Foto: Gerila
Novinari iz Republike Srpske malo očekuju od predstojećeg izvještaja Evropske komisije o stanju u BiH, najvažnijeg godišnjeg izvještaja o napretku ka EU.
Ako je suditi prema izjavama koje su dali za “Nezavisne”, većina ih ne očekuje da će EU izvršiti dovoljan pritisak na vlasti u RS u vezi s nedavno usvojenim krivičnim odredbama o vraćanju klevete, s obzirom na to da kažu da su im predstavnici EU priznali da su ih predstavnici vlasti obmanuli jer su bili obećali da ovaj zakon nikad neće biti usvojen. U izvještaju bi od pomoći novinarima bilo jedino da se u poglavlju o stanju ljudskih prava i medijskih sloboda istakne da je došlo do nazatka, jer bi to poslalo jasnu poruku zemljama članicama EU koje treba da odlučuju da li će započeti pregovore s BiH o članstvu. Ukoliko u izvještaju bude korišten neutralan jezik ili blage ocjene, onda bi to značilo da ovaj zakon nema veliki značaj za EU.
Siniša Vukelić, predsjednik Kluba novinara Banjaluka, kaže da bi EU morala jasno i nedvosmisleno da osudi usvajanje ovog zakona, kao i najavu novog zakona o registru nevladinih organizacija. Sve drugo bi, kako kaže, pokazalo da EU ovaj zakon nije mnogo važan.
“Očekujem da se još jednom pozovu vlasti da uklone izmjene Krivičnog zakonika i da odustanu od zakona o nevladinim organizacijama, koje bi bile označene kao strani agenti. To je vrlo važno i zbog opstanka medija i da ih se ohrabri da nastave svoj posao još većim intenzitetom”, kaže on. Vukelić je rekao da nije bilo posebnih kontakata s predstavnicima EU uoči pisanja ovog izvještaja, ali je dodao da su stavovi medijske zajednice jasni.
“Naši stavovi su do sada jasni svakom ko je želio da nas sluša. Potpuno su jasne pozicije, imamo osude i međunarodnih organizacija i ako to nije do sada shvaćeno od strane briselskih zvaničnika, onda teško da se još ima šta reći”, smatra on.
Novinar Darko Momić smatra da će osude u izvještaju biti, ali da će sve ostati samo na tome.
“Trebalo bi da stoji da Republika Srpska standarde zemalja EU na koje se poziva doživljava kao švedski sto, pa uzima samo ono što joj se dopada. Prije kriminalizacije klevete trebalo je da usvoji niz drugih zakona pozivajući se na praksu i standarde EU, a onda da eventualno usvoji ove nakaradne izmjene Krivičnog zakonika”, rekao je on.
Novinar Nikola Morača, čiji je automobil nedavno, uz automobil novinara Aleksandra Trifunovića, bio oštećen, što je bilo shvaćeno kao direktna prijetnja, smatra da bi u Brisel trebalo poslati prazan papir.
“U BiH, odnosno Srpskoj ugušeno je osnovno pravo na slobodu govora, a nisam vidio da se neko pošteno počešao zbog toga. Ako su osude i kritike jedini način borbe protiv satiranja osnovnih ljudskih prava, onda me ne bi čudilo da se nastavi u tom pravcu. Možda ćemo u narednom periodu dobiti i zakon da se ne smije ništa pisati bez zvaničnog odobrenja vlastodržaca. Vjerovatno će i takav zakon naići na osudu EU”, rekao je on.
Novinar Mladen Vujinović smatra da izvještaj neće imati nikakvog efekta na terenu.
“Uporište za taj stav nalazim u uzaludnom apelovanju predstavnika Brisela na vlasti da ne usvajaju odredbe Krivičnog zakonika o kriminalizaciji klevete. Ti apeli nikakav efekat nisu dali, osim što su podstakli i ohrabrili najžešće simpatizere vlasti i njihove najglasnije vedete da optužuju one koji su protiv kriminalizacije klevete za saradnju sa, vlastima navodno mrskim, stranim faktorom”, ističe on.
Novinarka Ljiljana Smiljanić smatra da će u izvještaju biti pomenuti i kriminalizacija klevete i najava zakona o nevladinim organizacijama, ali kaže da ne očekuje ni osudu ni posljedice.
“I ranije smo mogli da vidimo da ti izvještaji ne odražavaju stanje u kojem živimo, da često funkcioneri u BiH čak dobiju i pohvale. I kandidatski status smo dobili, a da nismo ispunili zahtjeve EU. A od tada situacija se dodatno pogoršala, naročito za medije, novinare i aktiviste”, zaključila je ona.