Nedavno su se u Beogradu, dok je sunce bilo na zalasku, autobusi zaustavili ispred Muzeja Jugoslavije, impozantne građevine u glavnom gradu Srbije. Pojavila se kolona ljudi, neki noseći cvijeće, a pojedinci mašući zastavama stare zemlje – oni su došli da posjete mauzolej u kojem se nalazi grob Josipa Broza Tita, osnivača socijalističke Jugoslavije, piše novinarka britanskog Guardiana. Mnogi posjetioci su odrasli u staroj državi i došli su da obilježe Titov rođendan, koji je bio veliki državni praznik prije raspada Jugoslavije. Ali bilo je tu i mlađih ljudi.
Na stepenicama ispred dijela muzeja u kojem se nalazi specijalna izložba posvećena Titovom životu na posterima, umjetničkim djelima, artefaktima i svjedočenjima “običnih ljudi”, novinarka Guardiana je razgovarala sa 18-godišnjim Milošem Tomičićem, koji je nosio pionirsku kapu i maramu, obilježje jugoslovenske socijalističke omladine.
“Želio sam da vidim sliku tog vremena. To je bilo sjajno vrijeme. Svi su voljeli jedni druge. Moja mama je Srpkinja, tata je Crnogorac, a baka Hrvatica. Zapravo, moja porodica ima korjene širom Jugoslavije”, priča on.
Socijalističku Federativnu Republiku Jugoslaviju, sačinjenu od šest republika – Srbija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Slovenija, Crna Gora i Makedonija, plus tadašnja autonomna regija Kosovo – je osnovao Tito 1945. godine.
Cilj Titove države je bio ujedinjenje različitih etničkih i religijskih grupa u regionu pod sloganom “bratstvo i jedinstvo”.
Porast nacionalizma posle njegove smrti 1980-tih je doveo do raspada države i krvavog rata 1990-tih.
Dugo je postojala priča da je Tito, gotovo pola vijeka, primoravao različite ljude da žive zajedno protiv svoje volje.
Ali 30 godina kasnije mnogi i dalje gaje duboku privrženost zemlji koja više ne postoji i žale zbog njenog raspada, piše Guardian.
U Srbiji, 81 odsto ljudi smatra da je raspad bio loša stvar za zemlju. U Bosni, koja je oduvijek bila najmultikulturalnija republika, 77 odsto ljudi dijeli ovo mišljenje. Čak i u Sloveniji, prvoj eks-jugoslovenskoj zemlji koja se pridružila Evropskoj uniji i koja se naširoko smatra “najuspješnijom”, 45 odsto njih i dalje misli da je raspad bio loša stvar. Naklonost prema starom sistemu često se naziva “jugonostalgija”.
Međutim, Larisa Kutović, politička antropološkinja iz Sarajeva koja izučava postjugoslovenski identitet u Bosni, kaže da treba biti oprezan sa ovim terminom.
“Nostalgija podrazumijeva neku vrstu melanholije ili čežnje”, kaže ona, prenosi Danas.
Kako objašnjava, to naravno postoji, a mnogi restorani i gostionice širom regiona, poput čuvenog kafea Tito u Sarajevo, ukrašeni su memorabilijama i suvenirima koji oslikavaju ružičasti pogled na to doba, ali isto tako postoje mnogi mlađi ljudi koji su više kritički nastrojeni prema tom periodu i uzimaju u obzir i pozitivne i negativne stvari.