice sa Grčkom.
BN televizija