Vlast u bh. entitetu Republika Srpska odlukom da simbolično poveća plate i to na samom startu predizborne kampanje pokušava da „kupi „ još jedan mandat. Na ruku joj ide i dio rukovodstva Savez sindikata RS, no i među njima je sve više nezadovoljnih ovakvom politikom . Istovremeno, prema nezavisnim sindikatima poseže se za sve otvorenijim pritiscima, kako bi ih se oslabilo i ušutkalo
piše: Erduan Katana
Predizborno vrijeme i za ovogodišnje opšte izbore u BiH, kada je u pitanju bh. entitet Republika Srpska ni po čemu se ne razlikuje od svih do sada viđenih kampanja.
Stranke koje čine okosnicu vlasti na entitetskom nivou stoga pribjegavaju taktici mrkve i štapa. Da bi na jednoj strani amortizovale socijalno nezadovoljstvo građana, a na drugoj manje ili više otvorenim oblicima represije zastrašili one koji smatraju da ih ne mogu ušutkati.
U tom kontekstu u javnosti RS-a bili su i brojni komentari na odluku Vlade, a potom i Narodne skupštine o povećanju plata koje s primjenom počinje 1. avgusta, pa bi zaposleni u javnom i realnom sektoru trebali, ovisno o stručnoj spremi i visini primanja ,u septembru trebali primiti platu , po Vladinom izračunu veću u rasponu od 30 d 50 KM. Ovu odluku podržali su i Savez sindikata RS (SSRS), te Unija udruženja poslodavaca, kao članovi Socijalno ekonomskog vijeća, no dio strukovnih sindikata SSRS-a, kao i nezavisni sindikati dogovorenim nisu zadovoljni.
(Ne)zadovoljni sindikati
Primjenom novog Zakona o platama neće doći do stvarnog povećanja plate, jer neće biti nadoknađeno ranije smanjenje minulog rada, smatraju u Sindikatu radnika unutrašnjih poslova. Uvećanje od 40 maraka dobiće samo jedna platna grupa u MUP-u, a to su radnici koji rade na održavanju čistoće. ”Povećanje ostalih 65 platnih grupa u MUP-u će biti od 31,32 do 34 KM maksimalno. Želimo samo da naši ljudi budu pravilno informisani i da ova dezinformisanost koja vlada u Ministarstvu unutrašnjih poslova prestane“, izjavila je predsjednik Sindikata radnika unutrašnjih poslova Republike Srpske Anica Jondić.
U Sindikatu policije nisu zadovoljni ni načinom na koji je Vlada vodila pregovore o izmjenama Zakona o platama jer njih niko nije zvao na razgovore. Vlada se, kažu, oglušila i o zahtjeve sindikata da se pregovara o novoj cijeni rada, što je bila njena zakonska obaveza. ”Ovo što je Vlada posegnula za izmjenama Zakona o radu bez ijedne konsultacije sa sindikatima je nedopustivo, jer su znali da sindikati neće dozvoliti da se otvori razgovor o platama, a da sporna ključna pitanja ne budu riješena i upravo zbog toga se rukovodila da je bolje da nas izbjegnu, što je loš i neprihvatljiv potez”, podvukla je Jondićeva.
Identičan stav iznijeli su i radnici u pravosuđu. Tvrde da je nezainteresiranost Vlade za razgovor sa Sindikatom pravosuđa znak da se bježi od stvarnih problema. Dok se ne riješe ključni problemi radnika MUP-a i pravosuđa, postojaće izuzetno visok stepen nezadovoljstva radnika, koje će izraziti javno po dobijanju avgustovskih plata, poručeno je iz sindikata policije i pravosuđa.
Izvori Radničkog univerziteta tvrde da je stoga predsjednica SSRS Ranka Mišić prvo odbila da se obrati poslanicma na sjednici parlamenta, no da su je na to prisilili udruženo pojedine vođe strukovnih sindikata unutar Saveza i potpredsjednik Narodne skupštine Nenad Stevandić. U kratkom obraćanju u Narodnoj skupštini stoga je navela je da „Sindikat pozdravlja povećanje plata, iako simbolično, kao prvi korak u pobošanju materijalnog položaja radnika“. Kazala je i da radno sposbno stanovništvo zbog niskih zarada odlazi iz BiH, te da se taj trend može zaustaviti samo znatnijim povećanjem primanja radnika u realnom sektoru.
Predizborna kampanja
Jedan od najbolje organizovanih nezavisnih sindikata u RS-u, Strukovni sindkat doktora medicine (SSDMRS) saopštio je da je „minorno i lažno povećanje plata u funkciji predstojeće izborne kampanje vlasti i predstavlja smišljenu prevaru za zdravstvene radnike jer ni na koji način neće poboljšati njihov neprihvatljiv materijalni i socijalni položaj“.
”Tvrdimo”, naglasio je predsjednik ovog sindikata dr Miodrag Femić, ”da je nesporna činjenica da je novi Zakon o platama zdravstvenih radnika usvojen uz ozbiljno kršenje odredbi Ustava i drugih propisa RS, kao i ratifikovanih konvencija Međunarodne organizacije rada o univerzalnim pravima radnika i njihovih reprezentativnih sindikata na obavezno učešće u socijalnom dijalogu i kolektivnim pregovorima kod donošenja zakona iz oblasti radnih odnosa, a kojeg kod ekspresnog donošenja ovog važnog zakona uopšte nije bilo”. Strukovni sindikat doktora medicine stoga je ponovo upozorio premijerku RS i i resornog ministra da su samo zadnjim izmjenama Zakona o platama iz decembra 2016. godine bitno smanjenjene stope naknada po osnovu minulog rada, a čime su i svim zdravstvenim radnicima značajno umanjene plate po ovom osnovu i da je potpuno jasno da minorno povećanje ni na koji način ne može da kompenzuje navedeno umanjenje plate koja za veliki broj naših zdravstvenih radnika sigurno iznosi više od hiljadu konvertibilnih maraka na godišnjem nivou.
“Na kraju javno najavljujemo da ovaj Sindikat nastavlja sindikalnu borbu za prava svojih članova svim dopuštenim sredstvima i pozivamo sve zdravstvene radnike da javno osude ovakvu neprimjerenu i potpuno nakaradnu politiku Vlade RS u oblasti plata i drugih naknada, a obraćamo se i svim zdravstvenim radnicima da se aktivno uključe i podrže naše naredne sindikalne aktivnosti i mjere koje će preduzeti organi ovog Sindikata u saradnji sa Sindikatom medicinskih sestara i tehničara RS, a sve u cilju konačnog ukidanja ovog rigidnog i nakaradnog Zakona o platama“, saopštili su iz SSDMRS.
Represija protiv „glasnih“
Kao što smo naveli u uvodu ove analize vlast je mrkvu, u vidu povećanja plata prvu stavila na stol. No za one, a upravo je Strukovni sindikat doktora medicine kao jedan od reprzentativnih sindikata, počelo se s primjenom prijetnji prema članstvu ne bi li se po svaku cijenu ušutkali.
Stoga su i preko menadžmenta zdravstvenih ustanova širom RS poveli kampanju nezakonitog kršenja prava radnika na sindikalno organizovanje. SSDM je na uvid ponudio dokaze da su ministar zdravlja Dragan Bogdanić i što je daleko više zabrinjavajuće Milenko Granulić, predsjednik Sindikata zdravstva i socijalne zaštite RS (koji je članica Saveza sindikata RS), zajedno sa određenim brojem direktora javnih zdravstvenih ustanova koje imenuje Vlada RS započeli nezakonitu i do sada nezabilježenu kampanju protiv slobode sindikalnog organizovanja i djelovanja članova SSDMRS. U saopštenju za javnost naveli su da je cilj ove kampanje da se „ucjenama, pritiscima i prijetnjama, kao i davanjem brojnih lažnih obećanja prisile doktori medicine da odmah napuste ovaj sindikat, a sve sa ciljem da se na taj načiin ukine njegovo legalno i legitimno reprezentativno sindikalno organizovanje i djelovanje, kao i onemoguće i sve buduće sindikalne aktivnosti i mjere koje su najavljene od ovoga reprezentativnog Sindikata“.
Ovaj najnoviji napad na pravo na slobodno sindikano organizovanja doktora medicine u RS, pojašnjavaju iz SSDMRS, uslijedio je nakon nezakonitih i neosnovanih, kao i potpuno neuspjelih tromjesečnih pokušaja Milenka Granulića da pred Odborom za utvrđivanje reprezentativnosti sindikata i udruženja poslodavaca pokuša da obori postajeću reprezentativnost ovog Sindikata i to na način kako je to ministar Bogdanić i najavio još u martu ove godine u svom saopštenju sa sastanka sa predstavnicima Sindikata zdravstva i socijalne zaštite RS.
„Strukovni sindikat doktora medicine sada raspolaže sa novim i brojnim relevantnim dokazima da se ucjene i pritisci na članove sindikata provode organizovano koordinirano i to na način da direktori i drugi rukovodioci zdravstvenih ustanova zloupotrebljavajući postojeće evidencije i podatke o uplati sindikalne članarine, pozivaju povjerenike i članove ovog sindikata na razgovor koji se uglavnom završava ozbiljnim upozorenjima i prijetnjama sankcijama u napredovanju i stručnom usavršavanju, ako radnik odbije da odmah napusti članstvo u Strukovnom sindikatu doktora medicine“, navode u saopštenju za javnost.
Pozivajući se na navedene činjenice, dodaje se u saopštenju, Strukovni sindikat doktora medicine javno izražava protivljenje ovakvim postupcima poslodavaca, kao i ozbiljnu zabrinutost za budućnost socijalnog dijaloga i kolektivnog pregovoranja i poštovanje osnovnih načela vladavine prava u RS, a naročito Ustavom i zakonima garantovanih prava da radnici mogu da po svom slobodnom izboru organizuju sindikat i da se u njega učlanjuju, kao i da je vlastima i poslodavcima zabranjeno da se miješaju u organizovanje i rad sindikata i da nemaju pravo da kontrolišu njegov rad. Stoga će Strukovni sindikat doktora medicine u cilju zaštite prava na slobodu rada sindikata, nadležnim tužilaštvima podnijeti krivične prijave protiv svih lica za koja se utvrdi da postoje osnovi sumnje da su počinili krivično djelo onemogućavanja sindikalnog organizovanja radnika i njihovog sindikalnog djelovanja. Isto tako, ovaj sindikat će zbog nezakonitog miješanja vlasti i poslodavaca pokrenuti i određene mjere i mehanizme međunarodne sindikalne akcije putem Evropske konfederacije nezavisnih sindikata, a čiji je odnedavno član i SSDMRS, navode iz ovog sindikata.
Iako u ovom trenutku na Strukovni sindikat medicinskih sestara tehničara RS, koji je uz SSDMRS dio Unije sindikata zdravstvenih radnika RS ova vrsta represije rukovodstva zdravstvenih ustanova i samog Granulića nije primjenjena i njihovo djelovanje pod konstantnim je opstrukcijama. Stoga se i u donedogled odlaže donošenje zakona koji bi ovu oblast regulisali, prije svega u smislu priznanja sestrama i tehničarima više i visoke stručne spreme. Na taj način , iako je riječ o kadru koje je ta diplome stekao na verifikovanim visokoškolskim ustanovama u RS, ovi radnici primaju plate radnika sa srednjom stručnom spremom iako obavljaju visokosložene radne zadatke.
EPILOG
Prema podacima Državne agencije za statistiku u periodu 2014.- 2017. godina BiH je napustilo 150 hiljada radno sposobnog , kvalifikovanog stanovništva. Iz RS-a se iselilo 68. 270 građana, a taj trend se pojačanim intenzitetom nastavio i u ovoj godini. Među radnicima koji su u potrazi za bolje plaćenim poslovima napustili RS najbrojniji su oni medicnske struke.
To je u razgovoru za Radnički univerzitet potvrdio i predsjednik Samostalnog sindikata medicinskih sestara i tehničara RS Mirko Šerbedžija. Pojašnjava da je taj trend razumljiv ima li se u vidu činjenica da su medicinski radnici u ovom bh. entitetu potplaćeni. – Iako smo loše plaćeni pratimo sve medicinske trendove, educiramo se i posjedujemo znanja i vještine koji se ovdje nedovoljno cijene. Kako je tržište rada Evropske unije za medicinski kadar otvoreno, oni zapravo imaju mogućnost da dobro plaćene poslove ponude onim najkvalificiranijim. Za ljekara specijalistu potrebne su godine učenja , ulaganja. Isto tako je i sa sestrama i tehničarima koji rade na intenzivnoj njezi, kirurškim salama, labaratorijima. Dakle, Njemačka, Austrija…, dobijaju educiran kadar a da u njeg nisu ništa uložili, kazao je Šerbedžija.
Za posljedicu, upozorava , to ima činjenicu da se u zdravstvenim ustanovama zapošljava sve više medicinskih sestara i tehničara koji završavaju polugodipšnje kurseve i koji nemaju adkevatna znanja za poslove koje obavljaju.
I za kraj citrat ću Šerbedžiju iz nadu da se njegove riječi neće obistiniti: ”Bolničke čekaonice, ako se ovako nastavi, bit će jedino čekaonice za groblja“.