Vlasti, nadležne institucije i stručna javnost u Republici Srpskoj konačno moraju da priznaju da je obrazovni sistem u ovom entitetu potpuno urušen i da ga treba početi dizati, na novim osnovama
Piše: Ljiljana Kovačević
Prijemni ispit u junsko/julskom roku na dva javna univerziteta, onom u Istočnom Sarajevu i Banjaluci, potvrdio je da sve manji broj mladih u Republici Srpskoj ima namjeru da svoje školovanje nastavi na ovdašnjim fakultetima.
Na fakultetima u Istočnom Sarajevu javnim konkursom je bio predviđen prijem 2.924 studenta, ali ih se prijavilo manje od pola, svega 1.379.
Na Univerzitetu u Banjaluci konkursom je bio predviđen upis 3.411 slobodnih, ali se prijavilo tek 2.548 kandidata.
Zanimljivo je da se na oba univerziteta prijavio veći broj kandidata za studije medicine, dok je pokazana izuzetno mala zainteresovanost za Ekonomski i Pravni fakultet.
Na Pravnom fakultetu u Banjaluci prijavilo se 147 kandidata, a za upis je predviđeno 460 brucoša, dok se za studij na Ekonomskom fakultetu prijavilo svega 173 kandidata, mada je bilo raspoloživo 305 mjesta.
Slična situacija sa ovim fakultetima je i u Istočnom Sarajevu.
“Osim interesa na medicini, gdje smo jedino imali veći broj prijavljenih od broja mjesta, svuda je 50 do maksimalno 70 odsto odziv u odnosu na broj slobodnih mjesta. Ova slika nije nešto na šta smo navikli. Siguran sam da je to prvi direktni demografski pokazatelj”, izjavio je ranije Radoslav Grujić, rektor Univerziteta u Istočnom Sarajevu.
DEBAKL UPISA
Motivacija da upišu deficitarna zanimanja sa studijskih programa matematike i fizike na Filozofskom fakultetu u Istočnom Sarajevu nije bilo ni to što je Vlada RS obezbijedila finansijsku podršku onima koji se odluče za te smjerove.
Tako je za smjer matematike i fizike bilo devet zainteresovanih, odnosno 15 kandidata za matematiku i računarstvo.
Unija studenata Republike Srpske zatražila je od Senata Univerziteta u Istočnom Sarajevu smjenu rektora Radoslava Grujića zbog katastrofalno loših rezultata upisa na Univerzitet, ocjenjujući da će to neminovno u budućnosti “dovesti do urušavanja, a u konačnici i gašenja” ove obrazovne ustanove.
Unija studenata nije tražila smjenu novoizabranog rektora Univerziteta u Banjaluci Milana Maunage, mada je i ovaj Univerzitet doživio debakl upisa brucoša.
Sunovrat visokoškolskog obrazovanja u Republici Srpskoj potvrđuje i svjetska rang lista univerziteta, prema kojoj se Univerzitet u Banjaluci nalazi na sramnoj 3969. poziciji, dok je Univerzitet u Istočnom Sarajevu iza njega.
Prema ocjenama analitičara koje je kontaktirao Žurnal, notorno je da je od 1992. godine do 2000. godine mnogo mladih ljudi otišlo iz BiH. Djeca koju su oni dobili u inostranstvu su tamo završila srednje škole i ne misle se vraćati u BiH, što je, kako navode, dovelo do tzv. demografske rupe, odnosno smanjen je broj srednjoškolaca koji su trebali upisati fakultet. Broj svršenih srednjoškolaca se svake godine smanjuje, a povećanje njihovog broja se može očekivati tek za koju godinu.
Dalje, navode naši sagovornici, bez obzira na smanjen broj svršenih srednjoškolaca ove godine bile su povećane kvote upisa na javne univerzitete.
Tako su državni univerziteti dobili kvotu da mogu upisati oko 70 posto svih svršenih srednjoškolaca. Te kvote su, kako ističu, dovele do pogrešne slike o upisu, jer su nerealno postavljene. Osim toga, svake godine se više od polovine studenata upisuje u septembru.
Uz to, cijena samofinansiranja na javnim univerzitetima je i dalje visoka za siromašnije građane, a broj studenata na bužetu je smanjen. Nije isključeno da se školarina uskoro i poveća. Sve to je razlog što se sve manji broj mladih odlučuje za studiranje na javnim fakultetiuma.
Kada se pokrene priča o studiranju na javnim fakultetima, odmah se rasplamti polemika o privatnim fakultetima. U poslednjih 7-8 godina pojavio se nerealno veliki broju vanrednih studenata na privatnim fakultetima. Oni su uglavnom “na brzinu” završavali bilo kakve fakultete, prvenstveno da bi ispunili uslove za poslove na kojima su već bili. To je javna tajna o kojoj se priča samo po kuloarima i raspravlja po društvenim mrežama. Nadležne institucije pred ovom činjenicom su i slijepe i gluve.
ŠTA JE MANJE ZLO
Međutim, notorno je i da su neki privatni univerziteti postali mnogo agilniji i brže dižu kvalitet obrazovanja. Javni fakulteti pokušavaju da se nametnu uz podršku entiteta, koji im je obezbijedio zgrade, budžet za toškove i plate, a sad i veće kvote. Činjenica je da javni fakulteti uživaju veće povjerenje građana, od privatnih, ali je na mnogim od javnih fakulteta upitan kvalitet nastave i profesorskog kadra. Javni fakulteti, o čemu je Žurnal ranije pisao, podložni su nepotizmu, a neki od njih su zatočenici rodbinskih dinastija, što ih je dodatno kompromitovalo u javnosti, rapidno im smanjujući ionako poljuljan ugled.
I dok se polemiše o tome šta je manje zlo – upisati javni ili privatni fakultet u RS, malo ko govori o djeci koja izlaze iz osnovne škole bez temeljnih znanja gramatike, matematike i slično, srednjoškolcima koji muku muče sa izražavanjem i pismenošću. Entuzijazam pojedinih učitelja, nastavnika i profesora ne može parirati sistemskom uništavanju obrazovnog sistema u RS, koji traje od završetka rata.
Jasno je da vlasti, nadležne institucije i stručna javnost u Republici Srpskoj konačno moraju da priznaju da je obrazovni sistem u ovom entitetu potpuno urušen i da ga treba početi dizati, na novim osnovama. Reformisati ga, uozbiljiti, učiniti kredibilnim, jer je dobro obrazovanje jedan od osnovnih stubova razvoja svakog društva. Za sada, o tome niko ne razmišlja.
Kao što niko ne mari za to što dobar dio onih koji upišu javne fakultete u RS, to čine samo da bi iskoristili važeći sporazum između nekadašnje Austro-Ugarske i BiH da nakon upisa na neki od javnih fakulteta u BiH mogu otići u Beč ili Grac i za prihvatljivu školarinu tamo nastaviti studije. Uglavnom, bez namjere da se ovdje ikada vrate.
(zurnal.info)