Krajem januara ove godine zvanično je zaključen postupak likvidacije nad firmom “Ideal design” iz Srebrenice zbog nagomilanih dugova, iako je istoj firmi samo dvije godine ranije opština isplatila 1,6 milion maraka, nakon kupovine jedne nekretnine koja je na sumnjiv način ranije došla u vlasništvo „Ideala“!
Piše: eTrafika.net, Naslovna fotografija: Ilustracija (Izvor: Pixabay.com)
Riječ je o objektu u industrijskoj zoni u Potočarima, a saga oko vlasništva nad njim krenula je još 2008. godine, od kada počinje, pokazalo je istraživanje eTrafike, niz spornih postupaka kojima bi se trebale baviti nadležne institucije. Međutim, domaće pravosuđe, takođe će pokazati istraživanje našeg portala, umjesto da sankcioniše takve postupke, i samo je djelovalo u donošenju niza nezakonitih odluka.
Montirani postupak
Objekat je do 2008. godine bio u vlasništvu državne firme „Drinatrans“ iz Zvornika, kada je, u devastiranom stanju, prodat slovenačkoj firmi „Predence“ iz Dvorske.
Iako su isplatili novac, „Predence“ se nikada nije upisao kao vlasnik objekta jer je u međuvremenu zapao u finansijske poteškoće a potom i stečaj koji je za krajnji rezultat imao likvidaciju same firme.
Sumnjivim radnjama pravo nad navedenim objektom je stekla firma „Ideal design“ iz Novog Mesta (Slovenija), na čijem je čelu bio Mihael Živec. Zanimljivo, kako saznaje eTrafika, pomenuti Živec je, prije nego što se našao na čelu „Ideala“, određeno vrijeme bio menadžer propale firme „Predence“, a 2012. se predstavljao i kao direktor te firme.
Živec je očito iskoristio činjenicu da je bio dio upravljačkog kadra obje firme, i „Provance“, koja je kupila objekat a u međuvremenu propala, i „Ideal design“ koja je preuzela pravo da raspolaže objektom u Srebrenici.
Šta je sumnjivo?
„Ideal“ je notarskim ugovorom, potpisanim 2012. godine u Sloveniji, stekao pravo nad objektom u Srebrenici iako svi zakoni u Republici Srpskoj zabranjuju da se prodajni ugovori za nekretnine koje se nalaze u RS zaključuju kod notara koji se nalaze van BiH.
S obzirom da navedeni ugovor ne može biti validan u RS i BiH, Živec kao direktor „Ideala“ osniva pravno lice u RS istog naziva („Ideal design“), samo sa sjedištem u Srebrenici te pokušava podmetnuti navedeni ugovor kao da ga je potpisala firma iz Srebrenice a ne ona iz Slovenije.
Međutim, uprkos navedenim podacima, Osnovni sud u Srebrenici je presudom potvrdio da je firma iz BiH, osnovana 2013. godine, kupila te stekla pravo na raspolaganje objektom na osnovu ugovora iz 2008. i 2012. godine. Sudija u ovom predmetu bio je Sead Alić, danas predsjednik istog suda, dok je tužbu da se potvrdi pravna valjanost ugovora u ime „Ideala“ podnio Senad Subašić, stručni saradnik u Opštini Srebrenica, koji je i u tom periodu bio zaposlen u Opštini.
Ono što je zanimljivo jeste da „Ideal“ iz Novog Mesta nikada nekretninu nije prenio na imenjaka iz Srebrenice, niti se upisala kao njen vlasnik. Nema ni ugovora kojom slovenački „Ideal“ prodaje nekretninu firmi iz Srebrenice.
Zažmirili na nelogičnosti
Takođe, prema mišljenju pravnika sa kojima smo razgovarali, Osnovni sud u Srebrenici nije mogao donijeti tu odluku pošto je ona u nadležnosti Okružnog privrednog suda u Bijeljini, što dodatno podgrijava sumnje da je čitav sudski postupak od samog početka bio montiran.
Iako je opština putem Pravobranilaštva i suda bila upoznata kako je navedena firma došla u vlasništvo objekta, ona se i pored toga odlučuje da po četiri puta većoj cijeni od tržišne isti kupi od „Ideala“. Prema stručnjacima iz oblasti nekretnina koje smo kontaktirali, imajući u vidu da je objekat gotovo pa ruševina, rečeno nam je da cijena ne može premašiti 450.000 KM! Ipak, Opština 2018. godine objekat plaća 1.600.000 KM i to na osnovu odluke skupštinske većine, koju su u tom periodu činili odbornici srpskih stranaka okupljenih oko SNSD-a i bošnjačka strana okupljena oko SDA.
Prijedlog navedene odluke koju je usvojila skupština sačinila je opštinska administracija, čiju glavnu ulogu su odigrali načelnik opštine Mladen Grujičić te Senad Subašić, ali ovoga puta u ulozi zastupnika opštinskih interesa! Potpuno je nejasno zašto je opština kupila objekat koji je srušen, za koga su neophodna milionska ulaganja a koja pritom, iako obećana, nisu izvršena ni danas, dvije godine nakon kupovine. Ostaje pitanje i zbog čega je opština platila objekat po višestruko većoj cijeni, zašto ga ni danas nije stavila na raspolaganje nekoj firmi za obavljanje djelatnosti ili prodala nekome za obavljanje privredne aktivnosti koja bi dovela do zapošljavanja mještana Srebrenice i na taj način, npr, doprinijela ostanku mladih u ovoj opštini.
U svojoj odluci za kupovinu objekta, Opština je tvrdila da se radi o kapitalnoj investiciji koja će na duge staze biti prodata nekom od subjekata koji se bavi preradom drveta, što bi dalje dovelo do rasta privredne aktivnosti opštine i zapošljavanja njenih mještana. S obzirom da se, dvije godine nakon kupovine objekta, nije ostvario nijedan od proklamovanih ciljeva i s obzirom na to da je Živec nestao iz BiH, dovodi se u sumnju sama namjera lokalnih vlasti i nameće pitanje da li je ovo bila samo još jedna prevara smišljena sa ciljem da se novac izvuče iz lokalnog budžeta a potom slije u privatne džepove?
Subašić negira, činjenice ga demantuju
Senad Subašić u razgovoru sa novinarima eTrafike tvrdi da nije mnogo upoznat sa ovim slučajem, te da je tek sticajem okolnosti upoznao Živeca u periodu kada je Osman Suljić bio načelnik opštine. Takođe, tvrdi da nije nikada radio za Živeca.
“Ne, nisam ja to nikad radio, cijelo vrijeme sam radio u opštini. Radim u opštini od 1999. godine. Kada se Slovenac pojavio, ja sam radio u privredi i prirodno sam bio član tima kod načelnika Osmana Suljića kad se pokretala proizvodnja. U ‘Ideal designu’ nisam bio zaposlen niti sam obavljao poslove za njih. Živec je došao u Srebrenicu i namjeravao je da otvori u tom objektu fabriku. Mi smo podržavali te projekte, nadali smo se novim radnim mjestima. Ta firma je projetkom ‘Kogeneracija’ planirala da proizvodi električnu energiju iz peleta, a na Vladi RS bilo je da da garancije na količinu sirovine, kao što je data za ‘Destilaciju’ Teslić, ali nije obezbijeđena i projekat je pao. Kasnije, ne znam tačno šta je bilo, bio sam u Njemačkoj mjesec dana a kad sam se vratio saznao sam da je prometovana. Ne znam da je kupljen po višestrukoj cijeni niti da je bilo šta urađeno pod sumnjivim okolnostima. Prvi put čujem od vas”, rekao je Subašić.
Ipak, činjenice se ne podudaraju sa Subašićevim tvrdnjama. Naime, on ne samo da je i te kako upoznat sa radom Živeca i sagom o objektu iz Potočara nego je i sam duboko involviran u slučaj. Istraživanje eTrafike pokazalo je da je Subašić jedan od glavnih aktera nekoliko kupovina i prodaja objekta, još od 2008. godine.
Subašić se još prije 12 godina pojavljuje u ulozi punomoćnika firme „Predence“ iz Dvorske, u momentu kada firma kupuje nekretninu od prethodnog vlasnika, Holdinga „Drinatrans“ Zvornik. Tokom 2012. godine Mihael Živec istovremeno se predstavio kao direktor i „Predenca“ ali i firme „Ideal design“ iz Novog Mesta (što notar iz Slovenije bez provjere prihvata kao činjenicu) a potom i „Ideal design“ iz Srebrenice, tako da je Subašić i te kako znao Živeca, ali i detalje slučaja. Da su Živec i Subašić ostali bliski govori i podatak iz 2014. godine, kada „Ideal“ iz Srebrenice tuži „Drinatrans“ pred Osnovnim sudom u Srebrenici, kao zastupnici „Ideala“ se pojavljuju direktor Živec te Senad Subašić.
Grujičić: Živec je plaćao Subašića
Subašića demantuje i načelnik Srebrenice Mladen Grujičić, koji novinaru eTrafike potvrđuje da je upoznat kako je Subašić zastupao i firmu i opštinu, ali i dodao kako u tome ne vidi nikakav problem.
Grujičić je na pitanje da li mu je poznato da kruže informacije o sumnjivim okolnostima kupovine ovog objekta i ulozi Senada Subašića koji se pojavljuje prvo kao zastupnik sovenačke firme u procesu sumnjive kupovine, a onda i kao radnik opštine u momentu kada je opština nekretninu kupila od te firme, odgovorio da „tu nema nikakvih problema i da je ugovor potpisan kod notara u Bratuncu“. Ne vidi nikakav problem ni u tome što se Subašć pojavio kao zastupnik „Ideala“, ali i opštine. Sa procesom prenosa imovine, kaže, upoznat je i pravobranilac, sve je zavedeno u katastru, a plac preveden na opštinu“.
„Subašić je bio na tom projektu, nekada ranije na njemu radio, koliko znam bila je nekad neka namjera da se u tom pogonu otvori proizvodnja ortopedskih pomagala. Svašta se tu pominjalo, a Subašić je bio predstavnik te firme. Živec ga je plaćao da mu završava papirologiju i radi za njega dok je on u Sloveniji. Radio je i tada u opštini i zastupao Živeca. Ne znam zaista pod kakvim uslovima je radio za njega, bio je privatno angažovan. Nakon što nas je upoznao sa detaljima, mi smo direktno komunicirali sa slovenačkom firmom i završili sve za par sastanaka“, kaže za eTrafiku Grujičić.
Advokat Din Tešić, čija je kancelarija specijalizovana za privredno pravo, bankarstvo i investicije, kaže da lice koje je prethodno steklo znanja o određenim pravnim činjenicama, iste je dužno da koristi prilikom zastupanja subjekta u trenutku zastupanja.
“Ukoliko ne postupi savjesno i s povećanom pažnjom u tom slučaju se može postaviti pitanje kako građanskopravne odgovornosti lica tako i krivičnopravne odgovornosti. Inače, jedno od obilježja državne suverenosti da ima vlast nad teritorijom. U ovom slučaju Bosna i Hercegovina, tj. Republika Srpska ima isključivu nadležnost za regulisanje pitanja prometa nepokretnosti na svojoj teritoriji što je regulisano pretežno Zakonom o notarima RS. Članom 68. Zakona o notarima RS propisano je da je za pravne poslove koji su vezani za prenos nepokretnosti ili sticanje vlasništva ili drugih stvarnih prava obavezna notarska obrada isprava, a Član 455. Zakona o obligacionim odnosima RS propisuje da ugovor ovakve vrste mora biti zaključen u pismenoj formi pod prijetnjom ništavosti. Ugovorima zaključenim u inostranstvu se pravna i fizička lica mogu samo obavezati da će zaključiti u BiH i RS Ugovor o kupoprodaji nepokretnosti u skladu sa nevedenim odredbama”, rekao je on.
Naš sagovornik ponavlja da u slučajevima kada se neko nađe u ulozi zastupnika stranog investitora u procesu kupovine objekta, a kasnije i kao predstavnik opštine u otkupu od investitora, dužan je koristiti se saznanjima koje je imao kao zastupnik stranog investitora.
Subašić je, kao predstavnik Živecovih firmi morao biti upoznat sa svim spornim detaljima, a ukoliko je tačno da Grujičić, kako tvrdi, sa njima nije bio upoznat, to znači da je i ovom prilikom Subašić prekršio zakon jer o istom nije informisao načelnika. Ukoliko jeste informisao, onda se otvara pitanje Grujičićeve odgovornosti.
Načelnik tvrdi da je cijena realna
Načelnika Srebrenice Mladena Grujičića smo pitali i o samoj kupovini objekta od strane opštine i problematičnoj cifri koju je opština za njega izdvojila. Grujičić kaže da je objekat otkupljen od “Ideal Design-a” zato što je opština željela da ga vrati u svoje vlasništvo vjerujući da će se pojaviti investitori u Srebrenici. Prostor je ogroman, kaže on, pa su znali da je dobra ideja da on bude u vlasništvu opštine.
„Pregovarali smo sa tom slovenačkom kompanijom da će otvoriti fabriku za ‘pretvaranje toplotne energije u električnu’. Međutim, tražili su garancije da im se može obezbijediti 70.000 kubika drveta, što je bilo neizvodljivo za cijelu Srpsku, a ne samo za Srebrenicu. Pregovarali smo i sa ‘Šumama Srpske’, pokušali smo, ali nije bilo moguće. Kada smo iscrpili sve mogućnosti, pitali smo ih da nam prodaju taj objekat pa da tražimo neke druge investitore. Odgovorili su potvrdno, pa smo angažovali stručnjaka da procijeni objekat. Potom smo pregovarali sa firmom ‘Tapos’ iz Sebije koja je željela da otvori fabriku za proizvodnju stolica. Objekat im se dopao jer ima mnogo prostora. To je bilo 2018. godine. Rekli su da bi u tri godine zaposlili 300 radnika, što je za nas veoma impozantno jer bismo onda riješili problem nezaposlenosti u Srebrenici. Paralelno sa tim, dobili smo poziv predsjednika Srbije Aleksandra Vučića da odemo kod njega u posjetu. Ponio sam sa sobom procjenu ovog objekta, između ostalog. Vučić je tada rakao da će provjeriti tu firmu da nas ne bi neko prevario“, kaže naš sagovornik.
Nekoliko dana kasnije, dodaje on, na račun opštine je uplaćeno milion evra, što je bila donacija koju su prethodno tražili, jer je u taj objekat, pored kupovine, trebalo uložiti da bi se promijenio krov i stolarija.
„Sve je to urađeno i cijela donacija je utrošena u kupovinu i rekonstrukciju. Plaćen je 1,6 miliona maraka, a ostatak je dat za popravke. Nije bio ruiniran, ali jesu bili polupani prozori i bilo je oštećenja od granata koja su sanirana“, rekao je Grujičić.
Na pitanje zašto je objekat plaćen toliko ako je procijenjen na 460.000 KM, on kaže da je tu bilo friziranja izvještaja pojedinih ljudi i medija kako bi se dovela pod znak pitanja isplativost ulaganja u taj objekat, kao i da li je uloženo toliko koliko se tvrdi.
„To je prostor od 3,3 hektara površine, na njemu su tri objekta različitih površina i vrijednosti. Svi oni su procijenjeni posebno, jedan je sigurno vrijedio toliko, ali sigurno je da je kompletna vrijednost parcele sa 3.000-4.000 kvadrata objekata procijenjena približno koliko je i plaćena, možda i više, nikako manje. Imam i ugovor od prethodnog vlasnika, Mihalea Živeca i ‘Ideal Design-a’ koji je kupio za malo više od dva miliona maraka“, rekao je Grujičić.
Dok se Grujičić poziva na cifru od dva miliona maraka iz 2008. godine, podatak iz 2012. godine govori o cifri nešto manjoj od 250.000 evra, koju je „Predence“ knjižio u svom bilansu stanja.
Nakon kupovine – podjela plijena
Treba napomenuti da su, pored lokalnih vlasti, saglasnost za ovakvu kupoprodaju dali i drugi državni organi na nivou RS jer isti nisu nijednog trenutka osporavali navedenu kupovinu iako je sve ukazivalo na to da se radi o sumnjivom poslu koji nije imao nikakvu ekonomsku, političku, privrednu ili drugu opravdanost. Pronevjera više od milion maraka poseban značaj ima ukoliko se uzme u obzir da je ukupan godišnji budžet Srebrenice tek 11,2 miliona maraka (za 2020. godinu), zbog čega je neshvatljivo da u ovom slučaju nadležne institucije još uvijek nikoga nisu procesuirale.
Prema nezvaničnim informacijama, određen broj lokalnih službenika je primio od Živeca značajne novčane iznose, neposredno nakon što je opština od njegove firme kupila nekretninu. Prema tim informacijama, novac je sa računa „Ideala“, nakon što je opština isplatila dogovorenu sumu, proslijeđen na račune dvije firme koje imaju istog vlasnika.
Sa slovenačkim državljaninom Mihaelom Živecom nismo uspjeli stupiti u kontakt a odgovore iz Osnovnog suda u Srebrenici o spornim odlukama koje su donijeli, nismo dobili, iako su bili obećani. Informaciju da li se protiv Živeca i drugih vodi istraga nismo dobili ni iz MUP RS niti u SIPA.