BANJALUKA – Više direktora i zaposlenih u “Šumama Republike Srpske” godinama su plaćali lične kazne sa računa preduzeća, zbog čega su pod istragom Ministarstva unutrašnjih poslova RS, saznaje portal CAPITAL. U „Šumama“ se brane da nema štete, da će uzeti novac refundirati, te utvrditi odgovornost, ali ne objašnjavaju zašto su do sada zatvarali oči na ovu očiglednu, višegodišnju, zloupotrebu funkcija.
Da se direktori u različitim institucijama prema javnim sredstvima i imovini ponašaju kao da je njihovo lično vlasništvo poznato je već odavno, a primjeri iz „Šuma Srpske“ pokazuju da su se odgovorna lica u tom preduzeću drznula da čak i lične kazne plaćaju sa računa preduzeća, odnosno novcem građana Srpske.
Iako, prema podacima do kojih je CAPITAL došao, ova praksa traje više godina, sankcija za zloupotrebu položaja još nema. Da se odgovorni kazne nisu se potrudili ni u Upravi „Šuma“, a ni u Republičkoj upravi za inspekcijske poslove, a imali su uvid u dokumentaciju koja to dokazuje.
Dokumentujući potpuno druga krivična djela, Uprava kriminalističke policije MUP-a RS naišla je na podatke o plaćanju prekršajnih naloga i pomenutim zloupotrebama. Izvještaj tužilaštvu još nije podnesen.
Plaćanje ličnih kazni sa računa „Šuma“ traje najmanje pet godina
Portal CAPITAL u posjedu je više uplatnica koje dokazuju da su direktori šumskih gazdinstava sa računa preduzeća plaćali lične kazne, odnosno one koje im je izrekla šumarska inspekcija kao odgovornim licima u šumskim gazdinstvima (ŠG).
Jedna od uplatnica pokazuje da je zloupotreba položaja evidentirana još prije pet godina. Sa računa registrovanog u NLB banci na preduzeće „Šume RS“ u oktobru 2014. godine plaćena je kazna od 500 KM za Miloša Bjeljca iz ŠG „Klekovača“.
Javna sredstva zloupotrebljavali su i u drugim organizacionim dijelovima „Šuma RS“. Tako je kazna izrečena direktoru ŠG „Ribnik“ Željku Višekruni, u iznosu od 250 KM, u maju 2017. godine plaćena sa računa gazdinstva.
Višekruna se nije zaustavio na plaćanju jedne kazne, već je i par mjeseci kasnije, u oktobru 2017. godine još jednu ličnu kaznu od 250 KM platio na isti način.
Istu praksu Višekruna je nastavio i u 2018. kada je u avgustu ponovio postupak, samo što je taj put kazna bila duplo veća, odnosno 500 KM, ali to ga nije brinulo jer je istu platio opet sa računa preduzeća.
Sa uplatnica je vidljivo da su kazne za Višekrunu plaćane sa računa koji ŠG „Ribnik“ ima u NLB banci.
Najmanje tri lične kazne plaćene su prošle godine i za Čedu Vukovića, tadašnjeg direktora ŠG „Čemernica“ iz Kneževa, takođe sa računa ŠG u NLB banci. Jedna od 500 KM plaćena je u februaru, druga od čak 1.750 KM plaćena je u aprilu, a treća kazna u visini od od 500 KM plaćena je u oktobru 2018.
Vuković je nakon izbora u oktobru prošle godine smijenjen sa pozicije direktora, ali ne zbog navedenih zloupotreba, već što je navodno u toku izborne kampanje radio za suprotnu stranu.
Šume RS: Nisu samo direktori plaćali lične kazne s računa preduzeća, već i drugi zaposleni
Uprava „Šuma RS“ je nakon pitanja CAPITAL-a da li su upoznati sa činjenicom da su lične kazne plaćane s računa preduzeća, priznala da zna za navedene zloupotrebe.
„Nakon obavljene kontrole od strane Službe unutrašnje kontrole i naknadne provjere, konstatovano je da je u nekoliko slučajeva izvršeno plaćanje kazne po prekršajnom nalogu šumarske inspekcije sa računa organizacionog dijela za odgovorno lice“, naveli su u „Šumama“.
Njihova kontrola utvrdila je da su, osim kazni za naprijed navedene direktore, lične kazne plaćanje i sa računa ŠG “Birač” iz Vlasenice, i to u 2018. godini kada je na ime kazni plaćeno 1.250 KM.
U „Šumama“ kažu da se vrši refundacija tog iznosa putem obustava od plata, te ističu da u ovoj godini iz tog ŠG nije bilo uplata po osnovu prekršajnih naloga.
Dodaju da su kazne za odgovorna lica plaćane i sa računa ŠG „Ribnik“, u 2018. godini u iznosu od 1.000 KM, a u 2019. godini u iznosu od 3.000 KM, te da su „knjižena na potraživanje od odgovornog lica – obustave od plate i vrši se refundacija“.
U „Šumama“ ne spominju da su lične kazne za odgovorna lica iz ŠG „Ribnik“ plaćane s računa preduzeća i ranije, odnosno za Višekrunu 2017. godine, što dokazuju uplatnice u posjedu CAPITAL-a.
Dodaju da su ista plaćanja bila i s računa ŠG „Romanija“ Sokolac, te da je u 2018. godini plaćeno 750 KM, a u 2019. godini 500 KM.
Zloupotrebe su vršene, priznaju u javnom preduzeću „Šume RS“, i u ŠG „Drina“ Srebrenica, gdje je u 2018. godini plaćeno 500 KM kazni za odgovorna lica, dok u 2019. godini nije bilo uplata.
„Prethodno navedeni iznosi ne odnose se samo na direktore, već i na novčane kazne izrečene po prekršajnim nalozima i drugim odgovornim licima u organizacionom dijelu“, napominju u Upravi „Šuma RS“.
Ističu da je Uprava „odmah upozorila“ sve organizacione dijelove da odgovorna lica novčane kazne plaćaju isključivo vlastitim sredstvima.
Ne pojašnjavaju kada je to upozorenje „odmah“ bilo, s obzirom da navedene zloupotrebe traju najmanje pet godina, a ističu da će, takođe „odmah“ biti izvršena refundacija.
„Tamo gdje je plaćanje kazni izvršeno sa računa preduzeća, odmah će se izvršiti povrat/refundacija uplaćenih sredstava od odgovornog lica, tako da preduzeću nije nanesena šteta“, pravdaju se iz Uprave JP „Šume RS“.
Iako priznaju da plaćanje prekršajnih naloga i kazni za odgovorno lice nije dopušteno sa računa preduzeća, tek najavljuju pokretanje postupaka za utvrđivanje odgovornosti.
„Uprava javnog preduzeća će putem nadležnih sektora i službi redovno vršiti kontrolu plaćanja novčanih kazni. U svim slučajevima plaćanja kazni sa računa preduzeća, protiv odgovornih lica biće pokrenuti postupci za utvrđivanje odgovornosti, u skladu sa zakonskim i podzakonskim aktima“, naveli su iz „Šuma RS“.
Ne otkrivaju da zbog navedenih zloupotreba istragu vodi i Uprava kriminalističke policije Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srpske.
Inspektorat RS: “Nismo nadležni za kontrolu `porijekla` novca”
U Republičkoj upravi za inspekcijske poslove – Inspektoratu RS, koji su prvi imali uvid sa kojih računa su im plaćene lične kazne, kažu da nisu nadležni za kontrolu “porijekla” novca.
„Što se tiče plaćanja prekršajnih naloga izdatih od strane inspektora Inspektorata, moramo ukazati na činjenicu da ovaj organ nije nadležan za kontrolu finansijskog poslovanja subjekata kontrole, u konkretnom slučaju šumskih gazdinstava, niti za kontrolu poslovnih računa subjekata u smislu transakcija i plaćanja koje neki subjekat vrši, odnosno ovaj organ nije nadležan za kontrolu `porijekla` novca”, istali su u Inspektoratu.
Ističu da je republička šumarska inspekcija, po zahtjevu MUP-a, za potrebe provjera iz nadležnosti MUP-a dostavila podatke o izrečenim prekršajnim nalozima šumskim gazdinstvima u Srpskoj, pravnim i odgovornim licima, za proteklih pet godina.
“Ovom organu nije poznato u kojoj fazi je postupak koji se vodi kod nadležnih istražnih organa”, naveli su u Inspektoratu RS.
MUP RS: Utvrđujemo postoje li elementi krivičnog djela
U MUP-u otkrivaju da je Uprava kriminalističke policije, preduzimajući mjere i radnje povodom dokumentovanja i dokazivanja krivičnih djela izvršenih od strane više lica, a koja su obuhvaćena akcijom „Silva“, došla do saznanja o eventualnim zloupotrebama od strane odgovornih lica, zaposlenim u JP „Šume RS“.
“Eventualne zloupotrebe, jednim dijelom se odnose na plaćanje prekršajnih naloga izrečenih od strane Inspektorata. U vezi sa time, u toku 2018. godine policijski službenici su započeli sa određenim provjerama, s ciljem utvrđivanja postojanja elemenata krivičnog djela, te eventualne krivične odgovornosti određenog broja lica”, navela je načelnik Odjeljenja za odnose s javnošću MUP-a Srpske Mirna Miljanović.
Nakon utvrđivanja svih relevantnih činjenica i okolnosti u vezi sa eventualnim zloupotrebama, ističu u MUP-u, biće obaviješteno nadležno tužilaštvo.
Sindikat: Imali smo sumnje, nikad nam iz Uprave nisu odgovorili
Predsjednik Jedinstvene udružene sindikalne organizacije preduzeća „Šume RS” Dušan Marković rekao je da je ovaj sindikat ranije dopisom tražio od Nadzornog odbora i Uprave „Šuma“ informacije o tome ima li direktora koji su lične kazne, izrečene prekršajnim ili drugim nalozima, plaćali iz budžeta javnog preduzeća.
„Informacije smo tražili jer imamo saznanja da ima ovakvih slučajeva, odnosno da direktori svoje kazne knjiže preko nekih drugih davanja, a plaćaju iz kase preduzeća. Odgovor nikada nismo dobili“, rekao je Marković.
Direktor „poklopio slušalicu“
Direktor ŠG „Ribnik“ Željko Višekruna, prema dostupnim podacima, najmanje tri godine lične kazne plaća iz kase preduzeća.
Višekruna se na poziv CAPITAL-a javio, ali kada je saslušao naše pitanje, prekinuo je vezu i nije se više javljao.
Jokić: Evidentna zloupotreba položaja
Advokat Aleksandar Jokić kaže za CAPITAL da su navedene sankcije lične.
„Sankcija izrečena odgovornom licu unutar pravnog lica jeste njegova lična sankcija, koju mora lično platiti, a nikako tu sankciju da direktno ili indirektno prenese na pravno lice. Notorna je činjenica da sredstva koja se nalaze na računima javnih preduzeća ne smiju da se koriste u privatne svrhe“, ističe Jokić.
Dodaje da, ako se slučaj plaćanja sankcija sredstvima sa računa javnog preduzeća, ispostavi tačan, to predstavlja zloupotrebu položaja.
„Bez obzira na činjenicu da su sredstva vraćena, nije bilo pravnog osnova za njihov prenos“, zaključuje Jokić.
Pojašnjava da Zakon o prekršajima propisuje u članu 5. koja je to opšta svrha propisivanja i izricanja prekršajnih sankcija i definiše da je to suzbijanje protivpravnih djelovanja kojima se ugrožavaju ili povređuju vrijednosti zaštićene prekršajnim zakonodavstvom, čime se obezbjeđuje da građani poštuju pravni sistem i ne čine prekršaje.
„Svrha kažnjavanja je opisana u članu 37. Svrha je da se utiče na počinioca i ostale da ubuduće ne čine prekršaje. Prema tome, svrha kažnjavanja jeste da se utiče na fizičko, ali i pravno lice da ne ponavlja prekršaje“, pojašnjava Jokić.
Dodaje da član 21. propisuje da BiH, Republika Srpska, FBiH i Brčko Distrikt, državni organi, republički organi uprave, organi i jedinice lokalne samouprave i uprave ne mogu biti odgovorni za prekršaj, ali zakonom može biti propisano da za prekršaj odgovara odgovorno lice.
CAPITAL: Svjetlana Šurlan