Rudnik boksita u selu Pecka: Cijeli sistem pruža dovoljno prostora da se nastavi sa zagađenjem
Rudnik boksita u selu Pecka, Mrkonjić Grad, BiH, foto: RSE
Mediji pišu kako se kopa boksit bez ekološke dozvole u jednom od najljepših sela BiH, selu Pecka u opštini Mrkonjić Grad.
Investitor je koncesiju za kopanje rude dobio 2017. godine, na period od 30 godina. Iduće godine je odobrena eksploatacija, na prostoru nešto manjem od šest hektara.
Piše: Aldina Lipovac – Jandrić, AbrašMEDIA
Nataša Mazalica iz nevladine organizacije Association Greenways naglašava kako slučaj rudnika boksita u selu Pecka koji vrši eksploataciju ove rude više od 5 godina, a bez ekološke dozvole, je suprotan zakonskoj regulativi iz oblasti zaštite životne sredine.
“Bez ekološke dozvole nijedan investitor koji potencijalno stvara zagađenje ne smije početi sa radovima. Nažalost, ovdje imamo slučaj rudnika boksita u selu Pecka koji vrši eksploataciju ove rude više od 5 godina, a bez ekološke dozvole, što je suprotno zakonskoj regulativi iz oblasti zaštite životne sredine. Zašto je ta dozvola bitna uopšte, prvenstveno jer se tim rješenjem propisuju mjere zaštite životne sredine (voda, vazduh, zemljište, biodiverzitet) i monitoring. Pored toga, moram naglasiti da se veliki postotak dozvola kod nas radi paušalno, uz blage mjere zaštite i manji obim monitoringa pa nije ni čudo, i kad se dobije rješenje za Ekološku dozvolu, da se mjere slabo provode, a monitoring nema smisla jer nije fokusiran na specifičnost industrije”.
Cesta prekrivena boksitnom prašinom i blatom, Pecka, BiH, 8. novembar 2022., foto: RSE
Koliko dugo se kopala ruda bez potrebnih dozvola nije poznato, a investitor i vlasnik kompanije “Rudnik boksita” Vlajko Pekez, tvrdi da samo mora da obnovi dozvole zbog promjene zakona.
Iz Inspektorata Republike Srpske, potvrđeno je medijima, rudnik nema ekološku dozvolu.
Kako navode, republički ekološki inspektor je krajem decembra prošle godine na lokaciji utvrdio da rudnik nema ekološku dozvolu te dodaju da je inspektor zabranio eksploataciju rude do njenog pribavljanja.
Mazalica je uz sve nepravilnosti u radu rudnika istakla i druge probleme sa kojima se susreću stanovnici Pecke i Visitor Centra Pecka, jer crveni boksitni prah se širi u radijusu od minimalno 500 metara i pada na poljoprivredne površine, saobraćajnice, krovove kuća i automobile…
“Nadalje, sam rudnik godinama zagađuje selo Gonju Pecku i u situacijama kada je brzina vjetra pojačana, crveni boksitni prah se širi u radijusu od minimalno 500 metara i pada na poljoprivredne površine, saobraćajnice, krovove kuća i automobile. Tu u blizini imamo i domaćinstva i Visitor Centar Pecka koji godišnje posjeti više hiljada ljudi. Uz to, otpadne vode rudnika boksita sadrže teške metale pa je ovo značajan zagađivač i sa tog aspekta.”
Nataša Mazalica, ustupljena fotografija
Kada govorimo o nepoštivanju zakonske regulative iz Association Greenways tvrde da “izbjegavanje investitora da poštuje zakonsku regulativu iz ove oblasti i na vrijeme, a prije početka bilo kakvih radova pribavi potrebne dozvole, potom firme koje vrše izradu dokaza za ekološke dozvole i studije uticaja koje propisuju preslabe mjere zaštite i nejasan monitoring koji ne prati specifičnost date industrije, nadležno ministarstvo koje takve dozvole i studije automatski prihvata i na kraju i inspekcijske organe koji u nekim slučajevima reaguju adekvatno a u drugim ne, što nam je poznato iz drugih slučajeva. Cijeli sistem koji bi trebao obezbijediti zdravu i očuvanu životnu sredinu pruža dovoljno prostora da se u konačnici nastavi sa zagađenjem u određenoj mjeri, što opet zavisi od slučaja do slučaja.”
Visitor Centar Pecka se nalazi u nekadašnjoj seoskoj školi, a njegova obnova je započeta 2014. sredstvima Evropske unije, kada ga je Asocijacija iznajmila od Opštine Mrkonjić Grad.
“Organzacija Association Greenways koja vodi Visitor Centar Pecka je pokazala da je moguće revitalizovati ruralno područje, razviti održivi turizam, zaštititi prirodna područja poput Vrela Sane, obezbijediti radna mjesta i podstaknuti lokalno stanovništvo na povratak i obnovu starih kuća. Ovakav potencijal imaju sva naša sela jer nam ne manjka prirodnih bogatstava, ali je potkopan sistemom u kojem živimo koji daje prednost štetnim projektima”, na kraju zaključuje Nataša Mazalica.
Foto: Visitor center Pecka
Trenutno je u toku odobravanje Studije uticaja na životnu sredinu, ključnog dokumenta bez kojeg se ne može dobiti ni ekološka dozvola, ni bilo koja druga dozvola ukoliko postoji procjena da će projekat štetno uticati na okoliš.
Zahtjev za odobravanje Studije uticaja je dostavljen Ministarstvu za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS 1. decembra prošle godine. Nacrt Studije uticaja na životnu sredinu je do 1. marta na javnom uvidu, u Opštini Mrkonjić Grad.
U tom dokumentu je navedeno da rudnik okolinu najviše zagađuje prašinom, izduvnim gasovima mašina, bukom, degradacijom zemljišta i otpadnim vodama.
