Ilustracija: Lejla Ahmedspahić, Naratorium
Vlast predvođena gradonačelnikom Mirkom Ćurićem (SNSD), pod geslom “Trebinje nema vremena za čekanje”, građanima je uoči prethodnih lokalnih izbora ponudila dokument – Za naš grad 45 projekata od 2020. do 2022. godine. Četiri godine kasnije, vlast tvrdi da je grad jedno od najvećih gradilišta u RS, opozicija da im je u fokusu više forma od suštine i da su otuđeni od naroda i njegovih potreba, a građani da se radilo stihijski te da je učinak nedovoljan.
Piše: Milanka Kovačević
Šest godina je Mirko Ćurić na čelu Uprave grada Trebinja. Kao najbliži saradnik i čovek od poverenja prethodnika, Luke Petrovića, u fotelju gradonačelnika je seo 2018. kada je ovaj postavljen za direktora Elektroprivrede RS.
Preko bespuća do slobodne zone
U izbornu trku za poslednji mandat krenuo je sa 45 projekata od kojih je tri izdvojio kao najvažnija – izgradnju aerodroma, bolnice i slobodne zone. Prva dva su uglavnom u nadležnosti entiteta Republika Srpska, dok je poslednji – slobodna privredna zona, potpuno u nadležnosti gradske uprave. Ipak, četiri godine i jedan potrošen kredit od milion maraka kasnije, od slobodne zone imamo samo raskrčeno zemljište i osnovano preduzeće u 2023. godini, bez privredne aktivnosti.
Predizborna obećanja SNSD-a 2020.godine/
Iz Kabineta gradonačelnika nam je odgovoreno da je Grad Trebinje je prva lokalna zajednica u Republici Srpskoj gdje je formirana slobodna zona.
“Kroz podršku Vlade Republike Srpske, utrošeno je 800.000 KM za privođenje namjeni 100.000 m2 zemljišta. Ti radovi su uspješno završeni. U međuvremenu su odbornici Skupštine grada usvojili odluku o osnivanju Javnog preduzeća ‘Slobodna zona’ d.o.o. Da bi slobodna zona u potpunosti zadovoljila buduće investitore preostalo je da se izgradi i pristupna infrastruktura, što će biti urađeno u narednom periodu. Završava se izrada nedostajuće projektne dokumentacije kako bi se nastavilo sa uređenjem infrastrukture, što će finansirati Grad Trebinje. Što se tiče samog preduzeća, prema zakonskim aktima za osnivanje slobodne zone, bilo je neohodno da lokalna Skupština donese odluku o osnivanju preduzeća koje bi upravljalo slobodnom zonom. Samo preduzeće će profunkcionisati u punom kapacitetu nakon završetka svih infrastrukturnih radova koji prethode izgradnji prvih proizvodnih pogona. Rukovodstvo novoformiranog preduzeća, kako što smo već rekli, imaće svoje zadatke tek nakon infrastrukturnog opremanja, a do tada su v.d. direktora i Nadzorni odbor angažovani bez naknade. U ovom trenutku, oni vrše isključivo prezentovanje slobodne zone – njenog položaja i infrastrukturne opremljenosti (planova) – potencijalnim investitorima”, tvrde iz Službe za informisanje Grada Trebinja.
Dajana Milišić, odbornica liste Za pravdu i red u gradskoj Skupštini, podseća da su odbornici 2021. godine usvojili kreditno zaduženje od milion maraka za sređivanje slobodne zone:
“Mnogo je dublja ta priča i mnogo je više novca izvučeno nego što mi znamo”, smatra. “Baš na posljednjoj Skupštini je Nebojša Milišić (odbornik op.a.) potegao tu priču. Nama je predstavljeno kako su nadležni za tu zonu obišli dobre primjere slobodnih zona u Srbiji. Između ostalih, pomenuli su Suboticu, Pirot i Zrenjanin. I onda je Nebojša primijetio da su to sve gradovi koji imaju dobre pristupne puteve, autoputeve, i pitao kako misle da dovedu ovdje investitore, kojim putem? Sa koje god strane da krenete, putevi su katastrofalni. Oni, naravno, okrenu priču kao da smo mi protiv nečega, zamaskiraju sve i ne odgovore”, kaže jedina odbornica u Skupštini grada i dodaje da su oni, iako lokalni odbornici, ipak neko ko živi u Trebnju kao krajnjoj tački RS, i da moraju da apeluju da se radi put preko Prijeđela (Foče), da put prema Trebinju mora biti mnogo bolji.
Dajana Milišić/ Ustupljena fotografija
Ako nisu završeni, projekti su pokrenuti
Iako su ključna obećanja na kojima je gradonačelnik sa timom bazirao svoju kampanju u nadležnosti republike, Dragoslav Banjak (SNSD), predsednik Skupštine grada, ne misli da su time doveli u zabludu ili izneverili one koji su im dali glas.
“Naravno da grad ne može da na sebe prihvati taj teret koji, možda i po sili zakona nije u njegovoj nadležnosti. Ali uvijek onaj dio koji se odnosi na lobiranje, na inicijative, na zahtjeve da se nešto uradi, ostaje kao mogućnost svima koji su na čelu jedne jedinice lokalne samouprave”, kaže Banjak i dodaje: “Mogu da potvrdim da je gradonačelnik u tom smislu bio aktivan i svi njegovi nastupi u javnosti, između ostalog, bili su u funkciji pronalaženja najboljih rješenja”.
Predsednik Skupštine grada se slaže da se uvek može postavljati pitanje da li je učinjeno dovoljno.
“Ono što mogu da kažem je da su makar pokrenuti neki značajni projekti i da su dovedeni do različitih faza. Što se tiče obilaznica, urađeno je više na istočnoj, nego na zapadnoj. Što se bolnice tiče, grad je uradio sve što je bilo u njegovoj nadležnosti”, kaže Banjak i pokazuje skupštinsku odluku iz marta 2021. o inicijativi za izgradnju nove bolnice.
“Što se tiče aerodroma, naša je uloga tu bila najmanja. Međutim, jasno je da je naš interes na prvom mjestu i da mi, prije svega, želimo da se jedan takav objekat gradi u Trebinju. Znamo da ima poteškoća, ali, evo, nadamo se jer to bi zaista predstavljalo jedan od najjačih impulsa za razvoj, ne samo grada, nego i regiona”, obrazlaže predsednik Skupštine.
Nova trasa umesto gotove obilaznice
No, za odbornicu Milišić iz liste Za pravdu i red, činjenica da priča o obilaznici traje od 2012. godine dovoljno govori o efikasnosti gradske vlasti koja u kontinuitetu sve ove godine vodi Trebinje.
“Zapadna obilaznica pokazuje da za četiri godine vlasti vi niste u stanju da spojite četiri i po kilometra. Koliko sam shvatila, tu su problem imovinski odnosi”.
Dodaje da je za sve te godine toliko para za te namene izdvojeno, da su pominjane milionske cifre, da odbornici uopšte nemaju jasnu predstavu koliko je novca zaista do sada utrošeno.
Iz kabineta gradonačelnika nam je potvrđeno da su kod zapadne obilaznice problem predstavljali imovinski odnsi, ali i da se radi o “generacijskim projektima” čija je važnost bila prepoznata i pre pola veka.
“Što se tiče izgradnje velike (istočne) obilaznice oko Grada, Grad Trebinje je u cjelosti riješio imovinsko-pravne odnose i vlasnicima zemlje na trasi buduće obilaznice isplaćeno je oko 1.000.000 KM iz gradskog budžeta. Time su se stvorili preduslovi da nadležno preduzeće „Putevi Republike Srpske“ raspišu javnu nabavku za njenu izgradnju, što je i učinjeno u prošloj godini. Prema informaciji iz Puteva Republike Srpske – do ovog trenutka nije izabran izvođač radova. Građevinska dozvola je izdata. Nakon izbora izvođača radova, ostvariće se svi preduslovi za početak prve faze radova na probijanju trase od Banjevaca do Aleksine Međe. Takođe, na budućoj trasi obilaznice oko grada najvažniji objekat je most preko rijeke Trebišnjice, čiju izgradnju finansiraju „Hidroelektrane na Trebišnjici“. Prema posljednjim informacijama, most, dužine 484 metra i širine 11 metara, biće u potpunosti izgrađen do kraja ove godine. Izgradnjom ovog važnog infrastrukturnog projekta biće saobraćajno rasterećen uži centar grada. Iz tog razloga, ovo je generacijski projekat koji je predviđen da se gradi još u aktima Opštine Trebinje iz sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog vijeka”, odgovoreno nam je iz gradske uprave.
Za zapadnu obilaznicu koja bi teretni saobraćaj izmestila iz grada na putu Dubrovnik – Mostar kažu da su radovi zasutavljeni zbog nemogućnosti rešavanja, između ostalog, i imovinsko-pravnih odnosa, ali i donošenja odluke o izgradnji slobodne zone i aerodroma.
“Iz tog razloga se pristupilo određivanju nove trase buduće zapadne obilaznice, za koju je u međuvremenu urađena nova projektna dokumentacija. Nakon projektne dokumentacije, slijedi ispunjavanje preostalih dijelova procedure kako bi se radovi mogli nastaviti”., saopšteno nam je iz kabineta gradonačelnika.
Priča o aerodromu proslavila punoletstvo
Regionalno možda najpoznatije obećanje lokalnih vlasti je aerodrom u Trebinju. Za Dajanu Milišić reč je o priči nad pričama.
“Mi smo napravili parodiju za 18. rođendan priče o aerodromu. Dizani su krediti, otvarano je preduzeće, plaćani su radnici”, nabraja Milišić sve ono što je, po njenom mišljenju, bilo uzaludno trošenje javnog novca.
Iz Uprave grada su saopštili da se na projektu radi.
“Ovaj projekat će graditi Vlada Srbije uz punu podršku Vlade Republike Srpske i Grada Trebinja. Do sada je završen glavni projekat, izrađeni su brojni elaborati i dobijene saglasnosti, usvojen je Zoning plan posebne namjene, a počinje i proces eksproprijacije zemljišta za šta je Vlada Srbije već obezbijedila finansijska sredstva. U Gradskoj upravi je nedavno održan sastanak predstavnika vlada Srpske i Srbije, Aerodoroma Srbije, Aerodroma Trebinje i Grada Trebinja i dogovorena je i dinamika izgradnje i pristupnih saobraćajnica, što je predviđeno i novim nacrtom Urbanističkog plana Grada Trebinja, koji će se uskoro naći pred odbornicima lokalnog parlamenta”, najavili su.
Brzi na obećanju
Stanovnici Trebinja u svemu tome nastoje da nađu neki svoj interes. Neki sa kojima smo razgovarali smatraju da je sve što je urađeno bilo stihijski.
Centar Trebinja/ Foto: Milanka Kovačević, Naratorium
“Mislim da se sa potencijalom koji Trebinje ima moglo i moralo mnogo bolje”, kaže nam jedan privatni preduzetnik i to ilustruje svojim iskustvom. Objašnjava da je jedno od obećanja gradske vlasti bilo i smanjenje nezaposlenosti. Mera koju su predvideli je da se radnicima u Trebinju da novčani podsticaj.
“Pozvali su (iz Uprave grada prim. aut.) poslodavce na sastanak i prezentovali svoju namjeru da na osnovu podataka iz APIF-a (Agencija za posredničke, informatičke i finansijske usluge) za 2022. godinu, svim radnicima koje zapošljavaju biti jednokratno isplaćena sredstva kao podsticaj da ostanu da rade u Trebinju. Iako su izabrali 2022. godinu kada smo svi imali manje zaposlenih nego u 2023. podržali smo ovu mjeru, no, od toga, bar za sada nije bilo ništa. Ništa nije uplaćeno”.
U prilog tvrdnji da se brzo i lako obećavalo, a sporo realizovalo, ide i primer uspešnih školaraca kojima su iz gradske uprave pre dva meseca obećali da će im, za postignute rezultate u učenju i na takmičenjima, u roku od sedam dana, isplatiti novčane nagrade. Deca još čekaju.
Odbornica Milišić tvrdi da je gradskoj vlasti bitno da ispuni formu i da o suštini ne brine.
“Običnom građaninu se čini da je nešto kao dobro urađeno, a kad se malo zagrebe, vidite suštinu koja nije nimalo fina. Evo, konkretno, studenti su dobili stipendije. Dobro. A šta su morali za to? Da li su morali postati članovi partije? Oni nazivaju projektom i to što su napravili SNSD udruženje penzionera, između ostalog. Jer, znamo da su sve podijelili. Šta god je dobro funkcionisalo u gradu su politikom podijelili. Od penzionerskih do folklornih društava. Ono što nisu uspjeli da razjedine, to su ugasili”, tvrdi ona.
Dragoslav Banjak, pak, smatra da se razvoj Trebinja u proteklom periodu može meriti sa onim iz vremena izgradnje Hidroelektrane na Trebišnjici i ostalih impresivnih industrijskih kapaciteta iz vremena bivše Jugoslavije.
“Trebinje postaje nešto o čemu se razmišljalo 1975. godine kada je rađen urbanistički plan koji se zvao Trebinje 2000. Tada je viđena uloga Trebinja kao jednog trgovačkog posrednika između primorja i kontinentalnog zaleđa. Navešću nešto što je vrlo konkretno i što govori da je Trebinje napravilo iskorak u smislu proizvodnje hrane. Broj registrovanih gazdinstava od 2016. je porastao za tri puta – sa nešto više od tri stotine, nemojte me baš držati za riječ, govorim okvirno, do gotovo hiljadu”, kaže Banjak i dodaje da veliku ulogu u tome ima Hercegovačka kuća preko koje se plasiraju proizvodi, ne samo lokalnih poljoprivrednih proizvođača, nego sve više i iz unutrašnjosti Hercegovine.
Dragoslav Banjak/ Foto: Milanka Kovačević, Naratorium
Ono što su stanovnici Trebinja osetili je za skoro tri puta povećanje poreza na nepokretnosti.
“Moja kuća, koja je vrijedila 80 hiljada, sada je procijenjena na 300 hiljada iako ja te pare za nju na tržištu ne mogu da dobijem”, kaže jedna stanovnica Trebinja i dodaje da ne zna na osnovu čega je određena ta stopa, ali da ostavlja trag na njen kućni budžet.
Građani Trebinja će na pretstojećim izborima moći birati između tri kandidata: aktuelnog gradonačelnika Mirka Ćurića (SNSD), Ranka Vučinića, nezavisnog kandidata i bivšeg člana SDS-a i mladog Lazara Radana iz liste Za pravdu i red.
Izvor: Naratorium
