“Izgubili smo prije svega jednog pjesnika. Takvih se rađa tek tri ili četiri u vijeku“, izgovara, nekoliko dana nakon Pazolinijevog ubistva 1975, njegov prijatelj Alberto Moravija. Ako je Pazolinijev život kratak, on je zauzvrat ludački gust: bauk rada je našao vremena da umnoži njegova djela i iskustva, u udaljenim prostorima poezije, romana, pozorišta i filma.
Negdje u noći između 1. i 2. novembra 2015, Pjer Paolo Pazolini biće mrtav već četrdeset godina. Dešava se da Abel Ferara posvećuje film poslednjem danu ovog italijanskog pjesnika. Dešava se da jedan takav čovjek ne umire svakog dana i na takav način – „u pijesku i u noći“, kao što je napisao Rene de Sekati na stranicama koje će uslijediti[1]. Dešava se i to da želimo da godinu koja je pred nama stavimo pod njegovo okrilje. I nadasve se zbiva to da smo nestrpljivi da podsjetimo na njegovo djelo, njegov plamen.
Pazolinijevi geniji to jesu u svakom smislu te riječi. Oni su i duhovi[2] iz lampe, stari dusi koji su letjeli oko tog tijela, tijela koje je slušalo stara proročišta i primordijalne demone. Geniji i u inženjerskom smislu: specijalnosti čiju izolaciju je prezirao, među kojima je igrao školice, on kao neko ko je bio jednako dobar pjesnik, romanopisac, prevodilac, urednik, reporter, kritičar, teoretičar, dramaturg i sineasta. Ne mnogo prije njegove smrti, isticao je da mu u pasošu, u rubrici „zanimanje“, prosto piše „pisac“. To je i bio, u najširem prostiranju tog pojma, obuhvatajući i vrijeme kada je snimao. Ne zato što je režirao filmove za pisce (nezgodan žanr), već zato što se u njima borio sa jezikom, jednako kao i u drugim formama.
Pazolinijev genij je genij Antike ili romantizma, svakodnevnog jezika što nije nepromišljen ili otupjeo. Ujedno je i pošten čovek Kvatročenta ili Renesanse, Evropljanin – ako u tu riječ još imate vjere. Tako je netipične individualnosti, ali sjajne izvan njene proste jedinstvenosti, izvan jedne jedine discipline ili oblasti, baš je u tome bio Evropljanin dostojan tog naziva. Pesimista je bio u najjačem mogućem obliku, ako ne i nihilista, zavjetovao se cijelim svojim bićem onome što je radio, ne zaboravljajući svijet koji se oko njega okretao. Pazolini je takođe bio i antropolog, ne izbjegavajući činjenicu da je njegova umjetnost jedan vid ljudskog djelovanja, koja istovremeno promoviše jednu izvjesnu ideju ljudske vrste. Bio je i ekolog, za koga nije bilo moguće odvajati materijalnu i kulturnu okolinu. U jednom članku iz 1975, dok oplakuje devitalizaciju Italije, ne cjepidlači nad ovim ili onim izdisajem intelektualnog svijeta – primjećuje da su svici nestali sa italijanskih polja, i da je to jednak problem. To se desilo prije četrdeset godina, a svici se još nisu vratili.
Tekst: Erve Obron
(prevod: Slobodan Ivanović)
izvor: magazine-litteraire.com
[1] Ovaj tekst je tek jedan od serije tekstova o Pazoliniju, izašao u časopisu Le Magazin Littéraire, br. 551, Januar 2015
[2] Génie (nf) u francuskom ima značenja genija, duha ali i inženjerskog voda vojske