Balkan bio središte izgubljenog kontinenta (VIDEO)

Foto: Printscreen

Nedavna istraživanja pokazuju da je Balkan prije više od 200 miliona godina bio dio izgubljenog kontinenta koji naučnici nazivaju “Greater Adria”, Velika Adrija ili Veliki Jadran u slobodnom prevodu.

Jedini vidljivi ostaci Velike Adrie danas su planinske lanci južne Evrope, kao što su Alpe, Apenini i Balkanski planinski lanac. Ove planine su se formirale jer je Velika Adria bila subducirana, odnosno gurnuta ispod Evroazijske ploče.

Geolozi su bili u mogućnosti rekonstruisati oblik i lokaciju Velike Adrije proučavajući stijene i geološke strukture Mediteranskog regiona. Na primjer, naučnici su otkrili da su mnoge stijene u Alpama i drugim planinskim lancima slične stijenama koje se nalaze u Sjevernoj Africi. Ovo sugeriše da je Velika Adrija nekada bila povezana sa Sjevernom Afrikom. 

Prema istraživanju koje je trajalo deset godina, a koje je vršilo Univerzitet u Utrehtu, komad kontinentalne ploče veličine Grenlanda se nekada odvojio od današnje Sjeverne Afrike, a zatim potonuo plašt Zemlje ispod današnje južne Evrope.

Naučnici su rekonstruisali evolucionu istoriju planinskih lanaca i mora u regiji. Da bi to postigli, geolozi iz različitih zemalja deset godina detaljno su proučavali sve planinske lance od Španije do Irana i zaključili da se veliki komad kontinentalne ploče Sjeverne Afrike uronio u mantu Zemlje ispod današnje južne Evrope.

Prema rukovodiocu istraživačkog tima, Douwe van Hinsbergen, profesoru Globalne tektonike i Paleogeografije na Univerzitetu u Utrehtu, većina planinskih lanaca u ovoj regiji potiče iz jednog kontinenta koji se odvojio od Sjeverne Afrike prije više od 200 miliona godina.

Izgubljeni kontinent Velika Adria kretao je prema sjeveru iz Afrike a zatim se komad kontinentalne ploče veličine Grenlanda odvojio od onoga što će postati Sjeverna Afrika i počeo ploviti prema sjeveru. Između prije 120 i 100 miliona godina, ta ploča se sudarila s današnjom južnom Evropom.

Iako brzina tog sudara nije prelazila tri do četiri centimetra godišnje, završila je razbijajući koru debljine od 100 kilometara (62 milje) na sjevernijoj kopnenijoj masi.Jedini preostali dio ovog kontinenta koji je netaknut i iznad površine mora danas je traka koja se proteže od Torina u Italiji preko Jadranskog mora do pete čizme koja čini Italiju. Otrgnuti dijelovi takođe su preživjeli u planinama Apenina i Alpama, kao i na Balkanu, u Grčkoj i Turskoj.

Rekonstrukcijom izgubljene Velike Adrie, geolozi su sada dali značajan doprinos temeljnom tijelu znanja o formiranju planinskih lanaca. Prema van Hinsbergenu, “subdukcija”, guranje jedne geološke ploče ispod druge, osnovni je način na koji se formiraju planinski lanci, prenosi Oslobođenje.