Foto: Vlada RS
Zbog američkih sankcija najvišim entitetskim zvaničnicima, Republici Srpskoj je onemogućeno zaduženje na međunarodnim berzama, pa se nameće logično pitanje – kod koga se sada za 100 miliona evra zadužuje RS, šta će dobiti oni koji su omogućili to zaduženje i na koji način će taj novac biti doznačen u RS?
Vlada Republike Srpske, koja zbog lošeg političkog rejtinga rukovodstva ovog bh. entiteta, sve teže pronalazi načine da na finansijskom tržištu dobije novac kako bi budžet održala likvidnim, uspjela je da pronađe stranog kreditora, kod kojeg će se zadužiti za 100 miliona evra.
Informacija o tome objavljena je u Službenom glasniku RS i u njoj je navedeno da je Vlada RS 22. novembra donijela “Odluku o prihvatanju zaduženja Vlade RS od 100 miliona evra, što je ekvivalentno 195,6 miliona KM“. U Odluci stoji da je taj kredit namijenjen za obezbjeđivanje sredstava za finansiranje budžetskog deficita i refinansiranje dijela duga. Rok otplate kredita je deset godina, s grejs periodom od godinu dana i kamatnom stopom od pet posto. Otplaćivanje glavnice počinje 21. decembra 2025. godine, dok će se kamata početi plaćati 21. decembra ove godine.
Vlada RS jeste objavila odluku o zaduženju, ali krije informaciju o tome ko je strani kreditor.
Šef Kluba poslanika opozicione Partije demokratskog progresa (PDP) u Narodnoj skupštini Republike Srpske Igor Crnadak zbog toga je uputio je poslaničko pitanje premijeru Radovanu Viškoviću, tražeći da mu se dostavi informacija kod koje institucije ili države se zadužila Vlada za iznos od 100 miliona evra.
“Govoreći o zaduženju od 100 miliona evra na sjednici Narodne skupštine Republike Srpske 27. novembra 2024. godine, saopštili ste da nećete da otkrijete podatak od koga ste dobili taj iznos ‘kako ga ne bi dobili neprijatelji Republike Srpske’. Uvažavajući taj stav, uvjeren da mene ne smatrate ‘neprijateljem Republike Srpske’, očekujem da mi u odgovoru na poslaničko pitanje dostavite tu informaciju”, stoji u poslaničkom pitanju, koje je Crnadak uputio Viškoviću.
Crnadak je za Žurnal izjavio da je Vlada Radovana Viškovića najzatvorenija vlada otkako postoji RS, koja od javnosti, ali i narodnih poslanika krije sve bitne ugovore i informacije, od ugovora sa Kinezima o izgradnji autoputa Banjaluka-Prijedor, preko korona nabavki, do računa napravljenih za održavanje teninskog turnira “Srpska open”.
“Višković je zaštitnik svih lopovluka i marifetluka i, imajući to na umu, za očekivati je da on neće dati nikakakv odgovor. Međutim, nadam se da će on uvažiti da je ovo pitanje narodnog poslanika i da se radi o pitanju koja nigdje na svijetu ne bi trebalo da je sklonjena od javnosti, a to je izvor finansiranja jedne države/entiteta”, kazao je Crnadak.
Dobro obaviješten izvor Žurnala iz Vlade RS kaže da je kredit Vladi od 100 miliona evra odobren iz Mađarske, sa čijim državnim vrhom Milorad Dodik ima odične odnose, ali da taj novac, mada Višković tvrdi drugačije, još nije stigao na konto entitetske vlade. Zapravo, Mađarima je problematično da prebace novac Vladi RS, jer bi i sami mogli doći u problem sa zapadnim zemljama, posebno Sjedinjenim Američkim Državama (SAD), na čijoj se “crnoj listi” nalazi cijeli politički vrh RS zbog udara na Dejtonski sporazum, ustavni poredak BiH i optužbi za umješanost u visoku korupciju.
Zbog američkih sankcija najvišim entitetskim zvaničnicima, Republici Srpskoj je onemogućeno zaduženje na međunarodim berzama, pa se nameće logično pitanje – kod koga se sada za 100 miliona evra zadužuje RS, šta će dobiti oni koji su omogućili to zaduženje i na koji način će taj novac biti doznačen u RS?
Poslanici opozicionih stranaka u Narodnoj skupštini RS tražili su od ministrice finansija RS Zore Vidović da objasni zbog čega je u rebalansu Budžeta, za 12 miliona maraka uvećana stavka koja se odnosi na “Rashode za usluge finansijskog posredovanja u svrhu provođenja Zakona o unutrašnjem dugu i Zakona o zaduživanju, dugu i garancijama”. Naravno, od Zore Vidović nisu dobili nikakakav odgovor, mada tih 12 miliona maraka moraju da budu potrošene do kraja ove godine.
Prema izvoru Žurnala iz Vlade RS, vrlo izvjesno je da je tih 12 miliona maraka namijenjeno posredniku, koji je obezbijedio da Mađari daju RS kredit od 100 miliona evra, po poprilično povoljnim uslovima.
“Kredit od 100 miliona evra na deset godina, sa grejs periodom od godinu dana, i kamatnom stopom od pet posto – to nisu realni uslovi koje RS može da dobije na međunarodnom finansijskom tržištu”, naveo je sagovornik Žurnala.
Zato je, kaže on, veoma utemeljena priča da iz tih 12 miliona maraka treba da se plati posrednik, koji je obezbijedio ovakvu vrstu zaduženja i koji treba da pronađe način da se te pare prebace u RS, a što bi, kako upozorava, mogla da bude i neka vrsta pranja novca.
Vlada RS nastavila je da djeluje potpuno netransparentno, da dodatno zadužuje građane, a da oni ne znaju ni kod koga se zadućuju ni šta je dodatna cijena koju treba da plate da bi vlast RS dobila dio novca potrebnog za održavanje likvidnosti budžeta. Čak i ako na volšeban način tih 100 miliona evra stignu na račun Vlade RS, biće to kratkoročno rješenje za izmirenje najhitnijih obaveza.
Realna situacija je da Vladi RS, pod uslovom da joj na račun stigne ovih 100 miliona evra, nedostaje još oko 700 miliona KM, jer je, prema Zakonu o garancijama i zaduženju, u ovoj godini trebalo da se zaduži za 811 miliona maraka stranom finansijskom tržištu. To je već, sa ili bez sumnjivih posrednika, nemoguća misija.