U današnjem putovanju kroz vrijeme pogledajte šta se to nekad sve proizvodilo u Banjaluci.
U 1985. smo godini, Banjaluka je univerzitetski grad (Univerzitet osnovan 1975. godine) sa šest fakulteta i Pedagoškom akademijom (6824 studenta), prije svega privredni centar sa 130 OOUR-a, zatim 49 u društvenim djelatnostima, 10 SOUR-a ( »Rudi Čajavec«, »Jelšingard«, »KPK Krajišnik«, AIPK »Bosanska krajina«, »GIK Kozara«, »Unicep«, »Krajinatrans«, »Krajinaturist«, SOUR za projektovanje i urbanistiško planiranje »Krajina« i »Fakultetsko-medicinski centar«)…
Tabak-Fabrik odnosno fabrika duvana sagrađena je 1888. godine nakon što je Banjaluku posjetio Rudolf Franz Karl Joseph, princ prestolonasljednik Austro-Ugarske. (Princ je već 1889. godine pod još nerazjašnjenim okolnostima najvjerovatnije izvršio samoubistvo u dvorcu Mayerling u današnjoj Donjoj Austriji.)
Početkom XX vijeka fabrika je zapošljavala oko 400 radnika.
Parna pilana, zvanično puštena u rad 21. avgusta 1918. godine, nalazila se u Pilanskoj ulici. Pogled na činovničke i radničke zgrade Industrijskog preduzeća bosanskog dioničarskog društva za iskorišćavanje drveta i pogon parnih pilana “Bosna Boa”, osnovanog 1913. godine u Beču kao Šumsko industrijsko d.d. “Vrbanja”, a likvidiranog 22. avgusta 1941. godine. Naselje je izgrađeno 1924. godine. Poslije Drugog svjetskog rata pilana je prerasla u PDI “Vrbas”. Snimak iz 1933. godine.
Banjalučka pivara. Redovnici samostana Trapisti izgradili su pored niza drugih objekata, 1873. godine i malu pivaru za proizvodnju “eksperimentalnog piva”. Modernizovana je 1876. godine, a dograđena 1879. godine. Nova zgrada pivare izgrađena je 1896. godine. Pivara je djelovala preko više akcionih društava i u vlasništvu Samostana ostala sve do 1945. godine kada je stavljena pod sekvestar. Od 1947. godine Pivara djeluje kao samostalno preduzeće. Velika rekonstrukcija izvršena je između 1970. i 1976. godine. Godine 1991. Pivara je postala dioničarsko društvo. Snimak iz 1979. godine.
Fabrika sokova “Bosanka” (danas “Fruktona” a.d) u Beogradskoj ulici, osnovana je 24. septembra 1958. godine kao trgovačko preduzeće alkoholnim i bezalkoholnim pićem u sastavu Preduzeća “Marijan Badel” Zagreb. Prve proizvodne montažne barake izgrađene su 1967-68. godine u Beogradskoj ulici, a 1970-74. godine izgrađena je savremena fabrika.
Snimljeno 1980. godine.
Fabrika sokova “Bosanka” (danas “Fruktona” a.d. u stečaju)1974. godine potpisan je prvi 10-godišnji ekskluzivni ugovor sa PepsiCo Inc. kada fabrika sokova kao dio AIPK-a (Agro-industrijski i prometni kombinat) počinje proizvodnju i distribuciju Pepsi sokova.
Banjalučka mljekara osnovana je 1953. godine. Građena je od 1954-56. godine a obnovljena je i proširena poslije zemljotresa 1969. godine. Nalazi su se u Ulici dr Mladena Stojanovića a u 2010. godini preradili zvanično posljednje litre mlijeka prije preseljenja u industrijsku zonu ”Aleksandrovac”, opština Laktaši.
Banjalučka mljekara šezdesetih godina prošlog vijeka.
Iako se u svijetu u to vrijeme sve više koristi švedski patent, poznati Tetra Pak, banjalučka mljekara i dalje koristi ”najzdraviju ambalažu” za svoje proizvode – staklo.
Tvornica obuće “Bosna”, osnovana 1938. godine kao mala radionica, prerasla je 1947. godine u tvornicu. Godine 1955. izvršena je značajna sanacija i dogradnja tvorničkih pogona u Kozarskoj ulici (danas Ulica Skendera Kulenovića), na mjestu na kojem se danas nalazi štamparija “Glasa Srpske”. Između 1970. i 1974. godine izgrađeni su novi proizvodni pogoni u Pionirskoj ulici. Snimljeno 1980. godine.
Prvi jugoslovenski konvertor za topljenje čelika, postavljen u krugu Livnice čelika, potiče iz ratnih reparacija. Korišćen je između 1938. i 1964. godine.
Tvornica hidrauličnih strojeva Univerzal
Tvornica obuće je dugo radila za njemački Salamander
Nadaleko poznati Vitaminkin ajvar!
Pekara Žitoprodukt je snabdijevala i okolna mjesta.
Kristal je obrađivao ravno staklo za graditelje najvećih objekata
Incel je sedamdesetih imao najopremljeniji računski centar
Kosmos
Elektrolučna peć Jelšingrada je proradila 1965. godine.
Šezdesetih godina je počela proizvodnja TV prijemnika.
Incelova tvornica Poliester filament je proizvodila poliesterska vlakna.
Na poljima poljoprivredno-industrijskog kombinata (PIK “Mladen Stojanović”) 1970. godine.
Osnovano kao državno poljoprivredno dobro, Nova Topola 70-tih godina dobija naziv PIK “Mladen Stojanović”. To je bio jedan od najvećih poljoporivredno-industrijskih kombinata u bivšoj Jugoslaviji.
1974. PIK kombinat “Mladen Stojanović” je u svom sastavu, pored ostalog, imao i farmu (2.000 muznih krava), svinjogojsku farmu (90.000 tovljenika godišnje), fabriku stočne hrane (60.000 tona godišnje), plantaže (640 hektara).
Fabrika celuloze i papira
Parna pilana u Pilanskoj ulici počela je sa radom na samom kraju I svjetskog rata. Na fotografiji je činovnička kuća koja je pripadala ovom preduzeću. Snimljeno tridesetih godina XX vijeka.
Trgovačka radna organizacija “Narodni Magazin” (“NA-MA”) osnovana 6.12.1945. u Zagrebu otvorila je svoju prvu radnju u Banjaluci 1946. godine u Gospodskoj ulici. Na istom mjestu nakon zemljotresa izgrađena je Robna kuća “Standard konfekcija” da bi istu lokaciju kasnije preuzelo trgovinsko preduzeće “Robne kuće Beograd”, koje je sredinom osamdesetih godina, po svom prometu, bilo treći lanac robnih kuća u Evropi.
Nektar pivo se počelo izvoziti u SAD 1984. godine.
