Foto: BHRT
Sticanje kandidatskog statusa za pristupanje Evropskoj uniji nije djelovalo stimulativno na institucije Bosne i Hercegovine da zapnu i što prije ispune 14 prioriteta na koje su se obavezale, pokazale su analize.
Umjesto toga, predstavnici vlasti BiH učinili su niz koraka unazad usvajajući retrogradne zakone, gušeći medijske i građanske slobode, te svjesno izazivajući političke krize.
Prema analizi Transparency International-a BiH, ispunili smo samo jedan prioritet i to onaj koji se odnosi na formiranje Parlamentarnog odbora za stabilizaciju i pridruživanje.
Međutim, taj odbor se ni ne sastaje.
“Pet prioriteta realizovano je samo parcijalno, uz generalno pogoršanje po mnogim pitanjima demokratije, ljudskih prava i funkcionisanja institucija. Od usvajanja Mišljenja Evropske komisije 2019. godine, BiH je nazadovala u mnogim segmentima“, navodi TI BiH.
Napominju da ne samo što je BiH nazadovala u pojedinim segmentima relevantnim za ispunjavanje prioriteta, nego su institucije na svim nivoima pokrenule procese uskraćivanja osnovnih ljudskih prava čije posljedice će trpjeti svi građani.
“Ovo je najjasnije ilustrovano izmjenama Krivičnog zakonika RS koje su u atmosferi linča, verbalnih i fizičkih napada protiv novinara, te kroz problematične procedure, klevetu ponovo prepoznale kao krivično djelo. Slične negativne tendencije vidljive su i u ostatku zemlje, u vidu Nacrta zakona o prekršajima protiv javnog reda i mira Kantona Sarajevo. Ako se zakon usvoji pod izgovorom borbe protiv lažnih vijesti, mogao otvoriti prostor za ograničenje slobode govora i cenzuru, razotkrivši namjeru vlasti širom Bosne i Hercegovine da suzbiju kritiku i ućutkaju građane, medije, opoziciju i nevladine organizacije koje ukazuju na korupciju“, napominju u TI BiH.
Jedan prioritet samo formalno ispunjen
Iako je u oblasti demokratičnosti i funkcionisanja vlasti ostvaren prioritet i formiran Parlamentarni odbor za stabilizaciju i pridruživanje, u ostalim segmentima ova oblast je značajno unazađena zahvaljujući političkim opstrukcijama.
“Tu se prije svega misli na problem nesprovođenja odluka Ustavnog suda, dovođenje u pitanje njegovih nadležnosti, prijetnje potpunom obustavom dijaloga sa EU i primjene SSP i blokiranjem rada institucija zahvaljujući političkim odlukama koje dolaze mahom iz Republike Srpske“, kažu u TI i dodaju da je u oblasti vladavine prava i borbe protiv korupcije generalno primjetno nazadovanje a ključni zakoni ne samo da nisu još usvojeni već se pokušavaju usvojiti rješenja koja su lošija od postojećih.
Napominju da još uvijek nije usvojen Zakon o BiH, a da predstavnici vlasti rade samo na zaštiti pojedinačnih interesa što najbezočnije pokazuje i ekspresna procedura usvajanja izmjena Zakona o sprečavanju sukoba interesa RS, koje legalizuje određene oblike sukoba interesa. U tom smislu navode i povlačenje Nacrta zakona o sprečavanju sukoba interesa u institucijama BiH i Nacrt zakona o sudovima BiH od strane Savjeta ministara, dok je donesena odluka o odobravanju sredstava za zgradu UIO u Banjaluci.
U Ministarstvu za evropske integracije i međunarodnu saradnju RS kažu da su realizovne određene aktivnosti u okviru ispunjavanja 14 ključnih prioriteta, poput izmjena Izbornog zakona BiH, te da je započeta izrada Programa integrisanja BiH u EU, a usvojen je Poslovnik o radu Parlamentarnog odbora za stabilizaciju i pridruživanje.
“Međutim, najteža pitanja, kao što su “supstitucijska klauzula”, jedinstveni Zakon o sukobu interesa, sprovođenje presude Evropskog suda u predmetu Sejdić-Finci, uklanjanje “nacionalnog veta” i slično, neophodno je usaglašavati na najvišem političkom nivou“, kažu u ovom ministarstvu.
Napominju da je u julu ove godine održana sjednica Kolegijuma za evropske integracije na kojoj su doneseni zaključci vezani za nastavak realizacije aktivnosti na ispunjavanju ključnih prioriteta.
“Smatramo da je rješavanje pitanja stranih sudija u Ustavnom sudu BiH najvažniji prioritet koji je pred nas postavila Evropska komisija, te da će tek rješavanjem tog prioriteta biti ostvareni uslovi za dalji napredak ka punopravnom članstvu u EU“, rekli su.
Kojih 14 prioriteta mora ispuniti BiH?
Da bi BiH ušla u EU, mora ispuniti 14 prioriteta i to da osigura da se izbori sprovode u skladu sa evropskim standardima, da se obezbjede vidljivi rezultati mehanizma koordinacije o pitanjima koja se odnose na EU na svim nivoima, kao i pravilno funkcionisanje Parlamentarnog odbora za stabilizaciju i pridruživanje. BiH mora temeljno unaprijediti institucionalni okvir da bi se ostvarila pravna sigurnost u smislu podjele nadležnosti između nivoa vlasti i garantovala nezavisnost pravosuđa. Mora se reformisati pravosuđe, uključujući i rješavanje pitanja međunarodnih sudija, te obezbjediti jednakost građana.
Među prioritetima su i konkretni koraci na unapređenju okruženja pogodnog za pomirenje kako bi se prevazišlo nasljeđe rata i funkcionisanje pravosuđa kroz usvajanje novih zakona o Visokom sudskom i tužilačkom savjetu i sudovima BiH, te jačanje prevencije i borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala, uključujući i onu protiv pranja novca i terorizma.
Kao osmi prioritet se navodi efikasna koordinacija upravljanja granicama, upravljanje migracijama i azilima, a kao deveti zaštita prava svih građana, posebno osiguravanjem primjene zakona o nediskriminaciji i rodnoj ravnopravnosti.
Od BiH se traži i da osigura pravo na život, podsticajno okruženje za civilno društvo, sloboda govora i medija, kao i zaštita novinara. Zahtijeva se i unapređenje zaštite i inkluzija ranjivih grupa, posebno osoba sa invaliditetom, djece, LGBTI osoba, pripadnika romske zajednice, pritvorenika, migranata i tražilaca azila, kao i raseljenih lica i izbjeglica te reforma javne uprave.
Ministarstvo se drži Dodikove retorike o kleveti
Nakon uvida u odredbe Prijedloga zakona o izmjenama i dopunama Кrivičnog zakonika Republike Srpske kao i zakonodavstva Evropske unije, kažu u ovom ministarstvu, utvrdili su da ne postoje obavezujući izvori prava Evropske Unije koji se odnose na predmetnu materiju, što znači da je njeno rješavanje prepušteno državama članicama.
“U mnogim državama članicama Evropske unije kleveta i uvreda su na sličan ili stroži način regulisane krivičnim zakonodavstvom. Neki od primjera su Njemačka i Austrija, ali i novije države članice Slovenija, Bugarska i Hrvatska. U Njemačkoj, Austriji i Sloveniji su u ovoj oblasti, osim novčanih kazni, propisane i kazne zatvora, a u Bugarskoj i Hrvatskoj novčane kazne. Poveljom osnovnih prava EU zajamčena je sloboda izražavanja. Međutim, ta sloboda nije apsolutna i može biti ograničena. Unija podržava slobodu izražavanja ali i odgovornost za javno izgovorenu riječ“, kažu u ministarstvu.
Napominju i da je najrelevantnija za davanje ocjene o napretku, stagniranju ili nazadovanju u procesu evropskih integracija je Evropska komisija, a da je Srpska dala svoj doprinos. Kažu i da imaju konstruktivan pristup i u vezi sa ostalim prioritetima.
“Na primjer, kada je u pitanju slučaj “Sejdić-Finci”, odnosno implementacija predmetne presude Evropskog suda za ljudska prava, Republika Srpska je imala konstruktivan stav, ali je do neispunjenja došlo zbog nemogućnosti dogovora unutar Federacije BiH. Isto tako, Republika Srpska u potpunosti podržava realizaciju Prioriteta četiri o reformisanju Ustavnog suda, uključujući i rješavanje pitanja međunarodnih sudija i osiguravanje sprovođenje njegovih odluka, ali dosadašnji prijedlozi iz Republike Srpske da se usvoji Zakon o ustavnom sudu BiH koji bi regulisao ovo pitanje nisu dobili podršku na nivou BiH“, kažu u ovom ministarstvu.
Andrijana Pisarević/Capital