Gradiška – Buvljak puni džepove tajkuna

Buvljak u Gradišci

Privatnik mimo tendera i zakona koristi javne površine u Gradišci. Umjesto u budžet, desetine hiljada maraka ostaju u džepovima pojedinaca. Postoji li veza između “Buvljaka” u Gradišci, Nikole Kragulja i “mafijaškog bosa” Ljubiše Buhe Čumeta iz Beograda?

piše: Miljan Kovač

Dok se u Gradišci svako malo organizuju humanitarne akcije na kojima se prikupljaju sredstva za liječenje oboljele djece, a prilozi se kupe i pozivima na “humanitarne” brojeve telefona, budžet ove opštine godišnje gubi desetine hiljada maraka. Taj novac, umjesto u opštinskoj kasi gdje bi se osim za humanitarne akcije mogao koristiti i za druge potrebe građana, ostaje u džepovima tajkuna, dobro uvezanih sa moćnicima na vlasti.

Jedan od takvih primjera je mizerna naknada zakupa javnog prostora za obavljanje tržničke djelatnosti u ovoj opštini, koju joj plaća privatna firma “Gradiška tržnica”. Umjesto da za taj zakup mjesečno naplaćuje najmanje 10.016,65 konvertibilnih maraka, koliko je svojevremeno nudila “Gradiška čistoća” a.d., opština ga mimo tendera i mimo zdrave logike privatniku već godinama ustupa za svega 1695,83 maraka.

Taj privatnik je, po svemu sudeći, toliko moćan i toliko bitan vodećim ljudima opštinske vlasti da su odustali i od pokušaja svojih prethodnika na vlasti da zaštite javni interes i opštini obezbijede višestruko veće prihode.

Da li je Zoran Gajić, formalni vlasnik “Gradiške tržnice”, jedini u čijim džepovima ostaje tolika razlika u novcu koja je mogla biti u službi svih građana, ili od svega još neko ima koristi, nije lako dokazati. Međutim, veze Gajića i gradiških vlasti sa kontroverznom off-shore kompanijom “Lein international” sa sjedištem u Monaku, otvaraju mnoga pitanja, pa i ono o mogućim vezama ove firme i nekadašnjeg vođe mafijaškog “surčinskog klana iz Beograda”, Ljubiše Buhe Čumeta.

Privatno ili javno dobro?

Prvenstveno zbog položaja uz državnu granicu, tržnička djelatnost u Gradišci je izuzetno razvijena. To se posebno odnosi na “Buvljak” gdje, naročito vikendom, vrvi od kupaca iz Hrvatske i Slovenije, za koje su ovdašnje cijene robe u odnosu na one iz zemalja iz kojih dolaze, vrlo primamljive. To otvara dodatne mogućnosti trgovine u ovom mjestu, koja bi mu mogla omogućiti višestruko veću korist od one koju sad ima. Međutim, očito da je korist jednog ili više pojedinaca nadležnima bitnija od koristi zajednice.

Nekada državno, pa javno preduzeće, čiji je osnivač bila opština “Gradiška tržnica” A.D. je od 2008. godine u većinskom privatnom vlasništvu. Vlasnik najvećeg dijela kapitala te godine postao je izvjesni Zoran Gajić. Bez obzira što je preduzeće transformacijom izgubilo status opštinskog javnog komunalnog preduzeća, ono je nastavilo da se na površinama koje su u javnom vlasništvu bavi tržničkom djelatnošću. Riječ je o tržnici neprehrambene robe, poznatom “buvljaku”, zelenoj pijaci u Gradišci kao i tržnicama u Novoj Topoli i Gornjim Podgradcima.

Tadašnji načelnik opštine Gradiška Nikola Kragulj je 25.7. 2011. godine sa privatizovanom “Gradiškom tržnicom” potpisao ugovor kojim se ovoj firmi daje pod zakup 4391,67 kvadratnih metara javne površine za potrebe “buvljaka”, za cijenu od 2195,83 KM mjesečno, plus PDV.

Naravno, ugovoru nije prethodio nikakav javni poziv za odabir najpovoljnijeg ponuđača.

Aneksom ugovora koji je potpisan iste godine 30. novembra zbog, kako se navodi, umanjenja zakupljene površine i cijena je umanjena na iznos od 1695,83 maraka.

Ni u aneksu ni u ugovoru se ne pominju zelena pijaca, kao ni tržnice u Gornjim Podgradcima i Novoj Topoli, koje ova firma nastavlja da koristi.

Gajić i “Lein”

Zoran Gajić, vlasnik “Gradiške tržnice”, poznat je po učešću u privatizaciji mnogih preduzeća u Republici Srpskoj. Jedan je od suvlasnika i privatnog univerziteta “Apeiron” u Banjaluci.

Interesantna je njegova veza sa off-shore kompanijom “Lein international” sa sjedištem u Monaku i ispostavom u Beču. Zajedno sa ovom kompanijom učestovao je u privatizaciji više preduzeća. A o njegovim vezama sa Leinom govori i činjenica da je prije nekoliko godina ta kompanija iz Monaka preko “Nevesinjeputeva” iz Nevesinja, čiji je vlasnik, u Gradišci kupila nekretnine vodoprivrednog preduzeća “Sava”, za potrebe tržnice!?

Kompanija pod istim imenom registrovana je i u Banjaluci. A njeni osnivači, što se može vidjeti iz podataka APIF-a su Dušan Vasović i Željko Lalušić. Vasović je advokat Ljubiše Buhe Čumeta, nekadašnjag vođe mafijaškog “surčinskog klana” iz Beograda, a Lalušić je njegov kum. Ova firma je učestvovala u privatizaciji rudnika u Srebrenici, a ko iza nje stoji medijima je potvrdila i bivša Buhina supruga, Ivana Tulović. Ona ja to rekla u izjavi banjalučkom portalu “Capital”, koji je prethodno objavio tekst o privatizaciji rudnika boksita u Srebrenici. Kapital tog rudnika kupila je firma “Lein” iz Banjaluke.

Lein iz Monaka i Lein iz Banjaluke, naravno, formalno nisu povezani i o tome je teško naći pisani trag, međutim, previše je koincidencije da bi se preko nje tek tako moglo preći.

Očito mnogo je zajedničkog i između Zorana Gajića i bivšeg načelnika, a sada savjetnika načelnika opštine Gradiška Nikole Kragulja.

Nakon što je na izborima 2012. godine u Gradišci došlo do promjene vlasti, novi opštinski načelnik Zoran Latinović je odlučio da u skladu sa zakonom i opštinskim propisima reguliše ovu djelatnost. Raspisan je “Javni poziv za povjeravanje obavljanja tržničke djelatnosti na malo na području opštine Gradiška” i objavljen u sredstvima informisanja 22. juna 2013. godine.

Javni poziv

Među ostalim uslovima u ovom javnom pozivu navedena je i početna cijena mjesečnog zakupa javne površine za obavljanje tržničke djelatnosti u iznosu od ukupno 9511,10 konvertibilnih maraka. Ponudom su obuhvaćene četiri lokacije namijenjene za ovu djelatnost: “Buvljak” i “Zelena pijaca” u Gradišci, “Tržnica” u Novoj Topoli i “Tržnica” u Gornjim Podgradcima. Za zakup buvljaka ponuđena je početna cijena od 7.325,52 KM, za zelenu pijacu 2.386,06 KM, za tržnicu u Novoj Topoli 224,91 KM i 53,16 konvertibilnih maraka za tržnicu u Gornjim Podgradcima.

Na javni poziv se, osim “Gradiške tržnice”, javio još jedan ponuđač: “Gradska čistoća” AD Gradiška.

Prihvaćena je ponuda “Gradske čistoće” koja je predložila cijenu od 10.016,65 KM mjesečno.

Ponuda “Gradiške tržnice” je odbačena, jer osim što su ponudili 2.195,84 KM, što je daleko ispod propisane početne cijene, ponuda nije zadovoljila ni druge kriterije javnog poziva. Nije dostavljen dokaz o uplaćenom depozitu i odnosi se samo na “buvljak”, odnosno ne sadrži nikakve ponude za ostale javne površine koje su u paketu bile predmet javnog poziva.

Bez obzira na to, “Gradiška tržnica” je najprije 17. jula 2013. godine načelniku opštine Gradiška uložila prigovor na odluku o izboru najpovoljnijeg ponuđača.

Ovaj prigovor načelnik je odbio navodeći u obrazloženju pomenute nedostatke, kao i prednosti ponude izabranog ponuđača. “Gradiška tržnica” se nakon toga 6. 8. 2013. godine žalbom obratila Ministarstvu za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske.

Kao i u prigovoru, u žalbi se navodi neprihvatljivim rješenje načelnika opštine o prihvatanju ponude “Gradske čistoće”, uz obrazloženje da je izbor bio netransparentan, da nije proveden u skladu sa postojećim zakonom, te da se nije mogao odnositi na druge javne površine osim buvljaka, jer na te površine, prema tvrdnji podnosioca žalbe, on ima pravo korištenja, bez obzira na javnu ponudu.

Interesantno je da “Gradska tržnica” nije uložila prigovor na predmet javnog poziva kada je on raspisan, nego su se tek nakon što nisu dobili posao na tenderu, “sjetili” svog prava na korištenje navedenih površina.

Resorno ministarstvo je svojim aktom od 15.4.2014. godine odbilo žalbu “Gradiške tržnice”.

Na ovakvo rješenje ministarstva “Gradiška tržnica” je odgovorila tužbom protiv ministarstva radi pokretanja “Upravnog spora radi poništenja konačnog akta u upravnom postupku”.

Nakon provedenih procedura, načelnik opštine Gradiška je 11. februara 2014. godine “Gradiškoj tržnici” uputio akt o otkazu ugovora.

Ovim aktom se imenovanom daje rok od 60 dana da opštini preda na raspolaganje tržničke prostore, koji su bili predmet javnog poziva, kako bi oni bili stavljeni na raspolaganje “Gradiškoj čistoći”, koja je nakon provedene procedure izabrana kao najpovoljniji ponuđač.

“Gradiška tržnica”, međutim, odbija ovaj zahtjev i 26.3. 2014. dopisom obavještava načelnika opštine o tome.

“Vezano za dostavljeni otkaz Ugovora o zakupu obavještvamo Vas da dati otkaz ne prihvatamo s obzirom da za njegovo davanje ne postoji pravni osnov i razlozi ni u Ugovoru o zakupu koji otkazujete niti u drugim važećim pravosnažnim aktima ili međusobnim zaključenim pravnim poslovima. Iz tih razloga ne prihvatamo ni zahtjev da izvršimo primopredaju u posjed opštine Gradiška tržničkih prostora, koju otkazom ugovora zahtijevate”, navodi se između ostalog u odgovoru koji je direktor “Gradiške tržnice” Marko Kovačević uputio načelniku opštine.

Žalbe i tužbe

Zbog odbijanja da opštini preda javne površine, kako bi mogle biti ustupljene najpovoljnijem ponuđaču, odnosno “Gradskoj čistoći”, A.D. kojoj je taj posao dodijeljen na osnovu javnog poziva, opština Gradiška je putem Pravobranilaštva RS, Okružnom privrednom sudu u Banjaluci, 1.7. 2014. podnijela tužbu protiv “Gradske tržnice”. U tužbi je između ostalog zatraženo i da ovo preduzeće obešteti opštinu u iznosu od 7.526,98 maraka mjesečno, počev od 12.4. 2014. godine, kao datuma isteka otkaznog roka, uvećanom za zatezne kamate.

Međutim, zbog sporosti pravosuđa, spor nije riješen do novih izbora 2016. godine, kada se na vlast u Gradišci vraća SNSD, a Nikola Kragulj, bivši načelnik koji je sklopio sporni ugovor sa “Gradiškom tržnicom”, postaje savjetnik novog načelnika opštine Zorana Adžića. Samo nekoliko mjeseci poslije, Adžić je prkosno mahao papirom pred odbornicima skupštine opštine uz oduševljano: “Nema više tužbe”!

Kakav je interes opštine Gradiška da umjesto 10.000 KM mjesečno za javne površine na kojima su tržnice naplaćuje svega 1.600 maraka, računica je koju valjda znaju samo Adžić i njegov savjetnik Kragulj. Zoran Gajić je 10. septembra ove godine upisan kao vlasnik 100%  kapitala “Gradiške tržnice”.

*Tekst je proizveden u okviru medijskog pool-a Mreže ACCOUNT (Antikorupcijska mreža organizacija civilnog društva)

Autor: Impuls