Foto: Spininfo
Nakon rata industrijski gigant “FAMOS” zapošljavao je oko 600 radnika. Godinama kasnije uprkos reorganizaciji i obećanjima “FAMOS”, kasnije “MOFAS” gomilao je dugove, a proizvodnja je slabila. Odgovornost nije preuzeo niko. Zadnjih par godina krenula je borba investitora za atraktivno zemljište fabrike u centru opštine pogodno za izgradnju stambenih objekata. Dok je gradonačelnik Istočnog Sarajeva Ljubiša Ćosić obmanjivao javnost da će pokušati spasiti proizvodnju, prodaja zemljišta je već bila dogovorena. Dugovanja MOFAS-a su isplaćena, ali radnika FAMOS-a nisu.
Piše: Sanja Vasković
“Mi smo znali od prvog dana da će ovdje zgrade da budu. Nama je gradonačenik Istočnog Sarajeva Ljubiša Ćosić na sastanku u fabrici sam potvrdio da on ne može spriječiti izgradnju zgrada. To je njegova priča, mi ništa ne izmišljamo“, izjavio je ovo jedan od radnika MOFAS-a tokom protesta radnika u martu 2023.
Da je jedino rješenje što ranija prodaja zemljišta kako bi se namirili nagomilani dugovi fabrike znao je i direktor Stevan Šobot.
Znali su i radnici, znao je gradonačelnik Ćosić, ali i načelnik opštine Istočno Novo Sarajevo Jovan Katić koji je u svom predizbornom programu i najavio premiještanje fabrike.
Samo su se javnosti plasirale drugačije priče.
Dugovi MOFAS-a tada su iznosili oko pet miliona maraka. Zemljište je prodato za oko sedam miliona. Cijena po dunumu iznosila je 230.000 KM.
No, krenimo redom.
Prva prodaja zemljišta dogovorena je par mjeseci nakon pomenutog protesta 2023. godine.
Ugovor je zvanično potpisan u novembru iste godine.
Ukupno 19.905 metara kvadratnih prodato je konzorcijumu firmi za 4.578.920 maraka.
Riječ je o građevinskim firmama iz Istočnog Sarajeva, odnosno:
“DOM INVEST” DOO (Tomo Kosmajac), “MIS” (Vojo Lubura), AKVA MONT MERC (Marko Lalović), “LEGEND” DOO (Mladen Lučić), “LOGISTIC” DOO (Savo Tomašević), “LAKING” doo (Dragan Lalović), “MAPO” doo (Draženko Trifunović).
Prema našim informacijama, konzorcijum je činila i firma SNSD-ovog odbornika Miljana Sladoja “URBANIS” doo, no nakon što nisu platili određeni iznos njihov plac je preuzela firma “MAPO”. Dva placa uzeo je i pomenuti “DOM INVEST”.
U međuvremenu, slijedili su pregovori o prodaji ostatka zemljišta na kojem se tada nalazila proizvodna hala sa mašinama, odnosno onim što je od fabrike ostalo.
“ Ja nisam adresa koja je prodala zemljište MOFAS-a, to je uradilo preduzeće MOFAS, oni imaju tačne podatke sa nazivima kompanija koje su kupci te zemlje, jer su oni kupili tu zemlju za novac, a novac je sasvim ozbiljna stvar da bi se o njoj pričalo površno. Ja ne znam tačne nazive kompanija koje su kupile tu zemlju, tako da ne želim da dezavuišem javnost time što ću Vam dati površne informacije”, rekao nam je gradonačelnik prije par dana.
No, na osnovu naših informacija, upravo je Ćosić bio adresa kojoj su se investitori obraćali.
Drugi dio zemljišta prodat je početkom 2024. godine.
Kupci su slični, no pojavljuju se i nove firme.
Placeve kupuju ponovo “DOM INVEST” i “AKVA MONT MERC”, a kao novi kupci pojavljuju se firme “EURO STAN” direktora Dobroslava Ujića i “MARVEL” (Savo Lalović). Riječ je o firmama koje već grade na području Istočnog Sarajeva.
Posebno je zanimljivo da je dva placa ovog puta kupila i gradonačelnikova prijateljska firma koja polako preuzima veliki dio poslova u ovom dijelu grada. Riječ je o firmi “UNIOTEC” direktora Slobodana Sladoja.
Kamioni “UNIOTEC-a” bili su prisutni na terenu i tokom rušenja hale započetog prije par mjeseci.
Rok za rušenje bio je 1. jul ove godine.
Ove parcele plaćene su oko 2,5 miliona maraka.
Prodajom zemljišta svi dugovi MOFAS-a su namireni, uključujući i dug prema radnicima. Ostalo ih je par, a direktor Šobot ranije je najavio mogućnost nastavka proizvodnje u novim prostorijama na drugoj lokaciji.
Na računu MOFAS-a trenutno stoji nešto više od milion maraka.
No, priča oko FAMOS/MOFAS-a od samog početka je kompleksna, a problem višegodišnji.
Zbog nagomilanih dugovanja FAMOS je često mijenjao direktore jer niko nije htio preuzeti obaveze. Gomilali su se i radnici, a proizvodnja je slabila.
Preduzeće „MOFAS“ formirano je 2015. godine na imovini „FAMOSA“.
U novoformiranom preduzeću 49 odsto vlasništva imao je „FAMOS“, odnosno Republika Srpska , firma „Paul Bernhardt“ imala je dva odsto, njen vlasnik Otte Dirk 24 odsto, dok je Šefik Husaković iz Tešnja imao 25 odsto udjela u vlasništvu.
Na početku se dobro radilo, vremenom, krenuli su novi problemi, a proizvodnja je ponovo slabila.
Razloga je mnogo, kao i međusobnih nesuglasica ko je kriv za propast MOFAS-a.
Važno je napomenuti da je Skupština Grada Istočno Sarajevo 2021. osnovala preduzeće “DIGIS” sa ciljem da preuzimanjem 51 odsto vlasništva vrati preduzeće u državno vlasništvo te spasi od stečaja.
Uslijedila je borba za isplatu dospjelih obaveza preduzeća. Naležni su jedini način vidjeli u prodaji zemljišta da bi se namirila sva dugovanja. Iako se javnosti plasirala druga priča, tako je bilo. Na mjestu proizvodnih hala planirana je izgradnja stambenih objekata.
Ipak, dio zemljišta na istom mjestu i dalje je u vlasništvu FAMOS-a koji sa milionskim dugovima postoji kao pravni subjekt samo na papiru.
Upravo u tome svoju šansu vide stari radnici nekadašnjeg FAMOS-a kao mogućnost isplate zaostalih dugovanja još od prije desetak godina.
Prodajom zamljišta uspjeli bi naplatiti dugovanja.
Prema našim informacijama u toku su pregovori radnika FAMOS-a i gradonačelnika Ćosića. Gradonačelnik radnicima nudi polovičnu isplatu, dok isti zahtijevaju sve što im po sudskim presudama slijedi.
Dogovor još nije postignut.
Na FAMOS je uknjiženo i oko 40 dunuma zemljišta na području Opštine Istočna Ilidža. Načelnik Marinko Božović svojevremeno je najavljivao da će pokušati vratiti ovaj dio u vlasništvo opštine.
Dok se svako bori za sopstveni interes, jasno je da javnog nema.
Proizvodna djelatnost u istočnom Sarajevu ne postoji. Na mjestu fabrika niču stambeno- poslovni kompleksi.
