Tajna čelika iz Damaska

 

Tajna blistave legure drevnih majstora je, izgleda, konačno razotkrivena. Izgleda da su bliskoistočni kovači nenamjerno stvorili ugljenične nanocijevi, strukture promjera milijarditog dijela metra koje se danas koriste u modernim tehnologijama zbog svoje lakoće i čvrstine. Elementi nastali u procesu kaljenja i kovanja ukazuju na najranije korišćenje ugljeničnih nanocijevi, tvrdi profesor Peter Paufler sa Tehničkog fakulteta u Drezdenu. Svoj zaključak zasniva na istraživanju pod elektronskim mikroskopom fragmenata slomljene sablje napravljene u 17. vijeku od čelika iz Damaska.

Nanocijevi su, najvjerovatnije, pomogle formiranje i nastanak karbidnih nanožica gvožđa, čime se mogu objasniti čvrstina i ljepota šare istočnjačkih sječiva. U izmišljenoj priči o krstašima ser Valtera Skota, pisac opisuje islamsku armiju naoružanu mačevima “duboke plave boje, označenih desetinama miliona krivudavih linija”. Profesor Paufler objašnjava: “Da bi se postigla takva šara, kovači su pravili žljebove u sječivu i nisu ih uklanjali. Zatim bi isti postupak bio ponovljen mnogo puta”.

Sječiva iz Damaska su kovana iz malih komada čelika zvanih vuc, vjerovatno nastalih u Indiji ili Serendipu (Šri Lanka). Na desetine peći koje su mogle da dostignu izuzetno visoke temperature za topljenje visokokvalitetnog čelika, a koje potiču iz 7. vijeka naše ere, otkriveno je tokom iskopavanja u Samanalavevi istočno od Kolomba na Šri Lanki 1990. godine. Nema sumnje da je odatle čelik otpreman na sjever, zatim je svaki komad metala obrađivan na nevjerovatno sofisticirani način.

Sablje iz Damaska se prvi put pominju još 900. godine naše ere, ali je tajna njihove izrade izgublejna u 18. vijeku. Profesor Paufler veruje da će nakon detaljnih analiza, moći da svijetu ponovo pokloni izgubljeni drevni recept za čelik iz Damaska. ​