Izvještaj procjene ulaganja za mHE ”Podivič” sačinila je Olivera Elez, stalni sudski vještak građevinske struke, koja je ujedno dio vlasničke strukture firme “SIMING Trade” doo izvođača radova, ali i šef gradilišta.
Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske je 28. septembra 2017. godine od privrednog društva “BUK” doo Istočno Sarajevo primila zahtjev za produženje preliminarnog prava na podsticaj proizvodnje električne energije na mHE “Podivič” na Kasindolskoj rijeci u opštini Trnovo za dodatnih šest mjeseci.
U podnesenom izvještaju ništa ne bi bilo sporno da Izvještaj procjene ulaganja za mHE ”Podivič” nije sačinila Olivera Elez, stalni sudski vještak građevinske struke. Olivera je i suvlasnik firme “SIMING Trade” doo Foča kojoj je povjerena gradnja ove mini hidroelektrane.
Bez obzira na činjenicu da je sudski vještak izvještajem o procjeni ulaganja mogla pogodovati investitoru koji je angažovao njenu firmu, RERS je u decembru iste godine donio Rješenje o produženju preliminarnog prava na podsticaj.
Iz Udruženja za borbu protiv korupcije “Transparency International BiH” ističu da je sukob interesa oblast koja je u našem zakonodavstvu potpuno neuređena. Niz zakona i podzakonskih akata kojima bi trebale da se preveniraju i sankcionišu potencijalne situacije sukoba interesa su manjkave ili uopšte nisu doneseni. Upravo takve manjkavosti dovode do čestih pojava koje suštinski jesu sukob interesa, međutim formalno-pravno one to – nisu.
“U oblasti vještačenja ove odredbe gotovo da ne postoje, međutim vještaci prema zakonu moraju biti samostalni i nezavisni u obavljanju vještačenja. O svim eventualnim nepravilnostima, organ koji vodi postupak bi trebalo da obavijesti nadležno ministarstvo i da predlaže utvrđivanje odgovornosti vještaka, a može i na prijedlog stranke, te da se u slučajevima nestručnog, nesavjesnog i rada koji nije nezavisan donesu određene opomene ili druge mjere”, izjavio je za SPIN Info Damjan Ožegović, viši istraživač i saradnik za pravne poslove iz Transparency-ja.
Rješenje Regulatorne komisija za energetiku je validno, iako se može pobijati pred drugim nadležnim organima. S druge strane, iz ovog udruženja navode da su dosadašnje odluke nadležnih organa rijetko utvrđivale postojeće sukobe interesa, te da su uvijek bile blagonaklone ka prekršiocima za koje podnosioci prijava smatraju da se nalaze u sukobu interesa, osim ako relevantni zakon ili podzakonski akti izričito i nedvosmisleno ne regulišu zatečeno stanje.
Ništa sporno u tome što je Olivera Elez obavljala ulogu sudskog vještaka i ujedno bila dio vlasničke strukture firme izvođača radova ne vidi ni aktuelni direktor firme “SIMING Trade” d.o.o. Mladen Elez.
“Olivera Elez jeste radila izvještaj, ali je naručilac procjene investitor, odnosno ‘Buk doo’, tako da Olivera Elez nije ni u kakvom sukobu interesa, nije ‘SIMING Trade’ čiji je vlasnik stranka u postupku, već investitor dokazuje Regulatornoj agenciji dio izvedenih radova”, navodi Mladen Elez u izjavi za naš portal i potvrđuje da je njegova majka i pored svega obavljala funkciju šefa gradilišta tokom radova na izgradnji mHE.
Osim toga što je manjkavost oko utvrđivanja sukoba interesa omogućila razvoj porodičnih poslova, tokom izgradnje mHE uočene su brojne nepravilnosti zbog čega je neformalna grupa građana “STOP izgradnji mHE na Kasindolskoj rijeci” nerijetko od nadležnih institucija tražila dodatne inspekcijske nalaze.
“Grupa građana je još 2017. godine, prilikom izvođenja prvih radova na prvoizgrađenoj mHE ‘Podivič’ slala dopise nadležnim inspektorima, načelniku opštine Trnovo kao i nadležnom ministarstvu. U tim dopisima su navedene brojne nepravilnosti koje su građani uočili, a zatim je po izvršenom inspekcijskim nadzoru republički urbanističko- građavinski inspektor 2017. godine zabranio dalje izvođenje radova i građenje mhe ‘Podivič’, dok se ne otklone određeni nedostaci. Jedan od utvrđenih nedostataka jeste neposjedovanje građevinske dozvole, odnosno posjedovanje privremene građevinske dozvole. Takođe, utvrđeno je da je korišten beton neodgovarajuće kvalitete, ali i druge napravilnosti”, navodi Sara Tuševljak član neformalne grupe građana “STOP izgradnji mHE na Kasindolskoj rijeci”.
Osim toga, umjesto jednog od projektovanih mostova, na rijeci su postavljene tri betonske cijevi što je predstavljalo potencijalnu opasnost za nizvodna naselja, kao i za JZU Bolnica “Srbija”. U novembru 2021. ova upozorenja su se obistinila. Kasindolska rijeka se tokom poplave izlila, a u kritičnoj tački Bolnica “Srbija” došlo je do urušavanja obale na putnoj komunikaciji između kovid odjeljena i glavne zgrade Bolnice.
“Zbog najave obilnijih padavina za 08.11.2021. komandant štaba u saradnji sa opštinskom Civilnom zaštitom svu rasploživu mehanizaciju preusmjerio je na kritične tačke od ‘plućnog- kovid’ odjeljenja bolnice ‘Srbija’ do ulice Vasilja Grđića u Donjem Kotorcu. Plan je bio očistiti korito Kasindolske rijeke od svih barijera i prepreka koje su se prethodnih dana pojavile u vodotoku. Cilj je bio spriječiti veće štete po stanovništvo i opštinu”, navedeno je u Informaciji o poplavama koju je sačinila Opština Istočna Ilidža.
Štete od poplava u ovoj opštini procijenjene su na preko 3,5 miliona maraka.
Kao šef gradilišta, ali i suvlasnik firme izvođača radova, Olivera Elez imala je odgovornost da vrši kontrolu kvaliteta izvođenja radova te sprovođenje zakona, propisa i mjera zaštite.
Član 139. stav 6, Zakona o uređenju i prostornom građenju RS navodi: “Ako izvođač pri pregledu potvrđenog glavnog projekta ustanovi takve greške radi kojih bi bila ugrožena bezbjednost objekta, život i zdravlje ljudi, saobraćaj, susjedni objekti ili životna sredina, a investitor, odnosno projektant i uprkos njegovom upozorenju ne ukloni greške, izvođač je dužan da takve greške prijavi urbanističko-građevinskoj inspekciji i do konačne odluke obustavi radove”.
Firma “SIMING Trade” doo u vlasništvu porodice Elez investitor je i izvođač radova brojnih mHE u Republici Srpskoj. Među njima su i mHE “Krupica”, mHE “Oteša”, mHE “Gradac”, sve na području opštine Foča, mHE “Jabuka” i mnoge druge. Nemali broj njih izgrađuju zajedno sa firmom “Bičakčić” doo vlasnika Edhema Bičakčića, nekadašnjeg premijer Federacije BiH, dugogodišnjeg direktora JP Elektroprivreda BiH tokom čijeg mandata gradnja mHE postaje jedan od prioriteta Elektroprivrede.
Borba za koncesije za mHE traje još od 2008. godine kada je Olivera Elez obavljala funkciju načelnice Odjeljenja za urbanizam u opštini Foča. Uprkos tome što je 2004. firma “Eling inžinjering” iz Teslića dobila rješenje Komisija za koncesije RS, a kasnije i sa Vladom RS potpisala ugovor o izgradnji tri mHE na rijeka Govzi, vlasnik firme Dragoljub Malić se četiri godine bezuspješno obraćao opštini Foča tražeći izdavanje urbanističke saglasnosti za izgradnju mHE. Odbijanje zahtjeva za izdavanjem urbanističke saglasnosti Olivera Elez obrazložila je nepostojanjem ovih mHE u Prostornom planu RS, iako postoji zakonska mogućnost da se urbanistička saglasnost van urbanih područja može izdati. Međutim, za ovaj posao u isto vrijeme bila je zainteresovana i firma ‘Siming Trade’. Opet, porodica Elez nije vidjela ništa sporno u tome.
Olivera Elez, kadar NDP-a, trenutno obavlja funkciju načelnice Odjeljenja za privredu i društvene djelatnosti opštine Foča.
Bez obzira na manjkavosti pojedinih zakona i propisa u RS, neformalna grupa građana “Stop izgradnji MHE na Kasindolskoj rijeci” još uvijek vodi borbu za obustavljanje gradnje druge dvije mHE čiji je investitor takođe “BUK” doo Istočno Sarajevo, a izvođač radova “SIMING Trade” Foča. Radovi na izgradnji mHE “Samar” počeli su u junu, trenutno investitor nema nijednu važeću dozvolu, a odustalo se i od gradnje mHE “Slapi”, te bi Kasindolska rijeka barem dijelom trebala biti sačuvana.
Autor: Sanja Vasković – spin-portal.info